Tăng cường quản lý nhà nước về ngoại thương

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ hai, Quốc hội khóa XIV, sáng 7/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Quản lý ngoại thương.

Thảo luận tại Hội trường, nhiều đại biểu Quốc hội tán thành sự cần thiết ban hành Luật Quản lý ngoại thương nhằm góp phần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý đồng bộ, điều chỉnh hoạt động ngoại thương; tăng cường công cụ quản lý nhà nước về ngoại thương, đảm bảo minh bạch, hiệu quả, phù hợp với các cam kết quốc tế. Việc ban hành Luật nhằm thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp năm 2013, nội luật hóa các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, góp phần hoàn thiện chính sách phát triển ngoại thương, tạo lập chính sách phòng vệ thương mại linh hoạt và phù hợp, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong quản lý hoạt động ngoại thương, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng và toàn diện.

Nhiều đại biểu đề nghị tiếp tục rà soát sự phù hợp của dự án Luật với Hiến pháp, các văn bản pháp luật khác có liên quan, các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, bảo đảm quyền tự do kinh doanh của tổ chức, cá nhân; công khai, minh bạch danh mục hàng hóa cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu; tránh mâu thuẫn, chồng chéo với các luật khác; luật hóa tối đa các quy định của các văn bản dưới luật đã được kiểm nghiệm có tính ổn định trong thực tiễn; giảm bớt các điều giao Chính phủ quy định chi tiết.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh giải trình làm rõ các ý kiến của đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận sáng 7/11.

Đại biểu Lê Anh Tuấn (Hà Tĩnh) đề nghị, ban soạn thảo cần rà soát kỹ để bảo đảm tính tương thích hơn nữa giữa nội dung một số chế định trong dự thảo Luật với một số cam kết quốc tế khi Việt Nam tham gia vào Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Cụ thể, quy định về hạn ngạch trong dự thảo Luật còn rất chung chung, chưa đưa ra được các nguyên tắc rõ ràng, cụ thể và phù hợp với các nguyên tắc chung được quy định tại Điều 20 Hiệp định chung về thuế quan và thương mại GATT. Đại biểu nêu, về nguyên tắc các biện pháp hạn chế số lượng xuất nhập khẩu bị cấm hoàn toàn trong WTO, trừ một số trường hợp vì mục đích công cộng quan trọng như bảo vệ an ninh quốc gia, đạo đức xã hội, bảo vệ sức khỏe con người, động vật, thực vật, bảo vệ tác phẩm nghệ thuật...

“Các trường hợp ngoại lệ này là những nội dung cam kết cần được nội luật hóa trong các điều khoản cụ thể quy định về nguyên tắc áp dụng hạn ngạch, có như vậy mới đảm bảo tính minh bạch, thuận lợi cho việc áp dụng, thể hiện rõ hơn quan điểm của Việt Nam trong thực hiện các cam kết quốc tế khi gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới” - đại biểu Lê Anh Tuấn kiến nghị.

Còn theo đại biểu Bùi Văn Xuyền (Thái Bình), việc luật hóa 3 pháp lệnh liên quan đến các biện pháp phòng vệ thương mại, hoạt động thương mại biên giới, quyền hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ của thương nhân, thương nhân không có hiện diện tại Việt Nam... đã ban hành từ năm 2002 đến năm 2004 là cần thiết. Tuy nhiên, Tờ trình chưa nói rõ việc tổng kết đánh giá thực hiện 3 Pháp lệnh trên. Việc luật hóa 3 Pháp lệnh này vào dự thảo Luật Quản lý ngoại thương theo đại biểu cũng có phần làm cho mọi người cảm thấy việc quản lý nhà nước về ngoại thương đã trở nên "đồ sộ", ảnh hưởng không tốt đến tâm lý của các nhà đầu tư kinh doanh và môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam. Để phù hợp với Hiến pháp, đại biểu Bùi Văn Xuyền nêu việc cấm và tạm ngừng, hạn chế xuất nhập khẩu thực tế là những biện pháp hạn chế quyền tự do kinh doanh phải được qui định bằng luật, nhưng dự thảo lại giao quyền này cho Chính phủ và Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Công Thương, Bộ trưởng các Bộ là không phù hợp. Nội dung này cần quy định trong luật và ban hành Danh mục kèm theo, tương tự như Luật Đầu tư -đại biểu nêu.

Các đại biểu cũng nhận định, trong bối cảnh hội nhập kinh tế, quốc tế hiện nay hoạt động ngoại thương còn nhiều tồn tại, nhiều lực cản và chưa đáp ứng yêu cầu. Xuất khẩu hàng hóa, quản lý và điều hành xuất khẩu còn nhiều bất cập và không tạo sức cạnh tranh trong xuất khẩu.

