Khám phá Bản Ú

PTĐT - Bản Ú –xã Thu Cúc, huyện Tân Sơn còn giữ nguyên vẻ đẹp hoang sơ, bình dị miền sơn cước,một nơi bạn đặt chân đến một lần là nhớ mãi.

Thu Cúc nằm ở ngã ba giữa quốc lộ 32 đi Yên Bái và 32B qua tỉnh Sơn La. Chính vì thế, rất nhiều đoàn du lịch và những phượt thủ với hành trình khám phá Tây Bắc đã qua đây. Bản Ú nằm không xa trung tâm xã Thu Cúc, ngay lối vào bản Ú, hai bên đường là những nếp nhà đơn sơ của đồng bào dân tộc Mường. Càng vào sâu bên trong, khung cảnh hoang sơ, thanh bình của núi rừng là những cánh đồng nằm dọc dòng sông Bứa. Theo người dân bản địa thì đường duy nhất dẫn vào bản là nằm bắc ngang qua ngã ba nối sông Bứa, sông Khúc. Khi hai sông hợp vào thành một và chảy về xuôi gọi chung là sông Bứa. Những hàng cây cổ thụ lâu năm tỏa bóng, nghiêng mình bên bờ sông. Đây là nơi dừng chân tránh nắng của bà con nông dân mỗi khi làm đồng, lũ trẻ trong bản đi chăn trâu, cắt cỏ cùng vui đùa ngay bên bờ sông.

Đường vào bản Ú.

Người Mường ở bản Ú sống dựa chủ yếu vào nghề trồng lúa nước nên thủy lợi được bà con coi trọng. Ngay từ những năm 1960, cộng đồng dân cư bản Ú đã cùng nhau chặn dòng sông Bứa làm hồ chứa nước phục vụ nông nghiệp. Nơi đây có một con đập bằng gỗ nằm ngang dòng sông Bứa vô cùng độc đáo và ấn tượng. Người dân gọi đó là Đập Pha hay còn gọi đập Ú.

Đập được người dân làm từ gỗ keo, phên nứa, lá cọ và đất. Đầu tiên một lớp gỗ được xếp ngang dòng sông rồi một lớp gỗ khác xếp dọc lên trên, cứ như vậy cho đến khi đập cao chừng 5m mới thôi. Tiếp theo người dân sẽ đan một phên nứa dài để che phủ mặt phía trong của đập, sau đó dùng lớp lá cọ trải lên lớp phên nứa và cuối cùng là một lớp đất phủ lên lớp lá cọ. Có lẽ đây là cách làm đập thủ công và độc nhất vô nhị của người Mường không chỉ riêng vùng Thu Cúc mà cả vùng Tây Bắc nước ta.

Người bản Ú vẫn dùng giang làm bè đi trên sông.

Ngược lên phía trên đập gỗ là một hồ nước trong xanh, nơi ghi dấu thành quả chặn sông lấy nước của bà con xứ Mường. Dòng sông Bứa đoạn chạy gần đập Ú quanh co uốn khúc với những tảng đá lớn nhỏ như một ma trận. Đôi bờ sông là cảnh sắc hoang sơ với những vạt rừng già nguyên sinh và thảm thực vật xanh tươi. Nhiều người Mường bản địa vẫn giữ cách qua sông bằng bè mảng được ghép từ những cây giang. Họ cưỡi trên bó giang, nứa rẽ nước, len lỏi qua những tảng đá với chiếc sào trên tay để cầm lái trông thật phiêu lưu, mạo hiểm.

Đập Ú – công trình độc đáo của người dân địa phương ngăn dòng tạo thành hồ nước phục vụ canh tác. (Trước kia đập Ú còn dùng sức nước tạo ra điện khi chưa có điện lưới).

Vào những ngày hè oi bức, người Mường ở Thu Cúc và các khu vực lân cận thường tìm đến đập Ú và các điểm dọc sông Bứa để tận hưởng không khí mát mẻ trong lành.

Linh Nguyễn