Nâng cao năng suất các nhân tố tổng hợp, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế tỉnh Phú Thọ

Nâng cao năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) giữ vai trò then chốt trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững, đặc biệt trong xu hướng chuyển dịch từ mô hình tăng trưởng dựa vào vốn, lao động sang mô hình tăng trưởng dựa vào hiệu quả, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trên địa bàn tỉnh Phú Thọ, cải thiện TFP góp phần nâng cao chất lượng tăng trưởng, tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa và nâng cao năng lực cạnh tranh, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững trong giai đoạn mới.

Cải tiến, đổi mới công nghệ, nâng cao năng suất lao động tại Công ty CP Bia Sài Gòn - Phú Thọ (Khu công nghiệp Trung Hà, huyện Tam Nông).

TFP là một chỉ tiêu phản ánh hiệu quả sản xuất, cho thấy khả năng nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và lao động nhờ vào tác động của đổi mới công nghệ, hợp lý hóa sản xuất, cải tiến quản lý, nâng cao trình độ lao động. Theo kết quả nghiên cứu về TFP của tỉnh giai đoạn 2016-2023, tốc độ tăng vốn của tỉnh Phú Thọ đạt mức bình quân/năm khá cao, đạt mức bình quân 11,89%/năm. Tốc độ tăng vốn bình quân/năm khá đồng đều và có xu hướng giảm nhẹ trong giai đoạn 2021-2024, giảm từ 11,89% xuống còn 10,82%/năm. Tốc độ tăng lao động của Phú Thọ trong giai đoạn 2016-2024 đạt 0,21%, đến giai đoạn 2021-2024 là 0,41%. Dù có sự cải thiện nhưng đóng góp của TFP vào tăng trưởng kinh tế của Phú Thọ còn chưa cao, ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả tăng trưởng của địa phương.

Theo xu hướng trong dài hạn thì lực lượng lao động sẽ tăng dần với mức tăng nhẹ, khoảng 0,5%/năm. Tuy nhiên, việc sử dụng lao động cũng phụ thuộc vào quy mô nền kinh tế của tỉnh cũng như cả nước, vốn cũng chỉ có quy mô giới hạn ở một mức độ nhất định. Chính vì vậy, việc nghiên cứu, đề xuất các giải pháp để nâng cao vai trò của TFP trong tăng trưởng kinh tế của tỉnh Phú Thọ thời gian tới là một nhiệm vụ quan trọng, góp phần vào hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Năm 2024, tăng trưởng kinh tế của tỉnh đạt 9,53%, cao nhất trong 15 năm qua, nằm trong nhóm 10/63 địa phương có tốc độ tăng cao của cả nước, đứng thứ 3/14 tỉnh vùng Trung du và miền núi phía Bắc. Quy mô kinh tế của tỉnh đạt trên 109.000 tỷ đồng, đứng thứ 35 cả nước, đứng thứ 3 vùng Trung du và miền núi phía Bắc. Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu đạt 30,25 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 15,4 tỷ USD, tiếp tục nằm trong nhóm 10 địa phương có đóng góp cao trong xuất khẩu của cả nước. Năm 2025, tỉnh Phú Thọ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế của tỉnh từ 8% trở lên, tạo nền tảng vững chắc để đạt tăng trưởng 2 con số trong giai đoạn 2025-2030.

Công ty CP CMC (Khu công nghiệp Thụy Vân, TP Việt Trì) đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, cải tiến dây chuyền sản xuất, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2016-2024, đóng góp của tăng TFP vào tăng GRDP là 39,54%; giai đoạn 2021-2024 trên 44%. Căn cứ vào tính toán, phân tích số liệu về tăng trưởng, năng suất lao động, vốn, lao động, TFP trong giai đoạn 2016-2024 và tình hình kinh tế quốc tế, kinh tế Việt Nam nói chung và Phú Thọ nói riêng, dự báo trong 5 năm tới 2025-2030, kinh tế của tỉnh có nhiều thuận lợi và cơ hội phát triển nhưng vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết như: Tạo sự bứt phá trong tăng trưởng kinh tế; xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý; phát triển công nghiệp theo chiều sâu về chất lượng, hiệu quả; việc khai thác tài nguyên và không gian phát triển còn nhiều dư địa nhưng chưa được tối ưu. Những yếu tố này đặt ra yêu cầu cần có những giải pháp phù hợp nhằm tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của tỉnh.

Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số Quốc gia đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030, đóng góp của TFP vào tăng trưởng kinh tế ở mức trên 55%; tỷ trọng xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao trên tổng giá trị hàng hoá xuất khẩu đạt tối thiểu 50%; quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 30% GDP. Tỷ lệ sử dụng dịch vụ công trực tuyến của người dân và doanh nghiệp đạt trên 80%; giao dịch không dùng tiền mặt đạt 80%. Tỷ lệ doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo đạt trên 40% trong tổng số doanh nghiệp.

Trên cơ sở những mục tiêu quan trọng mà Nghị quyết số 57-NQ/TW đặt ra, việc thực hiện các giải pháp nâng cao TFP sẽ là chìa khóa để Phú Thọ hiện thực hóa những định hướng chiến lược này. Theo đó, tiếp tục thực hiện các giải pháp như: Tổ chức quán triệt và nghiêm túc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị; triển khai có hiệu quả Kế hoạch số 1130/KH-UBND, ngày 14/3/2025 của UBND tỉnh về thực hiện Nghị quyết số 03/NQ-CP, ngày 09/01/2025 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW. Khuyến khích phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, trong đó tập trung vào ứng dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại để tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, có khả năng cạnh tranh cả thị trường trong nước và nước ngoài. Tập trung phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ; ứng phó biến đổi khí hậu và công nghiệp văn hóa. Nghiên cứu, xây dựng chính sách thông thoáng và ưu đãi để huy động mọi nguồn lực từ Nhân dân, doanh nghiệp, đầu tư ứng dụng công nghệ tiên tiến, hiện đại vào sản xuất và chuyển đổi số; có chính sách ưu đãi trong việc thu hút và sử dụng người tài, các chuyên gia đến làm việc tại tỉnh...

Việc thực hiện đồng bộ và quyết liệt các giải pháp sẽ là cơ sở để nâng cao sự đóng góp của TFP vào tăng trưởng kinh tế, góp phần quan trọng trong việc xây dựng và phát triển kinh tế của tỉnh Phú Thọ theo chiều sâu, bền vững và hướng tới những mục tiêu dài hạn.

Nguyễn Hoàng Anh

Phó Chi cục trưởng Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, Sở KH&CN