Những món ngon độc đáo vùng Đất Tổ

PTO- Về Phú Thọ, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp trù phú của rừng cọ, đồi chè, đồng xanh ngào ngạt mà còn có thể thưởng thức nhiều đặc sản thơm ngon, hấp dẫn với nguyên liệu và cách chế biến mang đậm nét đặc trưng…

Bánh đúc làng Dòng

“Ăn quà cho biết mùi quà

Bánh đúc thì dẻo bánh đa thì giòn”

Bánh đúc làng Dòng - xã Xuân Lũng, huyện Lâm Thao.

Từ bao đời nay, bánh đúc luôn được coi là món quà quê dân dã nhưng khó quên, đem lại hương vị vừa gần gũi, vừa mới lạ trong cuộc sống hiện đại bận rộn. Bánh đúc giòn giòn với vị ngầy ngậy, quyện cùng mùi thơm và bùi của lạc đem đến cho người ăn cảm giác thật lạ miệng. Tuy nhiên, để làm ra những chiếc bánh đúc thấm đậm tình quê ấy là một quá trình không hề đơn giản. Ở làng Dòng, xã Xuân Lũng, huyện Lâm Thao, bánh đúc được nấu từ bột gạo pha với ít nước nẳng trộn từ nước vôi và gio của các loại cây: Lạc, thành ngạnh, vỏ bưởi, vỏ sở, vỏ trẩu...

Bà Đỗ Thị Thanh - một trong những người làm bánh ngon nổi tiếng ở làng Dòng cho biết: Để làm được bánh đúc ngon người nấu phải có bí quyết riêng bởi nếu pha nước nẳng quá tay bánh sẽ có vị mặn và nồng, pha ít thì bánh dễ nhão, không được giòn. Trong quá trình nấu muốn bánh không bị vón cục, bị khê hay cháy cần phải đảo liên tục và đều tay. Để bánh có vị ngọt bùi, người làm bánh đúc thường cho thêm nhân lạc. Một số người để lạc cả vỏ, như vậy khi nguội chiếc bánh đúc sẽ có màu hồng nhạt rất bắt mắt.

Được làm với tâm huyết của những người đã làm bánh lâu năm nên bánh đúc làng Dòng dù dân dã, chân quê nhưng luôn được đông đảo khách hàng trong và ngoài tỉnh ưa chuộng. Sau khi thưởng thức, nhiều người đã tin tưởng lựa chọn bánh đúc là một trong những món chính trong thực đơn mâm cỗ của gia đình...

Bánh chả cơm - món ngon độc đáo của người Mường xã Kiệt Sơn, huyện Tân Sơn.

Bánh chả cơm của người Mường Kiệt Sơn

Một trong những món ăn không thể thiếu trong mâm cơm của người Mường xã Kiệt Sơn (huyện Tân Sơn) mỗi khi lễ Tết hay gia đình có công việc lớn đó là món bánh chả cơm hay còn được gọi với tên dân dã là “cơm trộn tiết”.

Bánh ăn dẻo, có vị ngậy, thơm, ngọt mà không ngán. Cách chế biến món ăn này khá cầu kỳ với nhiều công đoạn cần sự khéo léo, cẩn thận của người thực hiện. Thường những người phụ nữ Mường sẽ đảm nhiệm việc chọn lựa, ngâm gạo và thổi xôi. Gạo nếp nương hoặc nếp cái hoa vàng sau khi được đãi sạch và ngâm từ hôm trước sẽ được xôi lúc mờ sáng. Sau khoảng 30 phút, khi đã chín, xôi được được đổ ra ngoài cho bớt hơi nóng. Để món ăn thêm hấp dẫn, người làm bánh băm nhỏ thịt ba chỉ cùng xả tươi trộn vào xôi. Trong quá trình đó kết hợp trộn thêm tiết lợn giúp món ăn béo ngậy, kết dính, có vị ngọt và màu nâu đặc trưng.

Tuy là món ăn dân dã nhưng được trang trọng đặt lên mâm cơm cúng nên theo tục lệ, lá gói bánh phải có đôi gồm một tàu lá và một ngọn lá chuối rừng, vừa mang ý nghĩa về tâm linh, vừa giúp cho bánh sẽ thơm mà không bị đắng. Đặc biệt, chỉ có cây chuối rừng có hoa màu đỏ sẫm mới có thể lấy lá dùng để gói bánh...

