Để nhà vệ sinh trong các trường học không còn là “nỗi ám ảnh”

Nhà vệ sinh của Trường tiểu học Đinh Tiên Hoàng, thành phố Việt Trì được xây dựng nhờ nguồn vốn ODA Nhật Bản từ năm 2007 và năm học này được cải tạo, sửa chữa từ nguồn xã hội hoá nên có thiết kế sạch đẹp, có gạch ốp lát, đầy đủ giấy vệ sinh, khăn lau tay, xà phòng rửa tay và… âm nhạc để thư giãn.

PTĐT - Trước tình trạng nhiều nhà vệ sinh không đảm bảo, trở thành “nỗi ám ảnh” của học sinh khi đến trường, tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 4, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã yêu cầu Bộ GD&ĐT, các tỉnh, thành phố huy động tất cả các nguồn lực kinh phí để sửa chữa, làm nhà vệ sinh ở tất cả các cấp học nhằm đảm bảo sức khỏe, đời sống tâm lý cho các em học sinh.

Tiếp thu chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT đã chủ động tổ chức, rà soát thực trạng nhà vệ sinh (NVS) của 100% cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông trên địa bàn. Hiện tại, ở 2 cấp học có 4.480 NVS, trong đó có 3.441 NVS kiên cố đạt chuẩn (chiếm 76,8%) với 3.905 công trình hợp vệ sinh và 575 công trình chưa hợp vệ sinh.

Ở các trường nông thôn, rất nhiều nhà vệ sinh trường học xuống cấp, cần xây mới. Để xây một khu vệ sinh kiên cố, biệt lập với các dãy phòng học, phục vụ cho 500-1.000 học sinh, theo tính toán cần khoảng 100-200 triệu đồng. Tuy nhiên, việc huy động từ ngân sách rất khó, các trường phải trông chờ vào nguồn xã hội hóa hoặc dự án của các tổ chức phi chính phủ.

Trường tiểu học Xuân Thủy, huyện Yên Lập có 482 học sinh, chỉ có 2 NVS nhưng đã xuống cấp trầm trọng, trong đó có 1 NVS được xây dựng từ hàng chục năm trước, không có bệ rửa tay, tường thấm nước mọc rêu loang lổ, bốc mùi. Ông Lê Đức Tiến - Hiệu trưởng trường chia sẻ: Phụ huynh học sinh trong trường chủ yếu là nông dân, công nhân, điều kiện kinh tế rất khó khăn nên việc xã hội hóa xây dựng các công trình phụ gần như là không thể, còn nếu sửa chữa thì chỉ được một thời gian là xuống cấp. Đó là lý do năm 2007, khi xây dựng trường chuẩn Quốc gia cấp độ 1, nhà trường phải nợ lại tiêu chí NVS. Từ đó đến nay, vẫn chưa có điều kiện sửa chữa lại. Với hiện trạng như hiện nay chỉ có thể phá bỏ NVS cũ để xây mới.

Không chỉ tại vùng sâu, vùng xa, ngay tại các trường trên địa bàn thành phố cũng gặp phải tình trạng NVS quá tải và xuống cấp, thiếu kinh phí để sửa chữa. Vừa qua tại Trường tiểu học Minh Phương, thành phố Việt Trì đã có một số phụ huynh phản ánh về việc NVS của trường không đảm bảo vệ sinh, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng giáo dục của học sinh.

Trên thực tế, khu vệ sinh ở các cơ sở giáo dục thường xuyên ở trong tình trạng thiếu. Vào giờ ra chơi, với khoảng 500 học sinh có mặt ở trường, mỗi lớp trung bình có vài học sinh đi vệ sinh cũng đủ khiến NVS phải tải khoảng trăm lượt sử dụng. Trong khi đó, điều kiện điện, nước NVS lại thường xuyên thiếu thốn, bất tiện khiến nơi đây luôn trở nên bốc mùi, trở thành “nỗi ám ảnh của nhiều học sinh”.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do ý thức sử dụng khu vệ sinh công cộng của học sinh ở một số trường học còn hạn chế. Trường hợp học sinh “quên” không giật, dội nước sau khi đi vệ sinh khá phổ biến. Việc vứt bỏ giấy, rác không đúng chỗ cũng khiến nhiều nhà vệ sinh như một bãi rác bốc mùi sau mỗi giờ ra chơi. Đồng thời, do không có kinh phí, nhiều trường không thuê lao công mà thuê luôn bảo vệ kiêm nhiệm khiến công tác vệ sinh chưa được thực hiện đầy đủ. Ngoài ra, thiếu nguồn lực đầu tư, thiếu trách nhiệm một số ít lãnh đạo nhà trường chưa thực sự quan tâm chú trọng đến công tác vệ sinh, thực hiện công tác xã hội hóa đầu tư xây dựng cũng là một trong những nguyên nhân khiến NVS trong các trường học không đảm bảo.

Theo quy định của Bộ Tài chính, từ năm 2007, các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông trên địa bàn tỉnh không thu tiền xây dựng đối với học sinh, bên cạnh đó do ngân sách Nhà nước chưa đáp ứng đủ nhu cầu, công tác xã hội hóa còn ở một số địa phương còn gặp nhiều khó khăn đặc biệt là ở khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa nên nguồn lực đầu tư cho cơ sở vật chất trường học, trong đó có NVS trường học cũng hạn chế.

