Xây dựng xã, phường, thị trấn đạt tiêu chí Quốc gia về y tế giai đoạn 2012 - 2020: Mục tiêu khó !

Trạm y tế xã Sơn Nga (huyện Cẩm Khê) xây dựng từ hơn 20 năm trước đã xuống cấp nghiêm trọng.

PTĐT- Triển khai thực hiện Đề án xây dựng xã, phường, thị trấn đạt tiêu chí Quốc gia về y tế giai đoạn 2012-2020 theo Nghị quyết được HĐND tỉnh khóa XVII thông qua tại kỳ họp thứ 5, các cấp, các ngành, các địa phương trong tỉnh đã có nhiều nỗ lực huy động nguồn lực phấn đấu đạt mục tiêu: 100% xã, phường, thị trấn trong toàn tỉnh đạt đủ 10 tiêu chí Quốc gia về y tế trong năm 2019. Quá nửa thời gian trôi qua, thành tích đạt được rất đáng ghi nhận: 60% xã, phường, thị trấn đã đạt chuẩn Quốc gia về y tế. Tuy nhiên, trong giai đoạn nước rút, việc triển khai thực hiện đề án đã bộc lộ nhiều tồn tại, vướng mắc nếu không có giải pháp tháo gỡ, giải quyết hữu hiệu thì mục tiêu về đích trong 2 năm tới sẽ rất khó khả thi.

“Lực bất tòng tâm”…!

Được treo trang trọng nơi tiền sảnh dãy nhà lụp xụp, xuống cấp, tường vôi lở lói, bong tróc từng mảng, bảng khẩu hiệu “Hãy sạch sẽ, gọn gàng như trạm y tế của chúng ta” tại Trạm Y tế xã Sơn Nga, huyện Cẩm Khê vô tình trở nên lạc lõng, phản cảm đến chua xót.

Y sỹ Nguyễn Tiến Thêm đang trực trạm phân trần: “Nhà xây hơn 20 năm nên đã xuống cấp nghiêm trọng. Ngày nắng còn đỡ chứ mưa xuống là dột ướt tứ tung, phòng nào cũng phải dùng xô chậu hứng nước. Do thiếu phòng nên chúng tôi vẫn phải sử dụng để thực hiện tiêm chủng và các công tác chuyên môn khác. Phòng dược buộc phải chuyển lên nhà trên…”. Theo hướng chỉ tay của anh Thêm, nhìn lên “nhà trên” là dãy nhà 5 phòng được xây dựng từ năm 2007 hiện mái trần đã nứt ngang dọc, nền nhà lát gạch hoa chỗ lún sụt, chỗ vồng cong nứt vỡ. Nhiều năm nay, hai dãy nhà xuống cấp này vẫn là nơi các bác sỹ, nhân viên Trạm Y tế xã Sơn Nga thực hiện công tác chăm sóc, bảo vệ sức khỏe ban đầu cho người dân trong xã. Tuy nhiên, so với 2 dãy nhà được xây dựng từ năm 1989 và năm 2001 của Trạm Y tế xã Phùng Xá thì “cơ ngơi” của Trạm Y tế xã Sơn Nga vẫn “khang trang” hơn hẳn. Tường trát bằng vật liệu vôi cát qua nhiều năm giờ chỉ chạm nhẹ là vỡ vụn từng mảng. Mái nhà sập nát mới được gia cố bằng tấm lợp phi bro xi măng. Trần cót mục nát được thay thế bằng trần nhựa. Cửa sổ, cửa ra vào vỡ hỏng, lỏng lẻo…

Đây là 2 trong số 13 trạm y tế xã, thị trấn chưa được đầu tư nâng cấp, xây mới đáp ứng tiêu chí Quốc gia về y tế của huyện Cẩm Khê. Cơ sở hạ tầng nhà trạm khang trang, đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân là mong muốn chung đã nhiều năm nay của cán bộ, nhân viên các trạm y tế, chính quyền địa phương và đông đảo người dân các xã, thị trấn. Mục tiêu này cũng đã được cụ thể hóa trong Đề án số 1189/ĐA-UBND, ngày 27-9-2016 của UBND huyện Cẩm Khê về xây dựng xã, thị trấn đạt tiêu chí Quốc gia về y tế giai đoạn 2016-2020. Trong đó nêu rõ đến năm 2019, 100% xã, thị trấn của huyện đạt đủ 10 tiêu chí Quốc gia về y tế. Tuy nhiên, đến thời điểm này, căn cứ điều kiện thực tế địa phương thì mục tiêu đặt ra của Đề án còn quá xa vời, rất khó trở thành hiện thực.!