Đại biểu Mai Thị Ánh Tuyết (An Giang) cho rằng, hạn ngạch là vấn đề khó khăn lớn đối với hoạt động xuất, nhập khẩu. Theo đại biểu, đối với vấn đề hạn ngạch, cần xem xét quy định những nhóm hàng hóa ở một số nước đang thực hiện như nhóm mặt hàng cần hạn chế nhập khẩu để bảo vệ sản xuất trong nước, nhóm hàng hóa động vật, thực vật trong danh sách theo công ước.... Hạn ngạch và các nguyên tắc áp dụng trong dự thảo còn nêu chung chung. Vì vậy, dự án luật cần cân nhắc quy định chặt chẽ, cụ thể hơn để đảm bảo công khai, minh bạch, hợp lý, cơ chế áp dụng rõ ràng và từ tính chất nhóm sẽ áp dụng hạn ngạch mang tính phù hợp hơn.

Đồng tình với các biện pháp phòng hộ, phòng vệ thương mại khi doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam, chèn ép doanh nghiệp trong nước, tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam ra nước ngoài bị chèn ép thì chưa quy định cụ thể trong dự thảo luật, do đó cần bổ sung quy định về cơ chế bảo vệ doanh nghiệp Việt Nam ra nước ngoài.

Đại biểu Nguyễn Văn Thắng (Hà Nội) nêu quan điểm: Quy định không áp dụng biện pháp phòng chống bán phá giá đối với nhà sản xuất hoặc xuất khẩu nước ngoài có biên độ bán phá giá không vượt quá 2%. Tuy nhiên, biên độ bán phá giá thì được tính như thế nào? mức 2% thì được so sánh với đại lượng nào?, do đó Ban soạn thảo cần cân nhắc công thức và quy định bán phá giá của WTO để đưa vào dự thảo. Theo đại biểu, Điều 79 dự thảo Luật có thể sửa thành “không áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với nhà sản xuất hoặc xuất khẩu nước ngoài có biên độ bán phá giá không vượt quá 2% giá xuất khẩu”.

Giải trình làm rõ các ý kiến của đại biểu Quốc hội đã nêu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh khẳng định phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật quy định về các biện pháp quản lý, giải quyết tranh chấp trong hoạt động ngoại thương hàng hóa và các biện pháp phát triển ngoại thương, dự thảo không điều chỉnh và mở rộng sang các lĩnh vực khác đã được điều chỉnh hoặc nêu cụ thể trong Luật Thương mại 2005.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, trên thực tế, phạm vi điều chỉnh này rất rộng, đồng thời đã có kế hoạch tiếp tục xây dựng luật mới thay thế Luật Thương mại 2005 để bảo đảm độ phủ, điều chỉnh các hoạt động khác liên quan tới xuất nhập khẩu hàng hóa và thương mại dịch vụ.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định quan điểm xây dựng Chính phủ kiến tạo, tạo môi trường hướng tới doanh nghiệp để phục vụ sự phát triển của doanh nghiệp không mâu thuẫn với tên gọi của dự thảo là Luật Quản lý ngoại thương. Dự thảo Luật chỉ xác định những hiệu quả chung của quản lý nhà nước, phù hợp với thương mại quốc tế, phù hợp với quy định WTO mà Việt Nam có cam kết và là thành viên, theo tinh thần xây dựng môi trường công khai, minh bạch, một Chính phủ liêm chính và kiến tạo.

Về trách nhiệm quản lý nhà nước về ngoại thương, Bộ trưởng cho biết, dự thảo Luật đã nêu rõ giao Chính phủ quản lý nhà nước về ngoại thương. Nguyên tắc quản lý ngoại thương cũng phù hợp với môi trường ngày càng minh bạch công khai của nhà nước pháp quyền.

Bộ trưởng Bộ Công Thương khẳng định, các ý kiến của đại biểu Quốc hội sẽ được ban soạn thảo tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự án Luật tiếp tục trình Quốc hội xem xét.

Ngoài những nội dung trên, các đại biểu cũng thảo luận về thẩm quyền áp dụng tạm ngừng xuất khẩu, tạm ngừng nhập khẩu hàng hóa (Điều 14); nguyên tắc áp dụng cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu (Điều 9); Danh mục hàng hóa cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu (Điều 10) và cấm kinh doanh tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu (Điều 40); quản lý hoạt động ngoại thương đối với các nước có chung đường biên giới (Điều 53 đến Điều 55)...

Chiều nay, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật Du lịch (sửa đổi); thảo luận ở hội trường về dự án Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ; biểu quyết thông qua Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2017./.

Theo ĐCSVN