"Đỏ lửa" giữ nghề rèn

Nay đã 57 tuổi, hơn 30 năm tuổi nghề, ông Lê Văn Thắng rời xã Lý Nhân, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc khi tuổi mới ngoài 20, đem theo vốn kinh nghiệm về nghề rèn của cha ông truyền dạy, phiêu bạt làm nghề trên mảnh đất Đoan Hùng, từ các xã Hùng Xuyên, Vân Du, Phú Lâm, đến mảnh đất Chí Đám là nơi ông lựa chọn gắn bó, sớm tối “đỏ lửa” giữ nghề rèn.

Xã Chí Đám trước đây có ba lò rèn nhưng giờ chỉ còn duy nhất lò rèn “Thắng Sim” còn bám trụ được đến ngày nay. Các sản phẩm ở đây được làm hoàn toàn theo lối thủ công truyền thống với đa dạng các mẫu mã, sản phẩm nông cụ phục vụ trong lao động, sản xuất như: Liềm, dao, rựa... tiêu thụ trong tỉnh và một số tỉnh lân cận. Nghề rèn cũng có thời vụ, mùa gặt đắt hàng liềm, vụ đông bán cuốc xẻng, vào tết bán các loại dao.

Để làm ra một sản phẩm, người thợ rèn phải trải qua nhiều công đoạn, từ lựa chọn, phân loại nguyên liệu; chẻ sắt, định hình phôi, nung, rèn, tôi, mài, làm cán, quét dầu và đóng gói. Việc tính toán độ dài, độ to bản, trọng lượng lưỡi dao, chuôi dao, độ dày, mỏng từ cán đến mũi dao được tính toán tỉ mỉ để tối ưu hóa cho người dùng... đến việc nung phôi, người thợ phải nhìn qua độ hồng để biết phôi đã đạt hay chưa; nung phôi đến mức độ nào là chuẩn phụ thuộc vào đôi mắt và cảm giác của người thợ, nghĩa là phải có năng khiếu nghề nghiệp. Phôi sắt sau khi nung đỏ sẽ được đem ra quai búa, thao tác này đòi hỏi sự khỏe khoắn, chắc nhanh, dứt khoát trong từng nhịp búa, muốn công cụ sắc bén phải tôi đến độ vừa phải.

Lê Minh Chiến- con trai của ông Thắng là thế hệ thứ tư cùng cha gắn bó, tiếp nối và quyết tâm giữ nghề truyền thống. Từ nhỏ, Chiến phụ bố những công việc đơn giản rồi yêu nghề rèn lúc nào không hay. Nghề rèn không có sách vở nào ghi chép các bí quyết, chỉ có người đi trước truyền lại cho người sau.

Giờ đây, thị trường ngày một đa dạng với sự xuất hiện của nhiều sản phẩm làm bằng máy móc và nhập khẩu nhưng lò rèn của gia đình ông Thắng vẫn đỏ lửa quanh năm, tiếng búa vẫn vang lên đều đặn mỗi ngày. Nhờ có bí quyết trong kĩ thuật tôi thép, cách tạo ra con dao, cái kéo, liềm, búa, lưỡi cày, lưỡi cuốc nên sản phẩm tại lò rèn của ông vẫn mang nét riêng, bền và tinh xảo, được người dân trong vùng ưa chuộng.

Thu Hương