Đồng Tháp xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp hiện đại

Đồng Tháp đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp, hình thành vùng chuyên canh quy mô lớn, nâng giá trị nông sản và phát triển theo hướng sinh thái, công nghệ cao.

Tư duy mới từ thực tiễn sản xuất

Trong nhiều năm triển khai Đề án tái cơ cấu nông nghiệp, Đồng Tháp đã chuyển mình mạnh mẽ từ mô hình sản xuất nhỏ lẻ sang hình thành các vùng chuyên canh quy mô lớn, được quản lý bằng công nghệ và gắn chặt với chuỗi giá trị thị trường. Hệ thống sản xuất mới không chỉ tạo thu nhập ổn định cho nông dân mà còn góp phần xây dựng nền nông nghiệp xanh, tuần hoàn và bền vững.

Trước đây, nhiều diện tích đất lúa kém hiệu quả tại Đồng Tháp từng là nỗi lo của nông dân vì giá cả bấp bênh và rủi ro cao. Tuy nhiên, cùng với chủ trương tái cơ cấu, Đồng Tháp đã từng bước chuyển đổi sang những ngành hàng có giá trị cao hơn như xoài, thanh long, sầu riêng, khóm, hoa kiểng và đặc biệt là cá tra.

Nông dân Đồng Tháp ứng dụng máy bay không người lái trong quản lý dịch hại, giảm chi phí và nâng cao hiệu quả canh tác lúa. Ảnh: Lê Hoàng Vũ

Ông Nguyễn Văn Khoa, nông dân xã Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp chia sẻ: Gia đình ông chuyển 1,2 ha đất lúa sang trồng xoài theo hướng hữu cơ từ năm 2021. Đến nay, thu nhập tăng hơn gấp đôi so với trồng lúa. Giá xoài ổn định, doanh nghiệp bao tiêu và hướng dẫn kỹ thuật nên yên tâm hơn rất nhiều.

Câu chuyện của ông Khoa cũng là bước chuyển của hàng ngàn hộ nông dân trong tỉnh, khi Đồng Tháp chủ động quy hoạch vùng sản xuất lớn, tập trung hỗ trợ kỹ thuật, vốn và liên kết tiêu thụ.

Hiện toàn tỉnh đã hình thành hàng loạt vùng sản xuất nổi bật như: 14.700 ha xoài được xem lớn nhất ĐBSCL, 133.000 ha cây ăn trái, hơn 22.000 ha thủy sản, riêng sản lượng cá tra gần 1 triệu tấn/năm và hơn 2.600 trang trại chăn nuôi. Bên cạnh đó Đồng Tháp có làng hoa Sa Đéc với hàng ngàn chủng loại hoa kiểng phục vụ trong nước và xuất khẩu. Những con số trên cho thấy tái cơ cấu nông nghiệp của tỉnh Đồng Tháp không chỉ nằm trên nghị quyết mà đã thực sự đi vào đời sống sản xuất.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu khắt khe từ thị trường xuất khẩu, Đồng Tháp xác định mô hình nông nghiệp hữu cơ và kinh tế tuần hoàn là hướng đi chiến lược.

Tại xã Lấp Vò, mô hình ứng dụng phụ phẩm nông nghiệp (rơm rạ, vỏ trái cây, phân chuồng) để sản xuất phân hữu cơ đang lan rộng. Ông Võ Hoàng Việt, chủ nhiệm HTX Nông nghiệp Tân Bình, cho biết: HTX đã giảm hơn 30% lượng phân hóa học nhờ thay thế bằng phân hữu cơ tự sản xuất. Đất tơi xốp hơn, trái cây đồng đều hơn và doanh nghiệp Nhật Bản đã bắt đầu đặt hàng theo hợp đồng dài hạn.

Nông dân bao trái xoài theo quy trình VietGAP nhằm nâng cao chất lượng và đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. Ảnh: Lê Hoàng Vũ

Nhiều HTX tại xã Tháp Mười, Cao Lãnh, Tam Nông, Tràm Chim... cũng đang kết hợp biogas, máy ủ phân vi sinh, xử lý rơm rạ tại chỗ vừa giảm chi phí đầu vào vừa giảm phát thải. Trong lĩnh vực lúa gạo, Đồng Tháp tham gia mạnh mẽ Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao và phát thải thấp, với hơn 58.800 ha, đạt trên 80% kế hoạch. Nhiều nông dân đã quen với quản lý nước ướt, ngập khô xen kẽ, không đốt rơm rạ, áp dụng IPM và cơ giới hóa.

Ông Trần Bá Thành, nông dân xã Tháp Mười, tỉnh Đồng Tháp chia sẻ: Làm lúa bây giờ vui hơn vì ít sâu bệnh, chi phí giảm mà năng suất vẫn tốt. Đặc biệt, gần 2 năm nay ông tham gia cánh đồng lớn sản xuất theo Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao giảm phát thải, cuối vụ có doanh nghiệp thu mua giá cao hơn từ 100–150 đồng/kg so với sản xuất tự do.

