Tăng cường hiệu quả tương trợ tư pháp góp phần hoàn thiệnpháp luật về hình sự và dân sự

Sáng 23/6 tại Tổ 19, Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ, Đồng Nai và Quảng Bình thảo luận tại Tổ về dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự, dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự. Đồng chí Bùi Minh Châu - Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ chủ trì phiên thảo luận tổ.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, các hoạt động giao lưu dân sự, kinh tế, thương mại và đấu tranh phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia ngày càng gia tăng; Luật Tương trợ tư pháp (năm 2007) bộc lộ nhiều hạn chế, không còn phù hợp với yêu cầu thực tiễn và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tương trợ tư pháp về hình sự và dân sự là yêu cầu cấp thiết, nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật.

Đối với dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự: Theo các đại biểu, việc sửa đổi, bổ sung Luật Tương trợ tư pháp về hình sự nhằm bảo đảm cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan tiến hành tố tụng Việt Nam và cơ quan chức năng các quốc gia có liên quan; tháo gỡ các khó khăn vướng mắc trong thực tiễn, đặc biệt là các yêu cầu về dẫn độ, ủy thác tư pháp và chuyển giao hồ sơ vụ án, đảm bảo quyền con người và bảo vệ lợi ích quốc gia. Việc sửa đổi sẽ góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân, lợi ích quốc gia, đồng thời nâng cao năng lực quốc gia trong hợp tác quốc tế về phòng chống tội phạm xuyên biên giới.

Dự án Luật tập trung sửa đổi các quy định liên quan đến: Ủy thác tư pháp, dẫn độ, chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, chuyển giao hồ sơ vụ án hình sự. Làm rõ khái niệm, nguyên tắc và điều kiện tương trợ tư pháp về hình sự phù hợp với các điều ước quốc tế. Bổ sung quy định về từ chối yêu cầu tương trợ, bảo đảm quyền con người và chủ quyền quốc gia. Sửa đổi cơ chế phối hợp liên ngành, đặc biệt giữa Bộ Công an, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, Bộ Tư pháp. Bổ sung quy định nội luật hóa điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên (như các hiệp định về dẫn độ, chuyển giao người bị kết án...). Bổ sung Quy định thẩm quyền, trình tự, thủ tục tiếp nhận và xử lý yêu cầu tương trợ, khắc phục tình trạng chồng chéo giữa các cơ quan trung ương.

Về dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự: Hiện nay, ngày càng nhiều quan hệ dân sự, hôn nhân, gia đình, thừa kế, thương mại có yếu tố nước ngoài, nhu cầu tương trợ tư pháp trong lĩnh vực này ngày một tăng cao, nhưng pháp luật hiện hành chưa theo kịp thực tế; thủ tục gửi, tiếp nhận và xử lý yêu cầu tương trợ tư pháp dân sự còn thiếu thống nhất, thiếu minh bạch, gây khó khăn cho cả phía Việt Nam và các quốc gia có liên quan...

Việc sửa đổi Luật nhằm tăng cường bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong bối cảnh ngày càng nhiều quan hệ dân sự mang yếu tố quốc tế phát sinh; cơ hội để ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa quy trình xử lý yêu cầu tương trợ, hướng tới xây dựng nền tư pháp số, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia.

Dự án Luật sửa đổi làm rõ phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng trong tương trợ dân sự (bao gồm thể nhân, pháp nhân, tổ chức nước ngoài). Quy định cụ thể hình thức, nội dung yêu cầu tương trợ, nhằm thống nhất và dễ thực hiện. Bổ sung trình tự thủ tục xử lý yêu cầu tương trợ: Từ tiếp nhận, kiểm tra hình thức, thẩm định nội dung đến thi hành. Xác định rõ thẩm quyền và trách nhiệm của từng cơ quan (Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao, Tòa án, UBND cấp tỉnh).

Tăng cường cơ chế xử lý yêu cầu thông qua hệ thống điện tử, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số và hội nhập. Sửa đổi quy định về công nhận và cho thi hành bản án, quyết định của tòa án nước ngoài, đảm bảo tương thích với các điều ước quốc tế. Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về tương trợ tư pháp dân sự, phục vụ thống kê, tra cứu và theo dõi tiến độ. Đề xuất hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các cấp chính quyền và cơ quan trung ương, đặc biệt trong các vụ việc liên quan đến quyền trẻ em, phụ nữ, tài sản thừa kế...

Khổng Thủy