Để cải thiện tình trạng thiếu, xuống cấp, mất vệ sinh đối với công trình vệ sinh trong các cơ sở giáo dục, năm nay Sở GD&ĐT đã ban hành Văn bản số 1117/SGD&ĐT-GDTrH ngày 13-9-2018 về hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục thể chất, hoạt động thể thao và y tế trường học năm học 2018-2019. Đặc biệt đối với công tác vệ sinh trường học, Sở đã ban hành Văn bản chỉ đạo số 1203/SGD&ĐT-KHTC ngày 27-9-2018 về tăng cường giải pháp đảm bảo vệ sinh trong các cơ sở giáo dục, chấm dứt tình trạng thiếu NVS, thay thế các công trình tạm, không hợp vệ sinh.

Bà Nguyễn Thị Thu Huyền - Phó giám đốc Sở GD&ĐT cho biết: Năm học 2018-2019, đối với các cơ sở giáo dục (đặc biệt là cấp mầm non và tiểu học), Sở đã phối hợp với UBND huyện, thị, thành chỉ đạo các Phòng GD&ĐT thực hiện rà soát hiện trạng hệ thống NVS trường học các cấp, đánh giá mức độ đảm bảo nhu cầu sử dụng, mức độ hợp vệ sinh, từ đó tham mưu, đề xuất phương án với UBND tỉnh, huyện, thành, thị, xã, phường, thị trấn ưu tiên bố trí ngân sách địa phương; đồng thời đẩy mạnh xã hội hóa từ các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp và các nguồn hợp pháp khác để tăng cường đầu tư xây dựng, giải quyết dứt điểm việc thiếu NVS, công trình nước sạch, thay thế các công trình tạm, không hợp vệ sinh. Tăng cường các giải pháp đảm bảo NVS trường học, quan tâm chỉ đạo việc tổ chức giáo dục ý thức vệ sinh chung, các hoạt động ngoại khóa, thường xuyên dọn dẹp vệ sinh; tập trung ưu tiên huy động mọi nguồn lực đảm bảo NVS hợp vệ sinh nhằm chấm dứt tình trạng học sinh không dám đi vệ sinh vì NVS quá bẩn trong các cơ sở giáo dục. Đặc biệt, thường xuyên tăng cường tổ chức kiểm tra việc đảm bảo vệ sinh tại các khu, NVS trong trường học.

Tại huyện Yên Lập, hiện có tổng số 278 NVS, trong đó có 210 NVS kiên cố (chiếm gần 76%), 42 NVS bán kiên cố và 15 NVS tạm. Năm học 2018-2019, huyện chủ trương xóa bỏ 10 NVS tạm tại các cơ sở giáo dục mầm non để đảm bảo nhu cầu tối thiểu về vệ sinh học đường cho các em học sinh. Chia sẻ về vấn đề này, ông Hà Đức Dũng - Trưởng phòng GD&ĐT huyện Yên Lập khẳng định: Tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Sở GD&ĐT, phòng GD&ĐT huyện đã chỉ đạo triển khai nghiêm túc về việc xây dựng đảm bảo, sửa chữa sạch sẽ các công trình vệ sinh học đường trên địa bàn huyện. Năm học 2018-2019, huyện sẽ tiếp tục tu sửa NVS của Trường tiểu học Hưng Long thành NVS kiểu mẫu và tiến hành xây dựng NVS mới tại Trường tiểu học thị trấn và THCS thị trấn 1. Bên cạnh việc xây dựng quỹ vận động tài trợ xây dựng cơ sở vật chất hay xã hội hóa các công trình phụ, thì việc kêu gọi các chương trình hỗ trợ của các tổ chức phi chính phủ là một giải pháp tối ưu giảm bớt gánh nặng cho cả ngân sách Nhà nước và phụ huynh học sinh tại các vùng khó khăn. Năm học 2015-2016, huyện có 8 công trình NVS do tổ chức phi chính phủ Let’s today tài trợ với tổng kinh phí hơn 1,5 tỉ đồng, chủ yếu tại các xã vùng sâu, vùng xa trên địa bàn huyện.

Còn tại huyện Thanh Sơn, với 466 NVS, trong đó có 402 NVS sử dụng tốt, 59 NVS sử dụng được nhưng còn mất vệ sinh và 5 NVS mất vệ sinh không sử dụng được diễn ra tại các Trường mầm non như: Thục Luyện, Khả Cửu, Võ Miếu 2 và trường THCS Đông Cửu. Để giải quyết tình trạng này, bên cạnh nguồn ngân sách Nhà nước, huyện tích cực vận động, khuyến khích các doanh nghiệp tài trợ để nâng cấp, xây dựng mới, đặc biệt là chú trọng các NVS tại các xã khó khăn. Cho đến nay, các NVS trên địa bàn huyện Thanh Sơn cơ bản được quan tâm; các điểm, khu, trường đều có NVS đáp ứng cơ bản yêu cầu của học sinh. Năm học 2018-2019, các NVS cũ đã cơ bản được phá bỏ và hiện đang được tập trung nâng cấp, ưu tiên xây mới NVS ở các nơi chưa có. Ông Vi Đại Phong - Trưởng phòng GD&ĐT huyện Thanh Sơn cho biết.

Bên cạnh việc đầu tư xây dựng các NVS hợp vệ sinh, giáo dục ý thức vệ sinh chung cho các em học sinh, thì việc phối kết hợp với các ngành y tế là yếu tố hết sức quan trọng. Đồng thời, việc chấm tiêu chuẩn NVS hợp vệ sinh phải sát với thực tế nhưng từng bước theo hướng tự hoại ngay cả tại các vùng khó khăn. Có như vậy, NVS trong các trường học sẽ không còn là “nỗi ám ảnh” của các em khi đến trường.

Thanh Trà