Chân dung một nhà giáo với những nghiên cứu về toán và phương pháp dạy học môn Toán

Tháng 11/2022, TS Phan Thị Tình - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Hùng Vương được Hội đồng Giáo sư Nhà nước công nhận đạt chuẩn chức danh Phó Giáo sư. Chị là một nhà giáo từ lúc tốt nghiệp trường đại học sư phạm đến lúc được phong học hàm PGS chỉ chuyên tâm với toán học và phương pháp giảng dạy môn toán trong trường phổ thông. Tâm huyết, gắn bó với một ngôi trường để từ đó rèn luyện, phấn đấu, học tập và trưởng thành; chị trở thành nhà giáo mẫu mực, tấm gương sáng về người thầy trong lòng biết bao thế hệ sinh viên được đào tạo dưới ngôi trường Đại học Hùng Vương.

PGS, TS Phan Thị Tình – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Hùng Vương.

PGS, TS Phan Thị Tình chia sẻ rằng: Chị sinh ra trong một gia đình nông dân ở xã Hà Lộc, thị xã Phú Thọ nhưng bố mẹ luôn quan tâm đến việc học của các con. Vì thế, Phan Thị Tình được theo đuổi niềm đam mê toán suốt những năm học trường làng, rồi học cấp III, và sau đó là Khoa Toán Trường Đại học sư phạm I Hà Nội. Niềm đam mê môn Toán giúp cô có thành tích học tập rất tốt; năm 1997 ra trường, được nhận về Cao đẳng sư phạm Phú Thọ tạo nguồn nhân lực để trường tiến lên đào tạo đại học.

Từ năm 1998 đến năm 2000, Phan Thị Tình học chương trình sau đại học, được trường Đại học Sư phạm I Hà Nội cấp văn bằng Thạc sĩ chuyên ngành Lý thuyết xác xuất và thống kê toán. Năm năm sau, khi Trường Cao đẳng Sư phạm Phú Thọ được nâng cấp trở thành Trường Đại học Hùng Vương, Th.S Phan Thị Tình được lãnh đạo nhà trường cử đi đào tạo trình độ Tiến sĩ. Sau 4 năm học chính quy tại Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, từ năm 2008 đến năm 2012, Phan Thị Tình đã bảo vệ thành công luận án và được cấp bằng Tiến sĩ chuyên ngành Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Toán... Trong hơn hai mươi năm gắn bó với ngôi trường mang tên Hùng Vương, cô đã trang bị cho mình tri thức chuyên môn trình độ cao về toán, sư phạm toán, ngoại ngữ và không ngừng bổ sung các kiến thức cần thiết cho công tác quản lý khoa, phòng, bộ môn ở trường đại học; kiến thức quản lý nhà nước về giáo dục; kiến thức nền tảng và chuyên sâu về lý luận chính trị - hành chính...

TS Hoàng Công Kiên – Hiệu trưởng Trường Đại học Hùng Vương trao Quyết định công nhận chức danh PGS cho TS Phan Thị Tình (12-2022)

Với PGS, TS Phan Thị Tình, nghiên cứu phương pháp giảng dạy bộ môn Toán không chỉ thuần túy là truyền thụ kiến thức, mà còn giúp giáo viên qua mỗi giờ lên lớp, mỗi bài giảng hướng đến giáo dục nhân cách, đạo đức, mở rộng thế giới quan và hướng nghiệp cho học sinh... Toán không phải là một phạm trù khô khan, mà trong đó là cả một thể giới đầy sắc mầu của cuộc sống: Những con số, hình học, ngôn ngữ toán học ẩn chứa không gian bao la, có đủ trời xanh, mây trắng, nắng vàng cùng sự rung rinh của cỏ cây, hóa lá, sự hiện diện và mối quan hệ của mọi lĩnh vực thực tại. Phương pháp toán học và phương pháp dạy - học toán tạo nên cho những người học toán, làm toán... kĩ thuật logic các vấn đề của thực tiễn cuộc sống, phát triển tư duy, phẩm chất, tính cách, các chuẩn mực và nguyên tắc sống, các giá trị về nhận thức, thẩm mỹ, sự tự giáo dục, xúc cảm phong phú, lòng trắc ẩn tới các vấn đề ngoài toán học, tạo nên phong cách và văn hóa mang đặc trưng riêng. Có lẽ cũng bởi sự chi phối của tư duy toán học mà PGS, TS Phan Thị Tình có gu chơi hoa khác biệt; từ bình đến bông đều hướng đến sự ngay thẳng, rõ ràng, khát vọng vươn cao nhưng vẫn không mất đi sự mềm mại, duyên dáng như lọ hoa lụa vàng rực chị đặt bên bàn khách?

Gặp gỡ một số đồng chí trong Ban Giám hiệu Trường Đại học Hùng Vương và các đồng nghiệp của PGS, TS Phan Thị Tình ở Bộ môn Toán - Khoa Khoa học tự nhiên, Khoa Giáo dục tiểu học và Mầm non cũng như anh chị em “dân Toán” các trường, họ đều ghi nhận nỗ lực kiên trì học tập, nghiên cứu của Phó Hiệu trưởng nhà trường.