Bà Hà Thị Dung - khu 6, xã Kiệt Sơn, huyện Tân Sơn cho biết: Sau khi luộc chín bánh được vớt ra để nguội và xắt miếng nhỏ, có thể ăn kèm thịt luộc hoặc nướng, khoanh lòng. Với người Mường Kiệt Sơn, bánh chả cơm mang ý nghĩa tượng trưng cho trời đất và con người được giao hoà với thiên nhiên. Vì vậy, dù cuộc sống ngày càng phát triển nhưng bánh chả cơm và nhiều món ăn dân dã ở Kiệt Sơn vẫn được bà con trân trọng, lưu giữ và truyền lại qua nhiều thế hệ...

Bánh cá ở xã Yến Mao, huyện Thanh Thủy.

Bánh cá Yến Mao

Nằm ở phía Tây Nam của tỉnh, Thanh Thủy là huyện miền núi có nhiều giá trị về du lịch với hệ thống hồ, đập, các di tích lịch sử, văn hóa gắn liền với đó là các lễ hội truyền thống mang tính nhân văn sâu sắc. Nơi đây cũng được biết đến là vùng đất có những đặc sản ẩm thực đặc sắc, trong đó nổi bật là món bánh cá ở xã Yến Mao.

Theo những người trong làng kể lại, bánh cá ở Yến Mao có từ khi người dân nơi đây bắt đầu khai sơn lập bản. Khi đó, cả dân làng để một khu vực hồ suối tự nhiên không ai được xâm phạm, mỗi năm chỉ dành một ngày tất cả mọi người cùng đến đánh bắt cá. Cá sau khi bắt lên được chia cho tất cả các gia đình trong làng. Với cá suối vừa đánh bắt được, nhiều người đã nghĩ ra cách chế biến những món ăn ngon trong đó có món bánh cá để dâng cúng Tổ tiên đặc biệt là trong những dịp lễ trọng của gia đình, làng bản…

Ngày nay, tục lệ xưa không còn nhưng món bánh cá vẫn là đặc sản ẩm thực của quê hương Yến Mao cũng như của huyện Thanh Thủy. Kỹ thuật làm món bánh cá thơm ngon, hấp dẫn vẫn được nhiều gia đình trân trọng lưu giữ, truyền lại qua nhiều thế hệ. Trong đó, để làm bánh cá ngon cần chú ý đến việc chọn gạo nếp và chế biến nhân bánh thật khéo léo để loại bỏ mùi tanh của cá.

Có hai cách để làm nhân bánh: Cá sau khi lọc lấy thịt được băm nhỏ với lá láu táu trộn kèm hạt dổi, hạt tiêu và một số gia vị vừa ăn. Một số người cẩn thận hơn thì nướng qua cá trên than hồng cho dậy mùi thơm sau đó mới nêm nếm gia vị. Đặc biệt, để món bánh cá ngon thì một gia vị không thể thiếu chính là lá láu táu hay một số người còn gọi là lá lốt rừng. Đây chính là một trong những nhân tố quyết định chất lượng chiếc bánh cá có thơm ngon đúng vị hay không.

Bột nếp sau khi nhào kỹ sẽ được nắm thành từng miếng nhỏ vừa ăn bao kín lấy nhân cá đã ướp đủ gia vị bên trong. Cuối cùng bọc thêm một lượt lá láu táu và lá chuối bên ngoài, hấp cách thuỷ 30 - 45 phút. Do được làm với lá láu táu, hạt dổi, hạt tiêu nên nhân cá ăn ngon, thơm, không bị tanh. Vị bánh vì thế rất hấp dẫn và lạ miệng nên bánh cá nhanh chóng trở thành món ăn hấp dẫn với ai từng được thưởng thức.

Là món ăn ngon nhưng chế biến công phu nên ngày nay ở xã Yến Mao không có nhiều người làm bánh cá. Trân trọng một trong những đặc sản ẩm thực riêng có của địa phương, Đảng ủy, UBND xã Yến Mao đã có nhiều chính sách quan tâm phát triển các giá trị văn hoá truyền thống trong đó có món ăn đặc biệt này.

Tuy nhiên, để bánh cá trở thành thương hiệu, một trong những món ăn nổi bật không chỉ của người Mường Yến Mao, của quê hương Thanh Thủy cũng như những món ăn độc đáo ở khắp các vùng quê trên quê hương đất Tổ được lưu truyền và ngày càng được nhiều người biết đến thì ngoài sự quan tâm của các cấp chính quyền vẫn cần sự tâm huyết giữ gìn truyền thống của mỗi người dân… Hy vọng rằng trong thời gian tới, những món ăn độc đáo ở khắp các địa phương trong tỉnh sẽ tạo nên những điểm nhấn thu hút bà con, du khách về thăm đất Tổ đặc biệt là mỗi khi Tết đến, xuân về…

Vĩnh Hà