Ngõ quê thương nhớ

Tôi từng ấn tượng với những cái ngõ vun vút hàng cau dọc các xã ven đê quai Vĩnh Lại, Bản Nguyên, huyện Lâm Thao. Những con ngõ kín liếp phơi bún mì ở xã Hùng Lô (thành phố Việt Trì). Những con ngõ mặn mòi vị tương ở làng Bợ (Thanh Thủy), làng Bần, xã Cao Xá. Những cái ngõ hẹp bê tông hun hút. Những cái ngõ có vòm cổng lá uốn lượn.

Ngõ quê, vừa như để mở ra, mà như vừa để khép lại. Nó là con sông nhỏ để đổ ra dòng sông lớn là đường làng ngoài kia, để từ đường làng lại ra với tỉnh lộ, quốc lộ. Ngõ quê – nơi đầu tiên mở ra những con đường, những chân trời. Và cũng ngõ quê, khép lại một ngày rộn rã náo nhiệt, khép lại một cánh cổng để về quây quần bên nếp nhà, với bao nhiêu buồn vui, thăng trầm, khổ đau, hạnh phúc…

Ra ngõ quê mà thấy đường làng. Ra ngõ quê mà ngắm trăng suông, mà đón hương cau, hương bưởi. Ngõ quê bời bời sắc hoa. Tháng 3 này hoa xoan, hoa bưởi nồng nàn, này bông bụt đỏ cháy như niềm vui áo mới, những bông xuyến chi mong manh trắng. Những giọt sương kết thành chuỗi ngọc sáng lấp lánh bảy sắc cầu vồng khi nắng sớm vừa lên trên khóm cỏ, trên bông chè trắng tinh khôi.

Tôi nhớ bờ rào cúc tần với những dây tơ hồng như muốn vấn vít cả tuổi thơ. Này bụi duối lá xanh um với những quả li ti vàng chín mọng… Con ngõ sáng đom đóm bay đêm, mỏng cánh chuồn, phất phơ cánh bướm, rù rì tiếng ong khiến tôi nhớ về những bài thơ quê của Nguyễn Bính. Có những con ngõ, bờ dậu thấp lắm, chỉ thoáng nhìn là biết “láng giềng đã đỏ đèn đâu”, để nhắn nhủ: “Chờ em ăn giập miếng giầu em sang/ Đôi ta cũng ở một làng, cùng chung một ngõ vội vàng chi anh”. Có con ngõ “Nhà nàng ở cạnh nhà tôi/ Cách nhau cái dậu mồng tơi xanh rờn”…

Ngõ quê. Như một nhịp dừng nhỏ trước khi bước vào với sân nhà. Như một lời đề dẫn trong câu chuyện dài về những ngôi nhà, những phận người. Như để đong đựng bao nỗi nhớ, hoài niệm. Nơi người quê chập chững bước đầu đời. Nơi từ đó đi xa. Nơi tiễn đưa, nơi hò hẹn. Nơi quay quắt nhớ về…

Là ngõ quê, ấp iu của tôi những tiếng rao tuổi thơ. Ai kem mút, ai kẹo kéo càng kéo càng dài…Những lông ngan lông gà, những dép rách đứt quai xôn xao con ngõ, đánh đổi bao niềm vui tuổi thơ khờ dại. Những viên bi tròn, những que thẻ chuyền, trò khăng, trốn tìm…vẫn còn trong tâm trí đứa trẻ tôi ngày ấy. Cũng ngõ quê này, tôi quên sao ngày tiễn bà tôi một ngày tháng 5, nắng bời bời trên rặng cúc tần. Tại nắng chói mà mắt tôi cay xè, ầng ậng nước.

Ngõ quê là thế, có thể đo chiều dài bằng những bước chân, nhưng sao đo được chiều dài nhung nhớ, chiều dài nếp quê. Đó là một dấu mốc từ bước chân đầu đời bước ra của mỗi con người, đến ngày vui vu quy, rồi đến ngày nằm xuống…Lặng im chứng nhận những buồn, vui, những đổi thay mưa nắng. Đó là nơi có nhiều tiếng cười và cả nước mắt thấm vào đất và hồn làng.

Việt Hà