Chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm:

Xuất phát từ ý thức cộng đồng

- Đến thời điểm này, tất cả những gì liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) như bếp ăn tập thể, thức ăn đường phố, thực phẩm ngoại nhập qua đường biên giới… vẫn đều trong tình trạng báo động và tiềm ẩn đầy rẫy mối nguy hại đối với sức khoẻ con người. Đảm bảo VSATTP là một nhu cầu đương nhiên, dù chúng ta đã cố gắng nhưng vấn đề này vẫn là bài toán chưa có lời giải thỏa đáng. Ý thức cộng đồng là điều kiện đảm bảo quan trọng nhất trong “cuộc chiến” với vấn đề chất lượng VSATTP hiện nay. Bài toán khó tìm lời giải

Bán hàng ăn tại vỉa hè luôn tiềm ẩn nguy cơ mất VSATTP cao. - Quán bán đồ nướng phía bên trong Bến xe khách Việt Trì thu hút rất đông khách nhưng không biết có đảm bảo VSATTP?

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thực phẩm không an toàn. Ở nhiều cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm, chế biến thực phẩm tại các bếp ăn tập thể, dịch vụ thức ăn vỉa hè, đường phố… chưa đảm bảo vệ sinh. Một số nông dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kích thích tăng trưởng phun trên rau không đúng liều lượng, không đủ thời gian phân hủy nên khi sử dụng dư lượng hoá chất độc hại trong nông sản còn cao. Một số mặt hàng hải sản để bảo quản tươi sống, nhiều người đã dùng đến những hóa chất không được sử dụng, rất nguy hiểm. Một mối lo nữa là do sự kiểm soát thực phẩm qua biên giới và trên thị trường còn rất lỏng lẻo nên có nhiều loại thực phẩm không đảm bảo chất lượng vẫn được những kẻ bất lương đưa vào lưu thông, sử dụng, gây nguy hiểm đối với người tiêu dùng.

Dạo một vòng các trung tâm buôn bán ở thành phố Việt Trì như chợ trung tâm, chợGia Cẩm,chợ Minh Phương… chúng tôi nhận thấy có nhiều hàng bún, phở, chè, thức ăn chín…“vô tư” bày bán trên mặt bàn mà không có dụng cụ che đậy. Giấy ăn, thức ăn thừa vứt bừa bãi trên nền đất và chủ quán có thể quét dọn bất cứ lúc nào, kể cả khi khách đang ăn. Tình trạng này diễn ra một cách công khai, hàng ngày, ở nhiều nơi dù thực khách có phàn nàn nhưng mà chưa hề thấy ai nhắc nhở! Nhiều người tỏ ra thờ ơ với thói quen ăn uống nơi “đầu đường, góc chợ”… Chị Thủy – một người kinh doanh hàng ăn uống tại chợ Minh Phương thản nhiên nói: “Chúng tôi rất hiểu về vấn đề VSATTP. Tuy nhiên kinh doanh trong môi trường mà đối tượng phục vụ chủ yếu là công nhân và người lao động nghèo thì chúng tôi không thể kham nổi”. Có thể hiểu rằng sự “không kham nổi” như người bán hàng kia bày tỏ là không thể chấp hành đúng quy định về VSATTP! Điều đó cho thấy, nguyên nhân làm mất VSATTP không chỉ là ở người sản xuất, vận chuyển, kinh doanh mà quan trọng và trực tiếp hơn là do nhận thức không đầy đủ, chủ quan của chính người tiêu dùng. Vai trò của cơ quan quản lý?

