Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng - Cái nôi của báo chí cách mạng Việt Nam
Trong những ngày hè tháng 6, chúng tôi - những người làm báo hôm nay tìm về với cội nguồn thiêng liêng của nghề: Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng - Ngôi trường đào tạo báo chí đầu tiên và duy nhất trong kháng chiến, đặt nền móng cho sự phát triển của một đội ngũ những người làm báo “vừa hồng, vừa chuyên”.
Những vạt nắng trải dài trên rặng cây đầu làng Tân Thái, từng tán lá xào xạc như thì thầm những khúc ký ức. Dưới chân đồi nhỏ, hiện lên một ngôi nhà sàn gỗ lim mộc mạc. Bước chân trên bậc thềm đá cũ, chúng tôi chạm đến không gian kí ức. Phản chiếu trong mắt phóng viên trẻ hôm nay là hình ảnh xưa cũ, được tái hiện sống động bằng bảng đen, phấn trắng, bàn tre, ghế nứa...
Ngày 4/4/1949, giữa đại ngàn ATK Việt Bắc, một quyết định mang tầm lịch sử được Chủ tịch Hồ Chí Minh phê duyệt: Thành lập Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng theo Chỉ thị của Tổng bộ Việt Minh và Đoàn Báo chí Kháng chiến. Đây là khóa đào tạo báo chí cách mạng đầu tiên và duy nhất trong thời kháng chiến chống Pháp, kéo dài trong 3 tháng từ 4/4 đến 6/7/1949.
Trường đặt theo tên cụ Huỳnh Thúc Kháng, tấm gương nhà văn hóa, còn trọn vẹn tinh thần “giàu lòng yêu nước, chí khí bền bỉ” như lời Bác từng ghi nhận. Ngôi trường như mang theo trọn vẹn tâm hồn và đạo đức học thuật của người đặt tên.
Giảng viên của trường là những nhà hoạt động chính trị, nhà báo, văn nghệ sĩ nổi tiếng như: Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Quốc Việt, Lê Quang Đạo, Tố Hữu, Trần Huy Liệu, Xuân Diệu, Nguyễn Xuân Khoát, Nguyễn Huy Tưởng, Thế Lữ, Nguyễn Tuân, Nguyễn Đình Thi, Nam Cao... Trong thời gian 3 tháng (từ 4/4 - 6/7/1949), trường đã đào tạo 42 học viên trở thành những nhà báo xuất sắc, đảm nhận nhiệm vụ tại các cơ quan báo chí, tuyên truyền, trở thành cây bút chủ lực.
Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng được công nhận là Di tích lịch sử quốc gia vào năm 2019. Năm 2023 UBND tỉnh Thái Nguyên và Hội Nhà báo Việt Nam chủ trì dự án tu bổ, tôn tạo. Sau 7 tháng thi công, khu di tích rộng 859m2 với mái tranh, sàn gỗ, bảo tàng nhỏ... đã được hoàn thiện. Tổng kinh phí khoảng 12 tỷ đồng từ nguồn xã hội hóa.
Ba hạng mục chính đã được hoàn thiện gồm: Nhà Tổng bộ Việt Minh, Nhà dạy học làm báo 2 tầng và các hạng mục phụ trợ khác. Những ngôi nhà được dựng theo kiến trúc nhà sàn truyền thống, với vật liệu gần gũi như gỗ, tre, tranh... tái hiện đúng tinh thần của một lớp học giữa chiến khu kháng chiến năm xưa.
Đặc biệt, khu vực sân trung tâm được quy hoạch thành quảng trường nhỏ là nơi tổ chức các hoạt động tưởng niệm, hội thảo, sinh hoạt chuyên đề ngành báo chí. Nơi đây nổi bật với tấm phù điêu hình ảnh 48 chân dung các thành viên Ban Giám hiệu, giảng viên và học viên của trường, khắc họa sống động những người đã đặt nền móng cho nền báo chí cách mạng.
Không chỉ là không gian trưng bày tái hiện, di tích còn là một “bảo tàng sống” về báo chí cách mạng. Điểm nhấn đặc biệt là hệ thống tủ trưng bày các các bản thảo, bài giảng, thư tay, bút tích, tài liệu quý giá, một phần ký ức sống động về các giảng viên, trí thức lớn từng trực tiếp tham gia giảng dạy.
Với mỗi phóng viên hôm nay, mỗi bước chân nơi đây như nhắc nhở mỗi chúng ta về nghề báo không chỉ là nghề viết, mà là sự dấn thân. Khi cầm bút, ta phải giữ cho chữ thật sáng, có sức kết nối, đủ chạm đến trái tim Nhân dân và không bao giờ lãng quên giá trị gốc - đạo đức, chuyên môn, lòng trung thành với sự thật.
Địa chỉ đỏ cho những người làm báo - Trường Huỳnh Thúc Kháng không chỉ là một câu chuyện quá khứ mà là ngọn lửa định hướng tương lai, sẽ được viết tiếp bằng những trang báo đầy trách nhiệm và nhân văn của thế hệ nhà báo trẻ hôm nay.
Bảo Như