Chuyển mạnh sang kinh tế nông nghiệp

Theo ông Lê Hà Luân, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đồng Tháp, điểm nhấn quan trọng nhất là Đồng Tháp chuyển tư duy phát triển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, lấy hiệu quả, giá trị gia tăng và tính bền vững làm trọng tâm. Đây sẽ là nền tảng để Đồng Tháp trở thành tỉnh tiên phong về nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh.

Ông Luân cho biết, tái cơ cấu không chỉ chuyển đổi cây trồng vật nuôi mà còn tập trung tổ chức lại toàn bộ không gian sản xuất theo từng vùng sinh thái: nước ngọt, nước lợ, nước mặn tạo lợi thế phát triển đa dạng. Nhờ đó, Đồng Tháp hiện dẫn đầu cả nước về sản lượng cá tra, đứng đầu ĐBSCL về trái cây và đứng thứ hai về lúa, rau màu.

Sản phẩm xoài Đồng Tháp được phân loại, đóng gói và dán tem truy xuất nguồn gốc phục vụ thị trường trong và ngoài nước. Ảnh: Lê Hoàng Vũ

Những năm gần đây Đồng Tháp chuyển mình mạnh mẽ đã giúp nông dân, HTX và hội quán liên kết chuỗi giá trị trong nông nghiệp lại phát triển rộng và mạnh như hiện nay. Tỉnh đã có 408 HTX nông nghiệp, đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa nông dân và doanh nghiệp.

HTX Sản xuất và Dịch vụ Nông nghiệp Tịnh Thới, phường Cao Lãnh, đang triển khai liên kết chuỗi xoài cát chu lên Nhật Bản và Hàn Quốc.

Ông Võ Tấn Bảo, Giám đốc HTX, chia sẻ: Doanh nghiệp yêu cầu rất cao về mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc. HTX phối hợp chặt chẽ với nông dân để hoàn thiện quy trình. Nhờ vậy, sản phẩm ổn định đầu ra và giá tốt hơn từ 20–30% so với bán nội địa.

Chương trình OCOP cũng là động lực lớn khi Đồng Tháp hiện có 1.002 sản phẩm đạt từ 3 sao trở lên, từ xoài sấy, tinh dầu sen, cá tra phi lê đến hoa kiểng Sa Đéc.

Tái cơ cấu ở Đồng Tháp không chỉ dựa vào chuyển đổi cơ cấu mà còn dựa vào tri thức và công nghệ. Tại nhiều vùng canh tác, nông dân đã dùng camera IoT giám sát ao cá. Phần mềm dự báo sâu bệnh. Máy bay không người lái phun thuốc. Hệ thống tưới nhỏ giọt tự động. Duyệt mã QR truy xuất nguồn gốc. Những ứng dụng này đã giảm chi phí sản xuất từ 15–30% và nâng chất lượng nông sản.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Đồng Tháp, đến năm 2030, toàn tỉnh sẽ có vùng nông nghiệp thông minh, tích hợp dữ liệu sản xuất, thị trường và dự báo thời tiết nông vụ để phục vụ điều hành.

Cùng với chuyển dịch sản xuất nông nghiệp, Đồng Tháp hướng tới nông thôn sinh thái, sạch, đẹp và đáng sống. Các tuyến đường hoa, mô hình Hội quán nông dân, du lịch cộng đồng dưới tán sen dưới tán xoài giúp đời sống văn hóa, tinh thần nâng cao.

Mô hình “Hội quán – HTX – Doanh nghiệp – Nhà nước” đã trở thành thương hiệu của Đất Sen hồng, giúp người dân bàn bạc, hợp tác và phát triển cùng nhau.

Hiện nay Đồng Tháp có diện tích nuôi và xuất khẩu cá tra lớn nhất ĐBSCL. Ảnh: Lê Hoàng Vũ

Ông Luân cho biết thêm, Đồng Tháp sau hợp nhất sẽ xây dựng ngành nông nghiệp dựa trên ba trụ cột. Thứ nhất, nông nghiệp hàng hóa tập trung và chuỗi giá trị. Phát triển 5 ngành chủ lực: lúa gạo, trái cây, cá tra, hoa kiểng – du lịch nông nghiệp, chăn nuôi an toàn sinh học. Mở rộng vùng chuyên canh quy mô lớn theo chuẩn quốc tế và liên kết chặt chẽ “4 nhà”.

Thứ 2, ứng dụng công nghệ số và khoa học – kỹ thuật tiên tiến, hình thành vùng nông nghiệp thông minh. Tăng mạnh diện tích có mã số vùng trồng và mã QR. Mở rộng hợp tác quốc tế để chuyển giao công nghệ chế biến, bảo quản hiện đại.

Thứ 3, xây dựng nông thôn sinh thái, hiện đại. Nhân rộng mô hình nông nghiệp tuần hoàn, hữu cơ, giảm phát thải. Tăng cường quản lý tài nguyên đất, nước, khoáng sản theo hướng bền vững và phát triển thương hiệu nông sản vùng.

Nguồn nongnghiepmoitruong.vn