Người Cao Lan Ngọc Tân đón tết

Điệu múa phèn.

(PTĐT) Hành trình từ thành phố Việt Trì, chúng tôi về làng Ngọc Tân xã Ngọc Quan (Đoan Hùng) của đồng bào dân tộc Cao Lan. Dưới cái se lạnh của tiết cuối đông, dãy núi Đãu “cõng” trên lưng bạt ngàn cây lá đan xen cùng những ngôi nhà mái bằng, mái ngói đỏ tươi dần dần hiện ra trước mắt. Thấp thoáng một vài ngôi nhà sàn kiểu xưa ẩn mình trong những vườn hoa đào, hoa mận chúm chím nụ xinh khoe sắc. Đường vào làng có những khúc quanh co, uốn lượn khéo khoe những nét đặc trưng của bản làng miền núi.

Làng Ngọc Tân có 142 hộ 567 khẩu. Tất cả là con em đồng bào dân tộc Cao Lan. Họ định cư dọc sườn núi Đãu. Thao tập quán, chiều 30 tết mỗi gia đình của người Cao Lan cử người mang cuốc, xẻng, cày, bừa, cối xay rửa sạch, để ráo nước xếp vào một chỗ được quét dọn sạch sẽ, cúng gia tiên xong mang một chiếc bánh trưng đặt cạnh các vật dụng trên để đến đúng rằm tháng giêng với ý nghĩa trả công các vât dụng quen thuộc của người nông dân đã nuôi sống họ. Sau đêm giao thừa, mỗi gia đình đặt nồi nước thơm (các loại lá cây trên rừng) để mọi thành viên trong gia đình rửa sạch chân tay, thay lại nước trên ban thờ, ấm chén rửa lại lần nữa, một người trong nhà cầm nén hương ra giếng xin một thùng nước mới, đun lại nồi nước thơm để thay lại nước trên ban thờ. Đây gọi là tục “lấy nước mới cúng giao thừa” bày tỏ lòng thành kính với ông bà, tổ tiên của người Cao Lan, mong muốn có những tin tốt lành gõ cửa từng ngôi nhà dưới chân núi Đãu. Trong những ngày xuân, các cụ hàng Giáp do người trong làng lập ra tổ chức mở tiệc, giao lưu văn hóa, thể thao, các chò trơi dân gian như ném còn, kéo co, đi cà kheo hái quả, dùng vòng ném vịt... tại sân đình làng. Thi bắn nỏ, một trong những hoạt động thể thao truyền thống vào các ngày lễ tết ở Ngọc Tân thu hút đông đảo người tham gia; nhiều chị em Cao Lan bắn rất giỏi...

Cuộc sống của người Cao Lan hôm nay đã khác xưa nhiều lắm. Họ đã từ bỏ những phong tục tập quán lạc hậu mỗi khi tết đến xuân về. Già làng Sầm Xuân Sinh, năm nay 74 tuổi vui vẻ nói với chúng tôi về những thành quả kinh tế, văn hóa về cuộc sống mới của làng Ngọc Tân. Bảy năm liền Ngọc Tân đạt danh hiệu làng văn hóa, không còn hộ đói, số hộ nghèo giảm xuống 7% (2005). Phát triển kinh tế trang trại, chăn nuôi đang là hướng đi mới của người Cao Lan. Trẻ em đến tuổi đều cắp sách đến trường, bà con đã được dùng điện lưới quốc gia... Tất cả những thành quả ấy là nhờ có Đảng soi đường để bà con biết làm kinh tế, tiếp cận KHKT và hòa nhập với người Kinh.

Làng Cao Lan Ngọc Tân đang thay da đổi thịt, cuộc sống no ấm với những sinh hoạt văn hóa như múa xúc tép, chim gâu, cầu mát, hoa đăng dân gian của nam thanh nữ tú trong làng dường như đang rộn ràng, náo nức chào đón mùa xuân. Hương Giang