Bánh cá của người Mường ở Tu Vũ

Cứ vào dịp lễ, Tết, những người phụ nữ Mường ở xã Tu Vũ, huyện Thanh Thủy lại tất bật chuẩn bị nguyên liệu để làm bánh cá - món bánh truyền thống của người dân tộc Mường nơi đây.

Chị Trần Thị Thanh Xuân ở khu 6 xã Tu Vũ chia bột thành từng phần nhỏ để làm bánh cá.

Những nguyên liệu để làm món ăn này được chọn lựa rất kỹ càng, từng khâu chuẩn bị cũng vô cùng tỉ mỉ. Gạo nếp phải được ngâm từ 12 tiếng trở lên, sau đó đem xay rồi ủ bột trong vòng 1-2 tiếng mới đạt tiêu chuẩn để làm bánh. Giống cá được lựa chọn để làm nhân bánh ngon nhất là cá chép hoặc cá trắm có khối lượng từ 5kg trở lên. Sau khi làm sạch, cá được ướp với gia vị gồm hạt nêm, hạt tiêu, hạt dổi và nướng trên than củi. Khi nướng cá phải chú ý đảm bảo nhiệt đều, đặc biệt, chỉ nướng chín tới để giữ độ mềm, ngọt của thịt cá. Sau khi nướng xong, người làm bánh cẩn thận gỡ từng phần thịt cá để loại bỏ xương rồi đánh tơi và xào lại cho nhân cá thêm ngấm gia vị.

Cẩn thận gỡ cá để làm nhân bánh.

Thịt cá nướng xào cùng lá táu thái nhỏ làm nhân tạo nên hương vị của bánh cá.

Chị Trần Thị Thanh Xuân ở khu 6 xã Tu Vũ chia sẻ: Ngoài những nguyên liệu cơ bản như bột nếp, nhân cá và các loại gia vị, một loại nguyên liệu không thể thiếu khi làm món bánh cá là lá táu. Lá táu nhìn qua giống lá trầu không, có mùi thơm nhẹ nhưng rất khó kiếm vì giống cây này thường chỉ có ở khu vực các khe suối, núi đá. Đây cũng là nguyên liệu đặc biệt làm nên hương vị riêng của bánh cá.

Bánh cá được người Mường ở Tu Vũ gói bằng tay. Khi gói bánh, người gói thường chia bột thành từng phần nhỏ đủ cho một chiếc bánh, làm dẹt rồi cho nhân vào và nặn lại. Sau đó, bánh sẽ được bọc một lượt bằng lá táu rồi dùng lá chuối gói lại bên ngoài làm vỏ bánh.

Sau khi nặn, bánh cá được bọc bằng lá táu.

Lá táu là nguyên liệu không thể thiếu khi làm bánh cá.

Quá trình hấp bánh cũng đòi hỏi sự tỉ mỉ từ khâu chuẩn bị nước sao cho vừa đủ đến khâu chỉnh lửa. Trong lúc hấp bánh cần giữ cho lửa đều, đủ nhiệt và hấp trong khoảng 1 tiếng để hơi nước có thể làm bánh chín. Khi đủ thời gian, bánh chín phải vớt ra luôn để bánh nguội, ráo nước cho lá bánh khô, không bị mốc.

Bánh được gói lại bằng lá chuối vuông vắn, đẹp mắt.

...và xếp vào nồi đem hấp trong vòng 1 tiếng.

Theo bà Phùng Thị Thìn, dù là ngày lễ, Tết hay mỗi khi gia đình có việc, bà cũng như nhiều gia đình khác đều lựa chọn bánh cá là món ăn, món quà đặc biệt. Món bánh có từ xa xưa, qua bao thế hệ, đến nay vẫn giữ được nét truyền thống của người Mường ở Tu Vũ.

Bánh cá khi chín ăn dẻo và bùi, có mùi thơm đặc trưng của lá táu, cá và các loại gia vị.

Chị Trần Thị Thanh Xuân cùng mẹ chồng cẩn thận gói từng chiếc bánh cá chuẩn bị đón Tết.

Thưởng thức từng miếng bánh cá, cảm nhận thật đặc biệt, vị thơm, dẻo của bột gạo nếp hòa quyện cùng vị ngọt bùi, vừa vặn của nhân cá với các loại gia vị truyền thống và vị thơm nhẹ đặc trưng của lá táu...

Cùng nhau chuẩn bị và gói từng chiếc bánh cá còn là dịp để các thành viên trong gia đình quây quần bên nhau, gắn kết tình cảm trong mỗi dịp lễ, Tết truyền thống của dân tộc.

Mai Hoa