Trên thực tế, tình trạng vi phạm các quy định về VSATTP đang diễn ra khá phổ biến tại các địa phương, trong đó thành phố, thị xã, thị trấn là những nơi khá phức tạp vì tập trung đông dân cư, nhiều hàng quán, nhất là hàng rong, quán cóc, thức ăn đường phố. Từ trước tới nay, dư luận đã cảnh báo việc chất bảo quản tươi trong các loại quả nhập khẩu từ Trung Quốc luôn cao hơn mức cho phép, nhưng cho đến nay các cơ quan chức năng vẫn chưa đưa ra được các kết luận chính xác nguy cơ ở mức độ nào, tác hại ra sao khiến người tiêu dùng nửa ngờ nửa tin, vừa ăn vừa sợ. Trong khi đó, theo quy định tại Pháp lệnh VSATTP và Nghị định 163 của Chính phủ, lực lượng làm công tác quản lý Nhà nước về vấn đề VSATTP không phải quá thấp. Bác sĩ Nguyễn Văn Chanh, Chi cục trưởng Chi cục an toàn vệ sinh thực phẩm cho biết: “Hiện nay đa số các cơ sở kinh doanh thức ăn đường phố không đảm bảo vệ sinh. Tình trạng không lưu mẫu thực phẩm, để lẫn thực phẩm sống, chín trong cùng một tủ mà không bao gói, không ký kết hợp đồng mua bán thực phẩm và sử dụng phụ gia không rõ nguồn gốc vẫn được phát hiện ở nhiều nơi. Đặc biệt là thực phẩm độc hại có nguồn gốc từ nước ngoài vẫn không kiểm soát được. Sau nhiều năm thắt chặt công tác quản lý chất lượng VSATTP, tình hình tuy có chuyển biến nhưng còn chậm. Ý thức của người tiêu dùng và chủ cơ sở kinh doanh, chế biến thực phẩm còn hạn chế, trong khi lực lượng kiểm tra lại quá mỏng, không đủ sức giám sát tất cả các cơ sở đang hoạt động.

Để từng bước hạn chế tình trạng trên, trong thời gian qua, ngành y tế đã phối hợp chặt chẽ với các ngành chức năng như công an, QLTT, thú y, bảo vệ thực vật... đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tập huấn, thanh tra, kiểm tra về sản xuất an toàn, về VSATTP; phối hợp xây dựng các mô hình thức ăn đường phố an toàn tại một số xã, phường của TP Việt Trì và tại một số địa phương trên địa bàn tỉnh. Có thể đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, kiên quyết xử lý và có biện pháp mạnh đối với những cơ sở vi phạm các quy định về VSATTP nhưng cái khó nhất là làm chuyển biến nhận thức, thói quen của cả người sản xuất, người kinh doanh và người tiêu dùng. Một khi người tiêu dùng “thỏa hiệp” và chấp nhận việc không đảm bảo VSATTP thì người bán sẽ không tự giác sửa đổi thói quen mất vệ sinh của mình trong kinh doanh dịch vụ! Chính vì vậy, bên cạnh việc xử lý nghiêm các cơ sở vi phạm thì công tác tuyên truyền vẫn cần được đặt lên hàng đầu”. Xuất phát từ ý thức cộng đồng

Tình trạng không đảm bảo VSATTP không thể được cải thiện nếu như chỉ có “bàn tay” can thiệp của cơ quan quản lý Nhà nước mà phải xuất phát từ ý thức của người chế biến, nhà kinh doanh và đặc biệt là người tiêu dùng. Khi dân trí được nâng cao, để bảo vệ lợi ích của mình, người tiêu dùng phải thực sự “thông thái” để lựa chọn những thực phẩm sạch, an toàn. Người tiêu dùng phải biết cách tự bảo vệ mình khi chọn mua và sử dụng thực phẩm bằng việc tự trang bị cho mình những kiến thức để phân biệt thực phẩm còn tươi và đã ôi hư; phân biệt thực phẩm dùng màu tự nhiên và màu hóa học; phân biệt thực phẩm nguyên chất và đã qua xử lý “gia cố” lại. Ngộ độc thực phẩm không bỏ qua một nhà hàng nào, dù bình dân hay cao cấp. Vấn đề là người ta làm gì trong nhà bếp và mức độ tuân thủ các chuẩn vệ sinh của người quản lý nhà hàng đến đâu. Hãy nói “không” với việc ăn uống tại các điểm mất vệ sinh. Thận trọng với những món mắm chế biến và các món ăn sống. Theo ước tính, những hậu quả để lại do sử dụng thực phẩm mất vệ sinh và không an toàn là rất lớn. Ngoài những giờ công lao động mất đi do ngộ độc còn những vấn đề khác phát sinh dẫn đến thiệt hại rất lớn cho người sản xuất và tiêu dùng. Một số thực phẩm bị tẩy chay đại trà sau khi xảy ra những vụ ngộ độc có liên quan đến nó, niềm tin của người tiêu dùng cũng mất đi đối với những loại sản phẩm đó.

“Tháng hành động vì chất lượng VSATTP năm 2010” sẽ diễn ra tại Phú Thọ với chủ đề: Giữ vững cam kết trách nhiệm của doanh nghiệp với VSATTP. Khi cả cộng đồng cùng “đồng sức, đồng lòng” trong việc nâng cao chất lượng VSATTP thì nỗi lo sử dụng thực phẩm “bẩn” sẽ tiêu tan và mỗi gia đình, mỗi người dân đều có một cuộc sống an toàn. Kim Chi