Trụ sở Trạm Y tế xã Phùng Xá (huyện Cẩm Khê) được xây dựng từ năm 1989...

Bà Lê Thị Hồng Ánh - Trưởng Phòng Y tế huyện Cẩm Khê thẳng thắn bày tỏ: “Rất khó để hoàn thành mục tiêu Đề án. Hiện Cẩm Khê đã có 13 xã đạt chuẩn Quốc gia về y tế, 4 xã đã được Sở Y tế thẩm định chờ UBND tỉnh phê duyệt, 2 xã đang chờ thẩm định. Huyện còn 13 xã, thị trấn cần xây dựng đạt chuẩn từ nay đến năm 2019. Năm 2018, huyện lên kế hoạch lựa chọn 6 xã, thị trấn để cải tạo, nâng cấp, xây mới cơ sở hạ tầng nhà trạm đáp ứng tiêu chí đạt chuẩn. 7 xã còn lại rất khó để đạt chuẩn do nhà trạm xuống cấp, không thể cải tạo sửa chữa mà phải xây mới trong khi kinh phí chưa biết “xoay xở” thế nào…!”. Theo lời bà Ánh, trong 10 tiêu chí chuẩn Quốc gia của Bộ Y tế thì khó nhất với huyện là tiêu chí cơ sở hạ tầng trạm y tế. Nguồn lực tài chính có hạn, huyện đã lựa chọn các xã điểm xây dựng nông thôn mới và các xã có nhà trạm tương đối khang trang, kiên cố để cải tạo, nâng cấp đáp ứng tiêu chí theo quy định với kinh phí bỏ ra thấp. Do đó, các xã còn lại có nhà trạm xuống cấp nghiêm trọng, bắt buộc phải xây mới sẽ rất khó khăn do không có kinh phí.!

Cũng như huyện Cẩm Khê, nhiều địa phương trong tỉnh đang gặp khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện Đề án xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn Quốc gia về y tế giai đoạn đến năm 2020 mà nút thắt là kinh phí xây dựng cơ sở hạ tầng trạm y tế.! Nếu không được tháo gỡ bằng cơ chế, giải pháp hữu hiệu thì chắc chắn mục tiêu Đề án sẽ không thể hoàn thành.

...vẫn được dùng làm nơi chăm sóc, bảo vệ sức khỏe ban đầu cho người dân.

“Liệu cơm gắp mắm…”!.

Theo số liệu thống kê của Sở Y tế, toàn tỉnh hiện có 145/277 xã, phường, thị trấn đạt tiêu chí Quốc gia về y tế (bằng 52,34%). Trong đó có 56 đơn vị đạt chuẩn trước năm 2014; 23 đơn vị đạt chuẩn năm 2015; 41 đơn vị đạt chuẩn năm 2016 và 25 đơn vị đạt chuẩn trong năm 2017. Dự kiến trong năm sẽ có 20 xã, phường, thị trấn sẽ được thẩm định, hoàn tất hồ sơ để công nhận đạt chuẩn Quốc gia về y tế, nâng tỷ lệ đạt chuẩn toàn tỉnh lên 60% với 165/277 xã, phường, thị trấn. Các địa phương có tỷ lệ xã, phường, thị trấn đạt tiêu chí Quốc gia về y tế cao là: Lâm Thao 14/14 xã, thị trấn; thành phố Việt Trì 18/23 xã, phường; Tân Sơn 12/17 xã; Yên Lập 11/17 xã, thị trấn; Thanh Thủy 12/15 xã, thị trấn… Tuy nhiên, nhiều địa phương có tỷ lệ đạt rất thấp như: Tam Nông 7/20 xã, thị trấn; Thanh Sơn 6/23 xã, thị trấn; Cẩm Khê 16/31 xã, thị trấn; Đoan Hùng 11/28 xã, thị trấn; Hạ Hòa 12/33 xã, thị trấn;… Thực tế tại các địa phương này đều đang gặp khó khăn, vướng mắc chung lớn nhất về nguồn kinh phí xây dựng cơ sở hạ tầng trạm y tế. Trước đây, theo Đề án, Sở Y tế được giao là chủ đầu tư với nguồn kinh phí xây dựng từ ngân sách Trung ương, địa phương và ngành y tế.

