Ô nhiễm Asen và một số kim loại nặng trên địa bàn thành phố Việt Trì

(PTĐT) Asen và kim loại nặng là nguyên tố vi lượng tồn tại tự nhiên trong môi trường, nhiều kim loại nặng là các vi lượng cần thiết cho cơ thể con người. Tuy nhiên sự có mặt của chúng với hàm lượng lớn sẽ gây ô nhiễm môi trường. Ô nhiễm Asen và kim loại nặng trong môi trường đất và nước có tác động xấu đến sức khỏe con người cũng như đối với cây trồng vật nuôi.

Ô nhiễm Asen trong đất và nước đã được phát hiện và nghiên cứu nhiều trên thế giới, trong đó có vụ ô nhiễm Asen trong nước ngầm ở Bănglađet được coi là vụ ngộ độc Asen lớn nhất trong lịch sử loài người. Việt Trì là thành phố công nghiệp của tỉnh, với nhiều nhà máy rất có tiềm năng gây ô nhiễm Asen và kim loại nặng. Để đánh giá thực trạng ô nhiễm Asen và kim loại nặng trên địa bàn thành phố, Sở Tài nguyên và môi trường đã thực hiện nghiên cứu đề tài: "Điều tra nghiên cứu, đánh giá ô nhiễm Asen và một số kim loại nặng trong đất và nước ở thành phố Việt Trì, đề xuất các giải pháp phòng ngừa, giảm thiểu ô nhiễm, bảo vệ sức khỏe nhân dân". Đề tài được đánh giá cao tại hội đồng nghiệm thu.

Nhóm nghiên cứu đề tài đã khảo sát trên toàn bộ 17 xã, phường của thành phố, tập trung vào các phường, xã, các khu vực tập trung các cơ sở sản xuất công nghiệp. Qua điều tra và phân tích 1.296 mẫu với 12 chỉ tiêu/ 1 mẫu, cho thấy có hiện tượng ô nhiễm Asen trong nước ngầm. Vùng ô nhiễm nhẹ bao gồm các khu vực ven sông thuộc xã Thụy Vân, Minh Nông, một phần xã Phượng Lâu, xã Sông Lô và một phần xã Trưng Vương, một phần phường Bến Gót và phần phía bắc phường Bạch Hạc. Vùng ô nhiễm là phần lớn phường Bạch Hạc, bao gồm khu Lang Đài, Mộ Chu Hạ. Còn lại là vùng ít ô nhiễm.

Các kim loại nặng Hg, Cu, Pb, Zn, Cd, Co, Ni, Cr, Mn, Fe, Se chưa phát hiện thấy có hiện tượng ô nhiễm ngoại trừ Fe và Mn. Hàm lượng các kim loại nặng trong đất và bùn ở thành phố Việt Trì đều có hàm lượng tương đối thấp. So sánh với tiêu chuẩn của The Iowa department of natural resouces USA 1999, tất cả các mẫu đều có hàm lượng kim loại nặng dưới mức cho phép.

Trong nước thải công nghiệp và sinh hoạt qua phân tích các mẫu cho thấy các chỉ tiêu Asen và kim loại nặng đều đạt tiêu chuẩn cho phép, chưa thấy có biểu hiện ô nhiễm.

Từ kết quả nghiên cứu cho thấy thành phố Việt Trì trên thực tế chỉ có vấn đề ô nhiễm Asen là đáng quan tâm các kim loại nặng khác chưa thấy có dấu hiệu ô nhiễm đáng kể. Tuy nhiên việc phòng ngừa và giảm thiểu ô nhiễm không chỉ đối với Asen mà còn các kim loại nặng là rất cần thiết và quan trọng trong giai đoạn hiện nay.

Để có thể giảm thiểu ô nhiễm nói chung và đối với Asen và kim loại nặng nói riêng, phải đưa Luật môi trường vào cuộc sống. Xây dựng một kế hoạch tổng thể toàn diện cho sự phát triển bền vững. Quản lý chặt chẽ chất thải và các biện pháp xử lý chất thải, tăng cường áp dụng công nghệ mới sạch hơn, an toàn hơn. Thực hiện các biện pháp kiểm tra, xử lý các cơ sở gây ô nhiễm. Đối với thành phố Việt Trì, tỷ trọng sản xuất nông nghiệp vẫn còn lớn cần phải quản lý chặt trong việc sử dụng phân hóa học, thuốc trừ sâu.

Để hạn chế tối đa tác hại của Asen đến sức khỏe nhân dân cần phải kiểm soát chất lượng nước sinh hoạt. Đối với nguồn nước cấp thành phố cần có hệ thống kiểm soát chất lượng nguồn nước trước khi cấp vào mạng lưới cấp nước. Ở những vùng chưa có hệ thống cấp nước tập trung, cải thiện tình hình cấp nước sinh hoạt cho nhân dân, đặc biệt ở vùng có khả năng ô nhiễm cao như Bạch Hạc, phòng ngừa những tác hại xấu do nguy cơ nhiễm độc Asen gây ra.

Đẩy mạnh các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức trong cộng đồng. Giải thích rõ cho nhân dân hiểu rõ nguy cơ và tác hại của việc ô nhiễm Asen, có những biện pháp xử lý nguồn nước ăn. Tuy nhiên việc tuyên truyền về tình hình ô nhiễm Asen là một vấn đề nhạy cảm cần có những hình thức và nội dung truyền thông thích hợp tránh gây hoang mang trong nhân dân. Phương Diệp