Chiến dịch Hồ Chí Minh -Đỉnh cao nghệ thuật chiến dịch Việt Nam trong chiến tranh giải phóng

Nhân dân Sài Gòn mít tinh chào mừng Ủy ban quân quản thành phố ra mắt. Ảnh tư liệu

Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử - chiến dịch quyết chiến chiến lược trong tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân 1975, là mốc son chói lọi đánh dấu cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta đã kết thúc thắng lợi, giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước. Đây là chiến dịch tiến công chiến lược binh chủng hợp thành có quy mô lớn nhất trong lịch sử chiến đấu của quân đội ta. Đánh dấu bước phát triển vượt bậc trong nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh của Đảng và là đỉnh cao của nghệ thuật điều hành tác chiến chiến dịch của quân đội ta.

Trong 30 năm chiến tranh giải phóng (1945-1975) chúng ta đã tiến hành trên 100 chiến dịch. Từ chiến dịch Việt Bắc Thu đông 1947 đến chiến dịch Hồ Chí Minh kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, nghệ thuật chiến dịch Việt Nam được phát triển ở một tầm cao mới đó là nghệ thuật chiến dịch của chiến tranh nhân dân phát triển cao được tổ chức trên cơ sở phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân với lực lượng vũ trang ba thứ quân làm nòng cốt. Thực tế chiến dịch Hồ Chí Minh diễn ra từ ngày 26/4 đến ngày 30/4/1975 với phương châm chỉ đạo tác chiến là “Thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng”. Bộ tư lệnh chiến dịch đã sử dụng bốn quân đoàn chủ lực (QĐ 1,2,3,4) và đoàn 232 làm nòng cốt hình thành thế trận bao vây áp sát Sài Gòn từ nhiều hướng chia cắt tập đoàn phòng ngự của địch tạo lập thế trận vững chắc, hiểm hóc dựa trên cơ sở lực lượng rất mạnh của toàn chiến dịch với cả ba thứ quân, cả lực lượng quân sự và chính trị. Đây là thời cơ tốt nhất để ta thực hành cách đánh của chiến dịch là tiêu diệt và làm tan rã năm sư đoàn chủ lực của địch ở vòng ngoài đồng thời dùng lực lượng lớn của ta nhanh chóng đánh chiếm các địa bàn then chốt ở vùng ven, mở đường cho các binh đoàn đột kích cơ giới hóa mạnh tiến nhanh theo các trục đường lớn thọc sâu đánh thẳng vào năm mục tiêu chủ yếu (gồm: Dinh độc lập, Bộ tổng tham mưu quân đội ngụy, tổng nha cảnh sát, sân bay Tân Sơn Nhất và biệt khu Thủ đô).

Nhân dân Sài Gòn đón chào quân Giải phóng tiến vào giải phóng thành phố, ngày 30/4/1975. Ảnh tư liệu

Để tạo điều kiện cho các binh đoàn đột kích thọc sâu tiến công trong hành tiến các đơn vị đặc công Sài Gòn - Gia Định đánh chiếm các cầu qua sông, lực lượng biệt động, an ninh vũ trang, tự vệ và các lực lượng chính trị quần chúng tạo bàn đạp, dẫn đường cho bộ đội chủ lực. Pháo binh, không quân, phòng không chiến dịch tập trung đánh vào các mục tiêu quan trọng trong chiều sâu phòng ngự của địch và bảo vệ đội hình chiến dịch. Đây là nét phát triển mới về cách đánh chiến dịch của ta với nghệ thuật tập trung lực lượng tạo ưu thế hơn hẳn địch trên một địa bàn chiến dịch trong thời điểm quyết định, kết hợp ngoài đánh vào trong đánh ra, kết hợp quả đấm rất mạnh của các binh đoàn chủ lực với đánh nhỏ nhưng hiểm của lực lượng vũ trang địa phương làm cho địch bị phân tán, chia cắt và nhanh chóng tan vỡ.

Chiến dịch Hồ Chí Minh thực chất là chiến dịch chiến lược tổng hợp giữa tiến công và nổi dậy. Đây cũng là nét đặc sắc của nghệ thuật quân sự Việt Nam trong lịch sử quân sự thế giới. Đỉnh cao của nghệ thuật tác chiến trong chiến dịch Hồ Chí Minh không những chỉ được thể hiện ở chọn hướng mục tiêu, sử dụng lực lượng, tạo lập thế trận, xác định cách đánh chiến dịch... mà còn được thể hiện ở nghệ thuật tổ chức chỉ huy điều hành chiến dịch của một tập thể Bộ tư lệnh chiến dịch được tổ chức gồm các đồng chí trong Bộ Chính trị, Bộ Tổng tư lệnh, Trung ương cục, Bộ tư lệnh miền có đầy đủ quyền hạn để chỉ huy thống nhất tất cả các lực lượng trên địa bàn chiến dịch và đây cũng là một tập thể đoàn kết, trí tuệ, bản lĩnh đầy mưu lược và quyết đoán, trước cuộc đọ sức quyết liệt, cuộc đấu trí đấu lực cao nhất với các tình huống chiến đấu, chiến dịch diễn ra nhanh chóng, phức tạp để giành thắng lợi cuối cùng, giải phóng toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Sau gần nửa thế kỷ, thành phố Hồ Chí Minh giờ đã phát triển thành đô thị hiện đại, đầu tầu kinh tế của cả nước. Ảnh tư liệu

Đánh giá thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước nói chung, chiến dịch Hồ Chí Minh nói riêng, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV tháng 12 năm 1976 Đảng ta đã nhận định “Năm tháng sẽ trôi qua, nhưng thắng lợi của nhân dân ta trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ cứu nước mãi mãi được ghi vào lịch sử dân tộc như một trong những trang chói lọi nhất, một biểu tượng sáng ngời về sự toàn thắng của Chủ nghĩa anh hùng cách mạng và trí tuệ con người và đi vào lịch sử thế giới như một chiến công vĩ đại của thế kỷ XX, một sự kiện có tầm quan trọng quốc tế to lớn và có tinh thần thời đại sâu sắc”.

Thắng lợi của chiến dịch Hồ Chí Minh là sự kết tinh của sức mạnh dân tộc, là đỉnh cao của nghệ thuật chiến tranh nhân dân Việt Nam, là bản hùng ca khải hoàn của một chân lý vĩnh hằng “Không có gì quý hơn độc lập tự do”. Kỷ niệm 47 năm ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng là dịp để chúng ta tự hào, hiểu sâu sắc hơn về truyền thống vẻ vang của dân tộc anh hùng, quân đội anh hùng của các thế hệ cha anh trong thời đại Hồ Chí Minh; tiếp tục phát huy tinh thần, trí tuệ, chủ nghĩa anh hùng cách mạng để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình mới.

Trung tướng

Nguyễn Kim Khoa

Nguyên Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban QP&AN của Quốc hội