Người nhập vía, vào vai Vua Hùng dạy dân cấy lúa

Lễ hội Vua Hùng dạy dân cấy lúa là một trong những di sản văn hóa độc đáo của Phú Thọ. Lễ hội diễn ra vào ngày 15 tháng Giêng hằng năm, trên cánh đồng Lú, thuộc khu vực Đàn tịch điền ở phường Minh Nông, thành phố Việt Trì.

Lễ nhập vía Vua Hùng.

Lễ hội Vua Hùng dạy dân cấy lúa gồm hai phần: Phần lễ, các nghi thức từ Cáo yết, cúng Thần Nông đến hoạt động tế lễ, tái diễn “Vua Hùng dạy dân cấy lúa”. Tiếp đến phần hội diễn ra hoạt động thi cấy lúa của các đội và các trò chơi dân gian. Trong phần lễ, sau các nghi thức từ Cáo yết, cúng Thần Nông, hoạt động tế lễ tri ân công lao các Vua Hùng đã có công khai sáng nghề nông trong buổi đầu dựng nước, cầu một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, là đến lễ nhập vía Vua Hùng và trình diễn tái hiện “Vua Hùng dạy dân cấy lúa”.

Ông Phùng Văn Binh, khu 8, phường Minh Nông, TP Việt Trì là người đạt những tiêu chí vào vai Vua Hùng dạy dân cấy lúa.

Trong màn trình diễn tái hiện “Vua Hùng dạy dân cấy lúa”, người nhập vía, vào vai Vua Hùng được Ban tổ chức tuyển chọn khắt khe. Đồng chí Nguyễn Quang Chung - Chủ tịch UBND phường Minh Nông cho biết: "Người được lựa chọn vào vai Vua Hùng phải là lão nông đạo mạo, con cháu đuề huề, vợ chồng song toàn, là thành viên của gia đình văn hóa tiêu biểu, có kinh nghiệm về nghề nông. Bên cạnh đó, gia đình có truyền thống tham gia các lễ hội của địa phương, am hiểu về tập tục, nghi thức trong lễ hội". Ngoài các điều kiện trên, người “đóng vai” Vua Hùng còn phải là người có uy tín trong cộng đồng, có vóc dáng hợp với long bào, sức khoẻ tốt. Và người đạt được những tiêu chí trên là ông Phùng Văn Binh ở khu 8, phường Minh Nông, TP Việt Trì.

Ông Binh chuẩn bị trước màn trình diễn tái hiện “Vua Hùng dạy dân cấy lúa”.

Ông Binh chia sẻ: “Bản thân tôi và gia đình thấy rất tự hào cũng như trách nhiệm lớn lao khi đã có hơn 20 năm bố tôi và tôi được lựa chọn để đóng vai Vua Hùng dạy dân cấy lúa trong lễ hội. Trong tâm thức mỗi người dân chúng tôi luôn biết trân trọng giá trị và nguồn gốc của nghề trồng lúa từ thời Hùng Vương dựng nước. Tôi thấy rất vinh dự khi góp một phần nhỏ bé vào việc giữ gìn bản và bảo tồn sắc văn hóa dân tộc, địa phương ”.

Màn trình diễn “Vua Hùng dạy dân cấy lúa” được tái hiện sinh động.

Theo truyền thuyết, thời xa xưa người dân chưa biết cày, cấy làm ra thóc gạo mà chỉ sống bằng sản vật sẵn có trong tự nhiên. Các vùng đất ven sông mỗi lần nước lớn dâng lên lại được phù sa bồi thêm màu mỡ. Vua Hùng thấy đất này tốt mới hiệu triệu con dân đến, tìm cách đắp bờ giữ nước. Vua thấy lúa mọc hoang nhiều mới bày cách cho dân giữ hạt, gieo mạ, khi mạ lên xanh thì đem cấy vào các tràn ruộng có nước.

Cấy tới khi mặt trời đứng bóng, Vua nghỉ tay cùng mọi người ăn uống ở dưới gốc đa lớn. Kể từ đó, hằng năm cứ vào đầu vụ, người dân Minh Nông làm Lễ Tịch điền (xuống đồng) để tri ân công lao to lớn của Vua Hùng.

Để bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa đặc sắc thời đại Hùng Vương, đáp ứng nhu cầu văn hóa, tinh thần của nhân dân và thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, năm 2018, UBND thành phố Việt Trì đã tổ chức khôi phục Lễ hội Vua Hùng dạy dân cấy lúa, tưởng nhớ, tri ân công lao của Vua Hùng từ ngày đầu dựng nước, khai sáng ra nghề nông.

Quốc An