PGS, TS Phan Thị Tình (hàng đầu, bên trái) tham gia Hội đồng đánh giá luận án Tiến sĩ tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.

Trao đổi về kết quả nghiên cứu, PGS, TS Phan Thị Tình cho biết: Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn của nhiệm vụ đào tạo giáo viên cho Phú Thọ và các tỉnh miền núi phía Bắc trong các giai đoạn phát triển xã hội, các nghiên cứu của tôi tập trung vào mục tiêu phát triển nghiệp vụ dạy học cho sinh viên, phát triển năng lực dạy học cho giáo viên phổ thông đáp ứng yêu cầu thực tiễn giáo dục. Cơ sở lý thuyết giúp tôi thực hiện những nghiên cứu này là các lý luận chung về dạy học phát triển năng lực, năng lực sư phạm, năng lực dạy học, quan điểm định hướng sư phạm tích hợp khoa học cơ bản và khoa học giáo dục trong đào tạo giáo viên và quan điểm xây dựng và phát triển chương trình giáo dục phổ thông môn Toán trong “đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục - đào tạo”. Trên nền tảng lý luận về tâm lý học, giáo dục học, lý luận dạy học nói chung - dạy học môn Toán nói riêng và quan điểm phát triển chương trình giáo dục phổ thông qua các giai đoạn phát triển xã hội; nghiên cứu của tôi hướng vào các trọng tâm: Xác lập các định hướng, kỹ thuật phát triển năng lực dạy học môn Toán và các kỹ năng nghề cho sinh viên sư phạm ngành Toán, ngành Giáo dục tiểu học trong quá trình đào tạo; Xác định được các yếu tố cấu thành và ảnh hưởng tới việc phát triển năng lực chung, năng lực chuyên biệt phù hợp với đối tượng học sinh ở các cấp học khác nhau; Thực hiện quan điểm tích hợp, liên môn, cung cấp hiểu biết và định hướng nghề nghiệp cho học sinh phổ thông qua dạy học môn Toán hướng đích mục tiêu giáo dục phẩm chất, phát triển năng lực học sinh phổ thông.

Các kết quả nghiên cứu này góp phần làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của phương pháp dạy học nói chung, dạy học môn Toán nói riêng. Những thông tin khoa học mới từ các nghiên cứu đã mang lại các giá trị thiết thực trong cung cấp cho giảng viên các trường đại học tư liệu, cơ sở khoa học, kỹ thuật, phương pháp nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên ở bậc đại học và sau đại học. Từ đó, tạo nên những tác động tích cực tới sinh viên, giáo viên phổ thông trong nhận thức, hành động nhằm phát triển năng lực dạy học đáp ứng yêu cầu giáo dục thời kỳ đổi mới và hội nhập.

Trong thời gian giảng dạy và công tác ở Trường Đại học Hùng Vương, nhất là sau khi hoàn thành chương trình đào tạo Tiến sĩ, nhà giáo Phan Thị Tình có nhiều hoạt động nghiên cứu, ứng dụng, phổ biến khoa học về môn Toán và giảng dạy Toán ở bậc đại học và phổ thông. Với kinh nghiệm 27 năm đào tạo giáo viên, trong đó có 21 năm đào tạo trình độ đại học và sự hợp tác trong nghiên cứu, PGS, TS Phan Thị Tình đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ nghiên cứu và giảng dạy, đáp ứng những yêu cầu mới được đặt ra cho giáo dục ở nước ta. Cụ thể, chị đã thực hiện 15 đề tài nghiên cứu khoa học từ cấp cơ sở đến cấp Bộ với vai trò là chủ nhiệm hoặc thành viên. Trong đó có một số đề tài, nhiệm vụ khoa học được Hội đồng nghiệm thu xếp loại xuất sắc, như: “Khai thác và vận dụng những yếu tố toán học hiện đại soi sáng toán phổ thông trong quá trình giảng dạy các môn Kiến thức ngành cho sinh viên sư phạm toán ở trường Đại học Hùng Vương”; “Vận dụng dạy học theo dự án trong môn Xác xuất thống kê cho sinh viên đại học sư phạm Toán”, “Xây dựng hệ thống bài tập phân loại và hỗ trợ học sinh gặp khó khăn trong học tập môn Toán lớp 4”, “Rèn luyện kỹ năng tổ chức trải nghiệm toán học cho sinh viên ngành giáo dục tiểu học tại Trường Đại học Hùng Vương”, “Nghiên cứu xây dựng modul hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp trong các trường phổ thông, đáp ứng yêu cầu đỏi mới giáo dục trên địa bàn tỉnh Phú Thọ”...

