Ứng dụng công nghệ cao nhu cầu tất yếu để phát triển nông nghiệp

PTO- Trong những năm qua, Đảng và nhà nước ta luôn coi phát triển toàn diện kinh tế- xã hội nông thôn là vấn đề có tính chiến lược. Do đó, từ những năm 1990 trở lại đây, nông nghiệp và kinh tế nông thôn nước ta đã có những bước tiến mạnh mẽ và đạt được nhiều thành tựu to lớn, đưa nước ta từ nước phải nhập khẩu lương thực trở thành một cường quốc xuất khẩu các loại nông sản. Đó là do sự thay đổi cơ cấu sản xuất trong nông nghiệp đã có những chuyển biến mạnh mẽ từ một nền sản xuất nhỏ, tự cung tự cấp sang nền nông nghiệp sản xuất hàng hoá trên cơ sở hình thành nhiều vùng sản xuất các giống cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế. Song nông nghiệp Việt Nam đã và đang bộc lộ một số yếu kém cần khắc phục như phương thức và công cụ sản xuất còn lạc hậu, trình độ sản xuất và quản lý còn thấp, quy mô sản xuất manh mún, qui trình sản xuất hàng hoá thiếu đồng bộ...dẫn tới năng suất, chất lượng nông sản không cao, mức độ vệ sinh an toàn của sản phẩm chưa được coi trọng, hàng hoá nông sản chưa đáp ứng được yêu cầu của xu thế hội nhập kinh tế thế giới. Việc đưa nhanh công nghệ cao vào ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp nhằm đáp ứng yêu cầu của tiêu dùng trong nước, xuất khẩu, nâng cao năng suất, chất lượng và thu nhập của người lao động là đòi hỏi và cũng là nhu cầu tất yếu trong phát triển nông nghiệp.

Ngày 13/11/2008, Quốc Hội nước CHXHCN Việt Nam đã thông qua Luật công nghệ cao. Sự kiện này đã thể hiện vai trò đặc biệt của công nghệ cao và sự quan tâm của Nhà nước ta đối với việc đẩy mạnh ứng dụng, nghiên cứu và phát triển công nghệ cao phục vụ sự phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia và hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng của nước ta. Theo Luật công nghệ cao, nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư, xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật công nghệ cao trong đó khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là một trong những nội dung quan trọng được đề cấp tới. Nhiệm vụ của khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là thực hiện các hoạt động nghiên cứu ứng dụng, thử nghiệm, trình diễn mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; liên kết cac hoạt động nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao, sản xuất sản phẩm ứng dụng công nghệ cao, đào tạo nhân lực công nghệ cao trong lĩnh vực nông nghiệp; tổ chức hội chợ, triển lãm, trình diễn sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; thu hút nguồn đầu tư, nhân lực công nghệ cao trong và ngoài nước, thực hiện hoạt động ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp.

Khu nông nghiệp công nghệ cao là nơi tập hợp các tiến bộ KH&CN về công nghệ sinh học, hoá học, vật liệu, thông tin, tự động hoá... kết hợp với những kinh nghiệm truyền thống tốt để tạo ra bước đột phá về năng suất, chất lượng sản phẩm và cho hiệu quả kinh tế cao. Được đầu tư tập trung, là địa điểm để đổi mới công nghệ và cũng là khu vườn ươm để tạo ra cũng như chuyển giao công nghệ. Từ các khu nông nghiệp công nghệ cao, các sản phẩm mang tính công nghệ cao được hình thành và trở thành hàng hoá có ưu thế cao trên thị trường, các công nghệ mới được tạo ra và nhân rộng, tạo cơ hội việc làm và tăng tài sản cho đất nước, cho từng vùng và từ đó tạo đà đưa kinh tế đi lên.

