Nâng cao hiệu lực, hiệu quả giám sát trong giảm nghèo

Năm 2016, gia đình ông Phùng Ngọc Chỉ ở khu 10A, xã Tân Phú, huyện Tân Sơn được hỗ trợ bò sinh sản phù hợp điều kiện chăn thả, khí hậu nên sinh trưởng tốt.

PTĐT - Thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững, thời gian qua tỉnh đã triển khai hàng loạt dự án, chương trình, chính sách hỗ trợ nhằm giảm nghèo nhanh và bền vững, đảm bảo an sinh xã hội. Thông qua hoạt động kiểm tra, giám sát của các cấp, ngành đã kịp thời phát hiện những khó khăn, vướng mắc, từ đó đề xuất biện pháp điều chỉnh sát với thực tế, nhu cầu của địa phương và người dân.

Được tách ra từ huyện Thanh Sơn năm 2007, huyện Tân Sơn đứng trước vô vàn khó khăn, thiếu thốn do địa hình chia cắt hiểm trở, trình độ dân trí thấp với thói quen sản xuất tự sản tự tiêu nên đã trở thành một trong 63 huyện nghèo của cả nước. Được thụ hưởng nhiều chính sách hỗ trợ đặc biệt dành cho huyện nghèo của Chính phủ, Tân Sơn đã tập trung đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ sản xuất, nhà ở cho người dân… Nhiều loại cây trồng, vật nuôi cũng được đưa về huyện nghèo trao tới tận tay người dân nhằm giúp họ tăng gia sản xuất, nâng cao thu nhập, trong đó có con bò lai sind - giống bò sinh sản được nuôi tập trung tại các trại giống với nguồn thức ăn bán công nghiệp. Trong khi điều kiện địa hình, thời tiết và kinh tế lại hình thành cho người dân Tân Sơn thói quen thả rông gia súc nên đàn bò lai sind có vẻ như không mấy phù hợp với địa bàn huyện vùng cao này. Thực tế việc thiếu chuồng trại nuôi nhốt cộng với điều kiện khí hậu khắc nghiệt đã làm cho đàn bò ở một số xã bị hao hụt. Chỉ riêng ở xã Tân Phú từ năm 2009 đến 2017 được nhận hơn 60 con bò lai sind, đến nay chỉ còn gần 40 con.

Chị Hà Thị Dựng - Cán bộ khuyến nông xã cho biết: “Vì nhiều hộ sau khi nhận bò về không có điều kiện chăn thả tập trung dẫn tới chậm lớn, thậm chí ốm chết. Kể từ năm 2014, nhiều hộ nghèo có nguyện vọng nhận hỗ trợ bằng trâu và đã được đáp ứng”. Đáng nói là việc bò ốm chết xảy ra ngày từ những năm đầu hỗ trợ, nếu công tác giám sát được tiến hành hiệu quả thì việc chuyển đổi vật nuôi đã sớm hơn chứ không phải đến tận năm 2014 mới thực hiện như ở Tân Phú. Trong thông báo kết quả giám sát mà đoàn giám sát của Ban Dân tộc HĐND tỉnh thực hiện ở Tân Sơn hồi tháng 4-2018 cũng chỉ rõ: “Công tác kiểm tra, hướng dẫn của các cơ quan chuyên môn còn chưa được quan tâm đúng mức để kịp thời phát hiện và giải quyết những bất cập trong quá trình thực hiện nhất là trong thực hiện dự án hỗ trợ phát triển sản xuất. Việc hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi, trồng trọt cho người dân được hỗ trợ theo chương trình ở một số nơi chưa thường xuyên dẫn đến hiệu quả thấp, việc tái sản xuất còn hạn chế”.

Giống như Tân Sơn, tình trạng cấp phát con giống không đạt chất lượng cũng khiến nhiều hộ dân Thanh Sơn gặp không ít khó khăn. Nhưng khi được tự ý chọn mua bò lại có hộ mượn của hàng xóm về để “nghiệm thu” lấy tiền hỗ trợ; có hộ được cấp bò xong thì bán lấy tiền sử dụng mục đích khác. Việc thực hiện hỗ trợ cây trồng những năm trước cũng đạt hiệu quả chưa cao khi huyện vẫn triển khai hỗ trợ nhiều loại cây mà chưa có sự lựa chọn. Tất cả những bất cập trên đều đã được huyện điều chỉnh phù hợp hơn: Các hộ được tham gia đối ứng vốn để tự chọn mua những con giống theo ý mình; thay vì trao tiền hỗ trợ trực tiếp cho người dân thì nay huyện đã chuyển khoản cho đơn vị cấp bò giống, người dân được đến tận trại giống lựa chọn. Đối với hỗ trợ cây trồng, từ năm 2016, Thanh Sơn đã ưu tiên hỗ trợ những cây đặc sản, mũi nhọn của huyện như: Chuối phấn, bưởi và thời điểm hiện tại là chè và keo lai.

Không chỉ giúp phát hiện các vấn đề bất cập, việc kiểm tra giám sát thường xuyên còn là để ngăn chặn các vấn đề sai phạm trong quá trình thực hiện những nội dung của chương trình giảm nghèo.

Là chương trình tổng hợp từ hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng; hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế và nhân rộng mô hình giảm nghèo; hỗ trợ nhà ở… nên giảm nghèo bền vững có sự tham gia điều hành của rất nhiều cấp, ngành. Một chương trình với đa dạng các nội dung hoạt động như thế nếu không được kiểm soát tốt thì tất yếu sẽ phát sinh cả bất cập lẫn sai phạm. Tại buổi tiếp xúc cử tri trước kỳ họp thứ Sáu, HĐND tỉnh khóa XVIII, cử tri xã Kiệt Sơn, huyện Tân Sơn cũng đã đề cập đến các vấn đề: Đề nghị tăng cường giám sát, kiểm tra, phát huy vai trò Ban Thanh tra nhân dân trong quá trình thi công các công trình xã hội. Trong xây dựng nông thôn mới, các chương trình, dự án hỗ trợ cho người dân cần được nghiên cứu, lựa chọn phù hợp với thực tế địa phương. Thực tế hoạt động giám sát, kiểm tra thời gian qua trong lĩnh vực giảm nghèo bền vững mới chỉ được thực hiện ở cấp huyện, xã. Kết luận giám sát của Ban Dân tộc (HĐND tỉnh) tại huyện Tân Sơn có chỉ ra việc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội chưa phát huy đầy đủ vai trò của cơ quan thường trực trong thực hiện Chương trình 30a, chưa tổ chức thanh tra, kiểm tra định kỳ đối với việc triển khai thực hiện. Như vậy đồng nghĩa với việc thực hiện giám sát, kiểm tra về giảm nghèo của cơ quan chuyên môn không được thực hiện thường xuyên nên trong khi triển khai chương trình giảm nghèo tại Tân Sơn nói riêng và một số địa phương khác chưa phát huy tối đa hiệu quả.

Giảm nghèo bền vững là chương trình có tính xã hội hóa cao với nguồn lực đầu tư lớn. Để hoàn thành mục tiêu đề ra là đến năm 2020 tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm xuống dưới 5%, đòi hỏi phải có sự quản lý, giám sát chặt chẽ từ các cơ quan chức năng, đặc biệt là vai trò giám sát của cơ quan dân cử.

Hồng Nhung