Gia đình hạnh phúc là một trong những động lực để Phan Thị Tình đạt tới những thành công trong sự nghiệp của mình. Trong ảnh là các thành viên gia đình trong ngày con gái đầu nhận bằng tốt nghiệp Đại học Y Hà Nội.

Các kết quả nghiên cứu đã được tác giả công bố trong 50 bài báo khoa học đăng trên các tạp chí uy tín trong nước và quốc tế. PGS, TS Phan Thị Tình cùng nhóm nghiên cứu cũng đã xuất bản 04 đầu sách dùng cho đào tạo giáo viên ở bậc đại học và sau đại học; trong đó 02 cuốn do chị là chủ biên (gồm “Giáo trình Toán học 1” cho Trường Đại học Hùng Vương và cuốn sách tham khảo “Phát triển năng lực dạy học toán gắn với thực tiễn thông qua một số học phần toán ứng dụng ở trường sư phạm”) và là đồng tác giả cuốn sách tham khảo “Giáo dục toàn thực - nghiên cứu và vận dụng” và cuốn: “Phát triển năng lực công nghệ thông tin cho sinh viên sư phạm đáp ứng yê cầu Giáo dục 4.0 do NXB Đại học Quốc gia Hà Nội ấn hành. Chị cũng đã trực tiếp hướng dẫn 32 học viên Cao học bảo vệ thành công luận văn Thạc sĩ cho Trường Đại học Hùng Vương và các cơ sở giáo dục khác của Việt Nam.

Hai tập hồ sơ đăng ký xét công nhận chức danh giáo sư hơn 2000 trang in A4 tập hợp các công trình nghiên cứu, bài báo khoa học của TS Phan Thị Tình và 4 cuốn giáo trình, sách tham khảo do chị chủ biên và tham gia biên soạn.

Những kết quả nghiên cứu khoa học, giảng dạy, hướng dẫn Thạc sĩ; biên soạn giáo trình, sách tham khảo của Tiến sĩ Phan Thị Tình đã đáp ứng các tiêu chuẩn quy định đối với chức danh Phó Giáo sư, và tháng 11-2022, chị được Hội đồng Giáo sư nhà nước công nhận đạt chuẩn chức danh Phó Giáo sư.

Niềm say mê đối với môn Toán cũng như hoạt động nghiên cứu khoa học của PGS, TS - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Hùng Vương Phan Thị Tình không những giúp chị gặt hái nhiều thành công, mà còn tạo được sức lan tỏa, truyền cảm hứng lao động sáng tạo cho đồng nghiệp và sinh viên. Đó cũng là một trong những nhân tố góp phần cùng tập thể nhà trường thực hiện sứ mệnh “xây dựng Đại học Hùng Vương là trường đại học công lập đa ngành, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao theo định hướng ứng dụng; là trung tâm nghiên cứu khoa học hiện đại và chuyển giao công nghệ tiên tiến”; góp phần xây dựng đội ngũ giáo viên, nâng cao chất lượng dạy Toán, học Toán ở các trường phổ thông, từ bậc tiểu học đến trung học.

Sắp vào tuổi 50, nhưng nhìn bề ngoài và phong cách, nhà giáo Phan Thị Tình toát lên sự trẻ trung, dồi dào năng lượng. Cuộc trò chuyện giữa với PGS, TS Phan Thị Tình buổi ấy đã diễn ra trong khoảng hơn một giờ. Với Toán, tôi là người ngoại đạo, vì vậy vẫn còn có đôi điều muốn hỏi thêm ở chị. Loáng thoáng bóng người lướt qua lướt lại ngoài khe cửa, tôi đồ rằng họ có vẻ đang chờ gặp Phó Hiệu trưởng để xin ý kiến hoặc muốn gặp sếp vì một việc gì đấy, nên chủ động kết thúc chương trình làm việc bằng câu phỏng vấn sau cùng về những dự định.

- Không ngừng theo đuổi niềm đam mê của mình, trong tương lai, tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện các nghiên cứu về giáo dục toán học gắn với phát triển năng lực người học, đánh giá trong giáo dục, phát triển chương trình giáo dục phổ thông - PGS, TS Phan Thị Tình cho biết ngắn gọn như vậy, nhưng tôi hiểu để hiện thực hóa điều đó đòi hỏi biết bao nghị lực, trí tuệ, mồ hôi của bản thân cùng sự hợp tác, chia sẻ, giúp đỡ của cả tập thể đồng nghiệp và sinh viên, của gia đình. Nguồn lực tinh thần ấy khó có thể định lượng, chỉ có thể viết bằng ba chữ: Không giới hạn!

Với tất cả sự trân trọng, xin chúc PGS, TS Phan Thị Tình tiếp tục đạt được những thành công mới trên con đường nghiên cứu, truyền thụ khoa học về phương pháp giảng dạy môn Toán mà chị theo đuổi bấy nay; để xứng đáng là một trong số trí thức khoa học – công nghệ tiêu biểu của tỉnh được vinh danh.

Nguyễn Sản