Trên thế giới, đặc biệt là các nước phát triển, công nghệ cao đã và đang được ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp để sản xuất ra các mặt hàng nông sản có năng suất và chất lượng cao. Ở Việt Nam, nhiều khu nông nghiệp công nghệ cao đã được đầu tư, xây dựng tại TP Hồ Chí Minh, Lâm Đồng, Hà Nội, HảI Phòng... nhằm thúc đẩy ngành nông nghiệp phát triển bền vững, hướng vào công nghệ cao với những thành tựu tiên tiến nhất của khoa học như công nghệ sinh học được ứng dụng trong chọn giống và nhân giống cây trồng (thông qua công nghệ gen, công nghệ nuôi cấy mô, tế bào...), công nghệ sinh học bảo vệ thực vật bằng cách tạo ra các thuốc trừ sâu sinh học, công nghệ dinh dưỡng cây trồng thông qua điều tiết dinh dưỡng, độ ẩm, nhiệt độ và ánh sáng. Công nghệ vật liệu nghiên cứu sử dụng các màn che chắn để phòng sâu, bệnh, che nắng, mưa, màn lọc ánh sáng, giảm nhiệt, giảm tia cực tím và nghiên cứu khoáng, giá thể không đất. Công nghệ tin học sử dụng trong điều khiển tự động độ ẩm, nhiệt độ, ánh sáng, điều tiết quá trình sinh trưởng và phát triển của cây trồng. Công nghệ bảo quản sau thu hoạch bằng các trang thiết bị hiện đại như nhà lạnh, bảo quản bằng điều chỉnh khí CO2, ô xy, bảo quản bằng chiếu xạ, bằng môi trường áp suất thấp. Công nghệ quản lý thông qua các phương pháp quản lý hợp lý để khai thác tối đa những ưu thế về điều kiện khí hậu, đất đai của vùng cũng như việc điều tiết và thương mại hoá sản phẩm...

Hiện nay, về cơ bản nước ta vẫn là một nước nông nghiệp, gần 80% dân số và 70% lực lượng lao động tập trung ở nông thôn, nơi chủ yếu phổ biến là sản xuất nông nghiệp, với một trình độ sản xuất nông nghiệp hàng hoá còn lạc hậu. Do vậy đẩy nhanh phát triển nền nông nghiệp là một tất yếu khách quan nhằm tăng nhanh khối lượng, tỷ suất và giá trị nông sản hàng hoá, tạo ra sự tiến bộ vượt bậc về cơ cấu kinh tế và đời sống xã hội nông thôn. Đòi hỏi chúng ta phải có hướng đi mới để nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện thu nhập, góp phần đưa Việt Nam trở thành nước công nghiệp vào năm 2020. Hướng đi đó chính là chiến lược xây dựng một nền sản xuất nông nghiệp công nghệ cao nhằm tăng năng suất cây trồng, vật nuôi, giải phóng lao động nông nghiệp chuyển sang các ngành kinh tế khác, tiết kiệm đất nông nghiệp để chuyển một phần sang phát triển đô thị, công nghiệp, dịch vụ, trồng cây xanh, trồng rừng, tiết kiệm tài nguyên, giảm thiểu ô nhiễm môi trường... Tuy nhiên để phát triển các khu nông nghiệp công nghệ cao, mỗi địa phương, mỗi vùng miền cần phải căn cứ vào mục tiêu, nhu cầu phát triển, điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội để xây dựng quy hoạch tổng thể, khu nông nghiệp công nghệ cao chỉ mang lại hiệu quả lớn khi nó có thể phát huy hết tiềm năng của mỗi địa phương. Vì vậy mỗi nơi phải lựa chọn cho mình công nghệ mới, trang thiết bị mới, giống mới để tạo ra sản phẩm hàng hoá có hàm lượng chất xám cao nhưng phù hợp với trình độ dân trí và điều kiện kinh tế của địa phương và của người dân. Để chiến lược này thành công, rất cần các nhà quản lý, nhà khoa học nghiên cứu kinh nghiệm của các nước và các mô hình đã và đang xây dựng ở nước ta để vừa có thể đi tắt đón đầu lại vừa phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương để xây dựng khu nông nghiệp công nghệ cao thật sư hiệu quả và mang tính phổ biến. Khổng Mạnh Tiến