Món quà của bản

Vợ chồng bà Hà Thị Nghệ là những người làm nem nắm ngon nổi tiếng ở xóm Tầm, xã Khả Cửu, huyện Thanh Sơn.

Bên cạnh những mặt hàng được bầy bán phổ biến trên thị trường thì việc dành tặng nhau những món quà truyền thống, món ăn lạ miệng tự tay làm ra vẫn là cách thể hiện tình cảm ấm áp, chân tình. Và nem nắm bản cùng thịt nộm củ nâu của người Mường xã Khả Cửu, huyện Thanh Sơn chính là một trong những món quà quê như thế.

Làm món nem nắm để tiếp đãi khách quý khi đến chơi nhà hay làm quà cho người thân trước mỗi chuyến đi xa là nét đẹp văn hóa truyền thống được người Mường, xã Khả Cửu lưu giữ được. Cách làm món ăn này không quá cầu kỳ nhưng để nem ngon, đảm bảo chất lượng thì cũng có những yêu cầu đặc biệt cần tuân thủ. Về nguyên liệu làm nem thường là thịt lợn vai hoặc mông có cả nạc, mỡ. Thịt sau khi sơ chế, rửa sạch, để ráo nước thì đem nướng phần bì qua than hồng để khi ăn nem không bị dai. Thịt đã nướng xong đem thái mỏng và trộn đều với thính ngô. Tùy theo sở thích và khẩu vị của từng người mà cách làm các loại thính ngô cũng có sự khác biệt.

Bà Hà Thị Nghệ gói nem chuẩn bị cho khách mang đi làm quà.

Cụ thể, ngô hạt sau khi rang khô thì được đưa đi nghiền. Nếu muốn nem vẫn giữ vị bùi, giòn, tơi thính thì chỉ nghiền ngô một lần. Sờ tay vẫn thấy ráp bởi mảnh ngô nhỏ. Ngược lại, nếu muốn nem mịn, dễ ăn thì hạt ngô sẽ được nghiền đi nghiền lại cho đến khi nào ưng ý thì thôi. Sau đó, trộn đều các nguyên liệu lại với nhau, nêm nếm thêm gia vị như muối, mì chính, hạt tiêu, tỏi băm nhỏ để món ăn thêm hấp dẫn và vừa miệng. Phải đợi thính ngấm đều rồi mới cho tỏi, hạt tiêu vào để nem giữ được lâu hơn và gia vị ngấm từ từ vào thịt. Món ăn sẽ ngon hơn khi ăn kèm các loại lá sung, lá ổi, chấm kèm tương ớt…

Món nem nắm bản sau khi hoàn thành.

Bà Hà Thị Nghệ – một trong những người làm món nem nắm bản ngon nổi tiếng ở xóm Tầm cho biết: Điều đặc biệt của nem nắm bản là có thể ăn ngay sau khi thính. Lúc này, nem có vị ngọt. Tuy nhiên, một số người thích vị hơi chua thì để nem từ 2 – 3 ngày rồi mới ăn. Trước đây, tôi chủ yếu làm nem để gia đình ăn, sau này, nhiều người đặt hàng để mang đi làm quà nên tôi mới làm nem bán với giá bán 30 nghìn đồng/nắm nem. Không chỉ người dân trong vùng đặt mua mà món ngon đồn xa, giờ có nhiều khách đến đặt hàng với số lượng lớn.

Thịt lợn và củ nâu là hai nguyên liệu không thể thiếu trong món thịt lợn nộm củ nâu.

Món thịt lợn nộm củ nâu sau khi hoàn thành.

Cùng với món nem nắm, ở xã Khả Cửu còn có món nộm thịt củ nâu cũng được rất nhiều người yêu thích. Món này được làm từ thịt lợn nướng vàng bì, thái mỏng trộn với củ nâu nạo nhỏ và các gia vị như chanh, tỏi, ớt, giềng. Với vị ngọt của thịt lợn, thơm của chanh, tỏi kèm vị hơi chát của củ nâu, món ăn này dễ dàng chiều lòng nhiều thực khách khó tính…

Món thịt lợn nộm củ nâu thường có trong mâm cỗ đãi khách quý đến chơi nhà của người Mường, xã Khả Cửu.

Từ thực tế cho thấy, văn hóa ẩm thực của các dân tộc, các vùng miền rất phong phú, đa dạng. Và việc bảo tồn, gìn giữ những nét văn hóa truyền thống ấy vẫn đang được bà con, cộng đồng rất quan tâm nên nhiều món ăn ngon lạ miệng đã được lưu truyền từ nhiều đời nay, trở thành những món quà quê hấp dẫn, tạo những dấu ấn riêng của mỗi địa phương, mỗi dân tộc…

Anh Bình