Tuy nhiên, từ năm 2016, Sở Y tế đã tham mưu với UBND tỉnh chuyển vai trò chủ đầu tư về các huyện, thành, thị; trong đó, ngân sách đầu tư 70%, địa phương đầu tư 30% kinh phí xây dựng. “Quả bóng trách nhiệm” được “đá” sang chân chính quyền các địa phương, nhưng do nguồn lực hạn chế, tiến độ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng các trạm y tế vẫn chưa cải thiện được là mấy. Để tháo gỡ khó khăn cho các địa phương, ngày 15-5-2017 UBND tỉnh đã ban hành Công văn số 1909/UBND- KGVX về việc đầu tư xây dựng trạm y tế xã, phường, thị trấn giai đoạn 2017- 2020, theo đó toàn tỉnh sẽ tập trung nguồn vốn để đầu tư xây dựng mới 138 trạm y tế với những quy định cụ thể cho từng vùng đầu tư. Cụ thể vùng 1 trạm y tế có 6 phòng, vùng 2 trạm y tế có 7 phòng và vùng 3 trạm y tế có 9 phòng. Nguồn vốn hỗ trợ đầu tư xây dựng từ ngân sách Trung ương và tỉnh chiếm 80%/giá trị dự toán đối với các xã thuộc vùng 3 và 70%/giá trị dự toán đối với các xã phường, thị trấn thuộc vùng 1 và vùng 2, phần còn lại các địa phương tự huy động ngân sách tại chỗ và các nguồn vốn khác.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nguồn vốn ngân sách eo hẹp, các địa phương gặp rất nhiều khó khăn trong việc huy động nguồn lực đầu tư nên phải “liệu cơm gắp mắm” và điều đó đã ảnh hưởng không nhỏ đến lộ trình kiên cố hóa trạm y tế.

Ông Nguyễn Tiến Đoàn - Trưởng Phòng Kế hoạch - Tài chính Sở Y tế khẳng định: “Tiêu chí khó nhất để đạt chuẩn Quốc gia về y tế với các xã, phường, thị trấn trên địa bàn là cơ sở hạ tầng trạm y tế. Để hoàn thành được mục tiêu 100% xã, phường, thị trấn đạt tiêu chí Quốc gia về y tế vào năm 2019 cần phải có sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa của các cấp, các ngành. Các địa phương cần chủ động triển khai có hiệu quả việc huy động các nguồn lực để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng trạm y tế, trong đó chú trọng đến hoạt động xã hội hóa, đổi đất lấy cơ sở hạ tầng… Sở Y tế sẽ tham mưu với UBND tỉnh giao chỉ tiêu xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn Quốc gia về y tế cụ thể theo từng năm để các địa phương thực hiện…”.

Xây dựng xã, phường, thị trấn đạt tiêu chí Quốc gia về y tế là chủ trương đúng đắn, nhân văn, có ý nghĩa quan trọng trong việc chăm sóc, bảo vệ sức khỏe ban đầu cho nhân dân. Tuy nhiên, nếu nút thắt là nguồn kinh phí xây dựng cơ sở hạ tầng không được tháo gỡ hữu hiệu thì mục tiêu 100% xã, phường, thị trấn đạt tiêu chí Quốc gia về y tế năm 2019 sẽ trở nên thiếu thực tế, vời xa…

Cẩm Ninh