Về Đất Tổ, như được về nhà

PTĐT- Năm 1969, đáp ứng đề nghị của Đảng và Mặt trận yêu nước Lào, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã quyết định cho thành lập 4 trường phổ thông trên miền Bắc thực hiện tiếp nhận và giáo dục đào tạo con em các cán bộ, dân tộc Lào. Phú Thọ (khi ấy là Vĩnh Phú) mặc dù không có đường biên giới với Lào, nhưng rất vinh dự được Trung ương giao trách nhiệm thành lập Trường Phổ thông miền núi số 1 (còn gọi là Trường T1 hay Trường Lào).

Ban đầu trường đóng tại huyện Thanh Sơn, sau đó chuyển về Đào Xá (Thanh Thủy) và đến năm 1977 về xã Hà Lộc, thị xã Phú Thọ. Trong 15 năm (1969-1984), trường đã tiếp nhận đào tạo 3.784 học sinh từ cấp I, cấp II đến hết cấp III. Ngoài dạy Tiếng Việt, các thầy cô ở trường còn dạy thêm tiếng Lào để các em không quên tiếng mẹ đẻ. Các em học sinh tuổi rất nhỏ, lại phải sống xa gia đình nên lúc này các thầy, cô vừa đóng vai trò giáo viên vừa là bố, là mẹ chăm sóc cho các em từ bữa ăn, tới giấc ngủ, coi như con, cháu trong nhà. Đặc biệt thời điểm này mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng nhà trường cũng nhận được nhiều sự giúp đỡ của địa phương và nhân dân, nhiều gia đình nhận các cháu là con nuôi, tạo động viên về tinh thần và nhân dân tình cảm.

Nhân dịp kỷ niệm 40 năm ký hiệp ước hữu nghị Việt - Lào, Đoàn cựu học sinh nước CHDCND Lào đã đến tham quan, thắp hương tại Khu di tích lịch sử Quốc gia Đền Hùng và thăm lại trường cũ thuộc xã Đào Xá, huyện Thanh Thủy. Sau hơn 30 năm, thầy trò gặp nhau mừng mừng tủi tủi. Đối với họ, dường như sự xa cách về địa lý giữa hai nước Việt - Lào không còn nữa mà chỉ có tình cảm yêu thương, sâu nặng nghĩa tình.

Chuyến thăm của Đoàn tại Khu di tích là dịp để các cựu học sinh Lào hiểu biết thêm về truyền thống "Uống nước nhớ nguồn", thờ cúng tổ tiên của người Việt, cũng như hiểu thêm về bản sắc, văn hóa của dân tộc Việt Nam.

Rời Đền Hùng, đoàn trở về xã Đào Xá, cô Khamlar Souvanxay đã xúc động tâm sự: “Nếu không có người dân Việt Nam cưu mang, dạy dỗ, không biết tương lai của tôi sẽ như thế nào. Việt Nam đã trở thành quê hương thứ 2 của tôi. Tôi nhớ, cũng con đường này hơn 30 năm trước, khi ra đi lòng ngậm ngùi, tưởng sẽ không có ngày trở lại. Tôi nhớ thầy cô và dân làng đã từng dạy dỗ tôi nên người. Hình ảnh Đào Xá làng quê Phú Thọ thấp thoáng dáng cọ, nương chè, thoáng khói lam chiều bình yên. Hôm nay, trở về sau bao năm xa cách, tuy mái trường xưa không còn nữa, sự vật có nhiều thay đổi nhưng tình bằng hữu, nghĩa thầy trò không hề thay đổi.

Nhưng dù tuổi đã cao được gặp lại các em, thầy giáo Hoặc không quản ngại đường sá xa xôi từ tỉnh Vĩnh Phúc đến xã Đào Xá từ rất sớm. Những kỷ niệm, cảm xúc của thầy, trò bỗng chợt vỡ òa trong giây phút gặp mặt. Học trò xưa đã trưởng thành, nhiều người đã ở những cương vị cao, nhưng về đây tất cả như nhỏ lại. Trong niềm xúc động khôn nguôi, thầy trò đã ôn lại những kỷ niệm cũ, những dòng nước mắt nghẹn ngào của cựu học sinh Lào. Từ những kiến thức đã học dưới mái trường này, nhiều thế hệ học sinh Lào trở về quê hương, phấn đấu và đã trở thành những cán bộ trong các lĩnh vực: An ninh, quốc phòng, ngoại giao, văn hóa, giáo dục, y tế… và các doanh nhân thành đạt của Lào.

Chia sẻ niềm vui tại buổi gặp mặt, các cựu LHS Lào và cựu giáo viên Trường T1 đã bày tỏ niềm xúc động, niềm vui khôn xiết khi gặp lại. Trong những năm qua, hơn 3.700 LHS Lào trong những năm học tập tại Việt Nam đã được các thầy cô giáo, nhân dân địa phương cưu mang, đùm bọc và dạy dỗ, vượt qua những khó khăn của chiến tranh để trưởng thành. Các cựu LHS Lào đã không thể nào quên những lần đội mũ rơm cùng các thầy, cô, trú bom dưới hầm tránh bom đào dưới rừng cọ, đồi chè… Khi đó thầy cô chỉ ăn cơm độn mì, độn sắn còn nhường hết phần cơm trắng cho học sinh. Đến lúc đi sơ tán, ngoài sự chăm sóc của thầy cô, chúng tôi còn được người dân rất yêu thương, đùm bọc.

Khi chia tay đoàn LHS Lào, tôi nhớ mãi câu nói của chị Khamlar Souvanxay, LHS Trường T1: “Phú Thọ cho chúng tôi cảm giác ấm cúng như quê nhà. Trở lại Đất Tổ, chúng tôi như đang được ở nhà”.

Trung An