Đi tìm “linh vật” trong truyền thuyết

Tưởng rằng “Voi chín ngà, gà chín cựa” là câu chuyện chỉ có trong truyền thuyết nhưng tại huyện miền núi Tân Sơn, hơn 10 năm qua, chàng trai xứ Mường Nguyễn Văn Đức ở Khu 2, xã Tân Phú đã quyết tâm “hồi sinh” giống gà quý có thật ở ngoài đời, phát triển theo hướng hàng hóa mang lại giá trị kinh tế cao.

Gà nhiều cựa có tướng mạo hùng dũng, màu sắc sặc sỡ, mào đỏ, đuôi cong vút tựa cầu vồng.

Gắn bó với nghề sư phạm nhiều năm nhưng trong tâm trí chàng trai người Mường luôn đau đáu khát vọng được làm giàu trên chính mảnh đất quê hương. Vốn có niềm đam mê gà từ thuở niên thiếu, nhận thấy vùng đất nơi mình sinh ra và lớn lên có giống gà 9 cựa quý hiếm (tên khoa học là gà nhiều cựa), có giá trị cao nhưng lại không được nuôi bài bản nên bị pha tạp giống, năm 2013 anh Đức đã quyết tâm khởi nghiệp từ giống gà này.

Gà nhiều cựa vốn trước đây chỉ có trong tự nhiên, về sau được người dân thuần hóa, nuôi tại gia đình, có những đặc điểm khá khác biệt so với các giống gà khác như chân có nhiều cựa, thường có từ 6-8 cựa, đặc biệt có những con đủ 9 cựa. Gà nhiều cựa có tướng mạo hùng dũng với bộ lông ngũ sắc, mào đỏ, mắt sáng tinh anh, đuôi cong vút tựa cầu vồng, tiếng gáy vang, đôi chân to, chắc và đều, cựa trên cùng hoàn toàn là sừng, cong như lưỡi liềm...

Gà chín cựa được anh Đức đặt ngay tại cổng nhà để khách hàng có thể đến và xem trực tiếp.

Những ngày đầu bắt tay khởi nghiệp, anh Đức gặp không ít khó khăn, nhất là trong việc tìm giống gà thuần chủng do giống gà này thường được nuôi rải rác tại nhà dân. Trong một năm đầu tiên, anh phải rong ruổi khắp các bản làng trong huyện, gõ cửa từng nhà để tìm kiếm, thu mua, đem về chọn lọc dựa trên kiểu hình, cân nặng, thể trạng, số cựa trên chân và nuôi thử nghiệm 30 con với quy mô hộ gia đình để lấy kinh nghiệm. Sau quá trình tìm hiểu và làm thực tế, anh quyết tâm đặt mục tiêu phát triển đàn gà lên 200 con, rồi 1.000 con và ngày càng nhân rộng về số lượng.

Qua quá trình thử nghiệm nhân giống, nhận thấy việc nhân giống tự nhiên cho tỷ lệ thành công chỉ 30%, anh Đức đã đầu tư tiền mua 3 máy ấp trứng, từ đó, tăng tỷ lệ thành công lên đến hơn 80%. Tỷ lệ gà có nhiều cựa ở mỗi đàn khoảng 80%, mặc dù số trứng đó đều do một mẹ đẻ ra, đáng chú ý cả gà trống và gà mái đều có cựa và chúng xuất hiện ngay khi gà mới nở. Tuy nhiên, số gà đủ 9 cựa rất hiếm, trong số 1.000 con chỉ có khoảng 3 con gà đủ 9 cựa.

Cựa gà xuất hiện ngay khi gà mới nở.

Năm 2021, để phát triển giống gà này theo hướng hiện đại, quy mô hàng hóa theo chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ, nhằm nhân rộng trở thành hướng thoát nghèo cho bà con đồng bào dân tộc thiểu số ở địa phương, anh Đức đã thành lập Công ty TNHH Nắng Trung Du, thực hiện liên kết với hơn 20 hộ chăn nuôi gà nhiều cựa tại các xã Tân Phú, Kiệt Sơn của huyện Tân Sơn.

Hiện, trại gà nhiều cựa của anh có diện tích hơn 1ha, được thiết kế chuồng nuôi, khu phụ trợ và các dụng cụ cần thiết với quy mô đàn nuôi hơn 2.000 con. Theo tính toán, mỗi năm doanh thu từ việc bán gà nhiều cựa thương phẩm và gà giống đạt hơn 2 tỷ đồng. Anh Đức chia gà nhiều cựa của mình thành các loại sản phẩm ở mức độ khác nhau gồm gà thịt, gà cảnh, gà biếu tặng, gà cao cấp (gà đủ 9 cựa). Các loại có giá dao động từ 200.000 đồng - 300.000 nghìn đồng/kg, riêng gà cao cấp có giá từ 9 triệu đồng - 30 triệu đồng, đây là mặt hàng hiếm nên có giá thành rất cao, được nhiều người săn lùng, tìm mua. Tận dụng công nghệ, mạng xã hội anh Đức đã thường xuyên đăng tải, quảng bá sản phẩm gà 9 cựa trên các trang Facebook, Tiktok... nhờ vậy đã có lượng khách hàng quen thuộc và khách hàng tiềm năng.

Hiện anh Đức đã liên kết với một số nhà hàng trong và ngoài tỉnh để đưa gà nhiều cựa trở thành một trong những món ăn độc đáo trong ẩm thực của nhà hàng.

Chia sẻ dự định trong thời gian tới, chàng trai xứ Mường cho biết, anh sẽ cùng với các hộ nuôi triển khai số hóa nông nghiệp bao gồm: Quét mã QR code để tra cứu các thông tin như vị trí nuôi, quy trình nuôi, thức ăn, lứa tuổi của gà; tiến tới cho ra mắt và thử nghiệm các gói dịch vụ nuôi gà thuê, thăm quan tại trang trại của các hộ nuôi gà và trải nghiệm đời sống văn hóa, ẩm thực tại bản làng người Mường... Hy vọng rằng với đam mê, nhiệt huyết của tuổi trẻ sẽ giúp anh Đức đưa sản vật quê hương ngày càng vươn xa và hỗ trợ đồng bào dân tộc cải thiện đời sống, vươn lên làm giàu.

Thu Hương