Đi chợ rắn

Rắn nướng mọi, món ngon dân dã níu kéo không ít du khách khi đến miền Tây vào mùa nước nổi

Du khách có thể ngược dòng sông Hậu lên chợ biên giới Khánh An, huyện An Phú (tỉnh An Giang) giáp xã Pẹt Chạy, huyện Kor Thum, tỉnh Kandal, Vương quốc Campuchia. Khi nước lên, vùng đất này có rất nhiều sản vật như cá linh, cá lóc, lươn, rùa, bông điên điển,... nhưng ấn tượng nhất với chúng tôi là “rắn”.

Nhà thơ Trần Biên Thùy (Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật tỉnh An Giang) là “thổ địa” của vùng đất ven biên này, đưa chúng tôi đi tham quan chợ rắn. Anh thuyết minh vài nét về loài bò sát ở vùng này: Rắn độc đầu hình tam giác, rắn lành đầu tròn dẹt. Độc nhất là rắn mái gầm, mình khoan vàng, khoan đen. Ai chẳng may bị nó cắn, trong chốc lát sẽ tươm máu chân lông. Phải garô, nằm im chờ kiếm thuốc đổ, nếu giãy giụa hay di chuyển, nọc độc sẽ theo máu về tim làm đông đặc máu tim, sôi đờm và chết ngay tức khắc.

Hổ đất có khá nhiều ở đồng bằng, khi nó phùng “bàn nạo” lên, trên đầu có hình mặt trăng khuyết, hai con mắt sáng lạ lùng như muốn thôi miên con mồi hay địch thủ. Bị nó cắn, trong vài tiếng đồng hồ nếu không chữa trị kịp sẽ tử vong.

Rắn lục đầu vồ, đuôi đỏ thường sống trên cây rậm, cắn trúng đâu, thịt sẽ hoại tử chỗ đó! Rắn ri voi không độc nhưng lẹ và dữ. Người ta vẽ vòng tròn, cột nó ở giữa. Đố ai nhảy qua mà không bị nó táp trúng. Nó cắn ai rồi thì bỏ nguyên hàm răng giống như những hạt tấm mẵn. Rắn râu đen đúa, sống trong rong rêu dưới ao, đìa. Ai bị nó cắn sẽ buồn ngủ và ngủ li bì, nếu không được đánh thức thì người bị cắn sẽ “ngủ” luôn. Rắn “mồ côi” sống trong ống tre, trắng bợt, trong suốt, thuộc loại tuyệt độc. Rắn hổ hèo dài lê thê hàng mấy mét. Rắn hổ ngựa khi di chuyển cất đầu như ngựa phi. Rắn hổ lửa mình đen mốc thếch, cổ có khoan đỏ da cam, trông rất dữ. Rắn hổ mây to như cột nhà, đi lướt trên ngọn cây. Trăn gấm, trăn mặt võng ngày xưa nhiều lắm, mỗi lần chúng “hội” hàng mấy chục cặp, quần nhừ nhão, lầy lội cả một vùng đất. Con nưa cực độc, nó giống hệ như trăn nhưng da mốc vàng và có chín lỗ mũi.

Chúng tôi xuống ghe “cà dom”, một loại ghe (thuyền) có lườn thon, mũi vút lên, đi trên đồng nước rất cơ động. Loại ghe có rất nhiều ở miệt Châu Đốc, Tân Châu, Hồng Ngự. Vượt qua sông Bình Di, ranh giới tự nhiên của Việt Nam và Campuchia ở xã Khánh An - nơi đầu nguồn sông Hậu (Bassac hay Ba-Thắc), ghe đi sâu vào rạch Prec-Chạy rồi trổ ra cánh đồng mênh mông có cái tên rất ấn tượng là “Măng-Yú”. Đồng Măng Yú mùa nước nổi chỉ còn thấy những cây gáo vàng lưa thưa giữa biển nước với vài ba con thuyền nhỏ nhoi của ngư dân thả lưới, giăng câu mưu sinh trên đồng nước. Anh Ba Khum - tài công người Khmer, nói: “Rắn lục tránh nước gom, tập trung trên những cây gáo rất nhiều. Rắn trun, bông súng, hổ hành trốn trong cỏ, lục bình, trôi nổi liêu phiêu. Rắn hổ đất, mái gầm tìm các gò cao trú ẩn. Nắm bắt quy luật ấy, các thợ săn rắn đã tìm bắt khá dễ dàng loài bò sát này với những dụng cụ thô sơ như cuốc, len, thuổng, kẹp, thòng lọng,... Đối với các loại rắn độc, họ thường có đem thuốc giải dự phòng nhưng không phải không có những trường hợp đáng tiếc do “sinh nghề, tử nghiệp”. Thỉnh thoảng, vài năm có người bắt rắn bị rắn cắn chết”.

Buổi sáng, khi mặt trời vừa ló dạng ở ven cây mờ mờ của cánh đồng mênh mang nước. Chợ rắn phía sau Trung tâm thương mại Khánh An nhộn nhịp người mua, kẻ bán. Nông, ngư dân người Việt, Khmer tấp nập ghe xuồng “giao hàng” là những túi, bao rắn đã được phân loại: Rắn trun, bông súng, rắn nước, rắn râu đồng giá 120.000 đồng/kg. Rắn hổ hành, hổ ngựa, hổ hèo đồng giá 140.000 đồng/kg; ri cá 150.000 đồng/kg; ri voi 400.0000 đồng/kg, rắn hổ đất 600.000 đồng/kg, mái gầm 800.000 đồng/kg,...

Rắn ở Đồng bằng sông Cửu Long có khá nhiều. Thịt rắn là món ăn ngon, bổ, hấp dẫn qua nhiều cách chế biến dân dã và cầu kỳ. Rắn mùa nước gặp phổ biến là rắn ri voi, ri cá, bông súng, rắn trun, rắn nước, rắn hổ hành (không độc). Rắn hổ đất, mái gầm (độc) và rắn ri voi là các loại có giá trị thương phẩm nhất, không phải lúc nào cũng có.

Theo anh Nguyễn Văn Tú - lái rắn ở chợ Khánh An, vào mùa nước, mỗi ngày, ở chợ này xuất đi Sài Gòn, Cần Thơ và các nơi khác chừng 150kg rắn các loại. Mỗi tháng hơn 4 tấn rắn. Thường người ta bắt rắn bằng cách giăng lưới, đào hang hoặc tìm đâm chúng bằng chĩa trong đám lùm, bụi cỏ. Hồi trước, cách đây vài mươi năm, rùa, rắn săn bắt được, người ta ít bán lắm! Chủ yếu để làm mồi nhậu, món ăn đãi khách hoặc cho, biếu người thân quen.

Về những tỉnh có đồng, rừng rộng và hoang dã như U Minh, Đồng Tháp Mười, Tứ giác Long Xuyên,... du khách sẽ có dịp thưởng thức nhiều loại bò sát rất đặc trưng của Đồng bằng sông Cửu Long. Ngoài rắn trun nướng lèo; khách còn có thể “đưa cay” với rắn bông súng nướng mọi; rắn trun bằm xào lá cách; lươn hấp đọt bầu, lá nhàu, rau ngổ, lá cách; rắn hổ hành nấu cháo đậu xanh, hầm sả; cua đinh nướng mật ong; canh chua ba ba nấu mẻ, bắp chuối xiêm;...

TK (Theobaolongan.vn)