Độc đáo tục rước nước đầu năm làng Mộ Chu Hạ

Cứ vào dịp mùng 10 tháng Giêng âm lịch hàng năm, người dân làng Mộ Chu Hạ, phường Bạch Hạc, thành phố Việt Trì lại tất bật chuẩn bị Lễ hội truyền thống của Làng Mộ Chu Hạ. Phần lễ với các nghi thức rước, tế, lễ được tổ chức trang trọng theo truyền thống; phần hội có các trò chơi dân gian truyền thống như: Thi bơi chải, cờ người, thi nấu ăn, kéo co, đẩy gậy... Trong đó, nét đặc trưng, độc đáo nhất của phần lễ là nghi lễ rước nước tại ngã ba Hạc - nơi gặp gỡ của ba dòng sông lớn: Sông Thao, sông Lô và sông Đà mà không phải nơi nào cũng có được.

Đoàn tham gia lễ rước nước gồm cụ mệnh (chủ tế), các bô lão, đội tế, đội khênh kiệu và đại diện các ban ngành, đoàn thể chính quyền phường Bạch Hạc. Đoàn rước trong trang phục chỉnh tề theo nghi lễ truyền thống. Cụ mệnh được lựa chọn là người cao niên trong làng từ 65 tuổi trở lên, gia đình song toàn đủ trai đủ gái, mặc áo dài đỏ, đầu đội mũ đỏ, chân đi hài; đội tế nam mặc trang phục áo dài màu xanh, chân đi hài, đầu đội mũ xanh thể hiện sự trang nghiêm, tôn kính trước các vị thần linh và là nét đẹp trong lễ hội truyền thống của người dân làng Mộ Chu Hạ. Tiếp đó, người đánh trống theo hiệu lệnh của cụ mệnh trong quá trình hành lễ. Theo sau là đội khiêng kiệu, bao gồm các thanh niên trai tráng trong làng được tuyển chọn, mặc lễ phục. Trên kiệu đặt một bát hương, một chiếc chóe sứ đựng nước được thắt nơ đỏ; một lọ hoa cùng mâm ngũ quả. Đi bên cạnh kiệu là hai người đội tế và dân làng cùng tham gia lễ rước. Đến giờ hoàng đạo, cụ mệnh phát hiệu lệnh xuất phát, tiếng trống nổi lên, mọi người dự lễ rước xếp hàng ngay ngắn cùng xuất phát, kiệu rước từ đền làng Mộ Chu Hạ xuống bến thuyền đi đến địa điểm lấy nước. Trên thuyền chủ tế, ban tổ chức đã chuẩn bị một mâm lễ vật, gồm: 1 mâm ngũ quả cùng hương hoa, rượu, gạo, muối để chủ tế làm lễ cúng các vị thần linh, đúng giờ đẹp thuyền tiến về ngã ba Hạc để làm lễ.

Khi đi đến ngã ba Hạc, thuyền bắt đầu thả neo để đoàn rước làm lễ xin phép thần linh được lấy nước về cúng thánh. Mọi người đứng trang nghiêm, chủ tế thắp hương, đọc văn khấn xin phép thần linh. Sau khi khấn xong, chủ tế đốt văn khấn, tiền vàng rồi thả xuống sông và tiến hành lấy nước, đổ vào chóe. Nghi lễ kết thúc, đoàn rước chóe nước thiêng về đặt tại đền để làm lễ tế.

Làng Mộ Chu Hạ tổ chức lấy nước tại điểm giao thoa ngã ba sông về làm lễ cúng trong năm tại đền, lấy nước để thổi xôi giã bánh Giầy cầu cho năm mới mùa màng tốt tươi, vạn vật sinh sôi, nảy nở. Cụ mệnh Nguyễn Trọng Thủy (chủ tế) chia sẻ: Để lấy được nước thiêng, ngoài việc phải chọn đúng vị trí thì người lấy nước phải là người có kinh nghiệm, chọn được chỗ nước có đủ âm, đủ dương. Để biết được vị trí nước đó có đủ âm, dương, người lấy phải đưa tay xuống dòng nước, cảm nhận được độ ấm của nước, điều này hoàn toàn dựa vào kinh nghiệm...

Trong lễ hội truyền thống của làng Mộ Chu Hạ, rước nước là tục lệ cổ xưa, một nghi lễ linh thiêng, thể hiện hồn cốt, nét văn hóa đặc trưng riêng của vùng Đất Tổ. Rước nước ngoài mục đích lấy nước về thắp hương thờ cúng các vị thần linh, còn thể hiện ước nguyện của con người về sự sinh sôi nảy nở của vạn vật thiên nhiên và con người.

Linh Nguyễn