Ứng dụng khoa học công nghệ trong phát triển thủy sản

Những năm qua, nuôi trồng thủy sản (NTTS) trên địa bàn tỉnh đã có những bước tiến lớn cả về quy mô, năng suất và sản lượng. Đạt được kết quả này là nhờ ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ (KHCN) vào sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực thủy sản. Từ đó xuất hiện ngày càng nhiều mô hình, giống cá giá trị cao được đưa vào nuôi trồng, góp phần mang lại thu nhập ổn định cho người dân, đóng góp tích cực phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Đào tạo, tập huấn chuyển giao kỹ thuật, KHCN cho người dân về thâm canh các loại thủy sản theo hướng hàng hóa.

Tỉnh chỉ đạo các ngành, địa phương chú trọng ứng dụng KHCN vào NTTS như công nghệ nuôi, giống mới, công nghệ bảo quản, chế biến và bảo vệ môi trường. Các hộ nuôi thủy sản ngày càng mạnh dạn áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, tập trung đầu tư chuyển sang hình thức nuôi thâm canh và bán thâm canh với nhiều loài cá giống mới, có giá trị kinh tế và cho năng suất cao. Các hình thức nuôi và đối tượng nuôi ngày càng phong phú và đa dạng như nuôi ao, hồ, bể, nuôi lồng; ngoài các đối tượng cá truyền thống còn mở rộng sang các loài có giá trị kinh tế như cá rô phi, chép lai, lăng, tầm, ếch, ba ba, tôm càng xanh, lươn không bùn, chạch làn... Đã hình thành một số vùng sản xuất tập trung như: Sản xuất giống thủy sản ở xã Vĩnh Hưng; nuôi thủy sản thương phẩm tập trung ở Vĩnh Phú, Tam Hồng, Yên Lạc; hình thành các vùng nuôi thủy sản chất lượng cao tại xã Hùng Việt, Tiên Lương; phát triển nuôi cá lồng trên hồ Hòa Bình và các hồ thủy lợi, trên sông Hồng, Phó Đáy, Lô...

Bên cạnh đó, tỉnh chỉ đạo tăng cường công tác đào tạo, tập huấn chuyển giao kỹ thuật, KHCN cho người dân về nuôi cá lồng, cá nước lạnh, thâm canh các loại thủy sản theo hướng hàng hóa; chú trọng hướng dẫn người nuôi áp dụng và thực hiện tốt các quy trình sản xuất an toàn, sử dụng con giống và thức ăn có kiểm soát đầu vào, tạo ra sản phẩm chất lượng tốt để nâng cao hiệu quả kinh tế, giảm thiểu rủi ro cho người nuôi và người tiêu dùng; tăng cường thực hiện quan trắc và giám sát chất lượng môi trường nước mặt, nước thải từ vùng NTTS; áp dụng công nghệ mới trên nền tảng số để đánh giá tác động của biến đổi khí hậu và thông tin kịp thời kết quả quan trắc; làm tốt công tác dự báo, quy hoạch, xu hướng thị trường, đẩy mạnh giao dịch thương mại điện tử...

Tỉnh đẩy mạnh khuyến khích mở rộng các mô hình NTTS hiệu quả, đặc sản có lợi thế của địa phương như phát triển nuôi cá lồng, cá nước lạnh, ba ba...; phát triển và bảo tồn các loài cá đặc sản địa phương như cá anh vũ, chiên, lăng, ngạnh...

Giai đoạn 2021 - 2025, tốc độ tăng trưởng giá trị tăng thêm ngành thủy sản bình quân đạt 3,5%/năm, chiếm 8,5% cơ cấu ngành nông lâm thủy sản. Năm 2024, giá trị sản xuất thủy sản đạt 2.577 tỷ đồng, giá trị sản phẩm thủy sản trên 1 ha đất NTTS trung bình đạt 199,2 triệu đồng; diện tích NTTS đạt 19.768 ha, đứng thứ 2/9 tỉnh phía Bắc không có biển; sản lượng thủy sản đạt 79.700 tấn, đứng thứ 3/9 tỉnh phía Bắc không có biển.

Thu hoạch cá ở xã Thanh Thủy.

Đồng chí Đỗ Trọng Tuấn - Phụ trách phòng Thủy sản, Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản Phú Thọ cho biết: Việc ứng dụng KHCN giúp nông dân phát triển thủy sản thông qua việc ứng dụng công nghệ tự động hóa, số hóa để quản lý nuôi trồng thông minh, tăng năng suất, giảm chi phí và hạn chế rủi ro; hỗ trợ phát triển các chế phẩm sinh học, kỹ thuật nuôi bền vững và chế biến sâu để nâng cao giá trị sản phẩm; là chìa khóa giúp nông dân thích ứng với biến đổi khí hậu, canh tác thân thiện hơn với môi trường, giảm áp lực lên tài nguyên thiên nhiên như đất đai, nước... Từ đó, nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng sản phẩm, góp phần hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, nâng cao thu nhập cho người dân.

Đến nay, toàn tỉnh có 68 khu nuôi thủy sản tập trung với diện tích 4.349 ha, 52 hợp tác xã, 24 cơ sở và khu nuôi thủy sản tập trung được chứng nhận nuôi theo tiêu chuẩn VietGap, tạo thành vùng sản xuất tập trung, hình thành các chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ, giảm chi phí đầu vào và tăng giá trị sản phẩm; 13 cơ sở sơ chế, chế biến và bảo quản sản phẩm thủy sản với sản lượng sơ chế, chế biến thủy sản hàng năm trung bình trên 2.000 tấn. Công tác quản lý giống được tăng cường, bảo vệ nguồn lợi thủy sản và môi trường được nâng lên; hoạt động thả giống bổ sung, tái tạo nguồn lợi thủy sản tại các thủy vực tự nhiên trên địa bàn tỉnh ngày càng được nhiều người dân tham gia, hưởng ứng.

Tính đến tháng 11/2025, tổng thể tích nuôi cá nước lạnh (cá tầm) trên địa bàn tỉnh đạt hơn 9.000m3 với 5 hợp tác xã và 7 hộ nuôi tại các xã: Trung Sơn, Xuân Viên, Võ Miếu, Lai Đồng, Xuân Đài, Đạo Trù với sản lượng ương nuôi cá giống đạt trên 1,2 triệu con/năm, sản lượng cá thương phẩm đạt trên 100 tấn/năm, mang lại thu nhập đáng kể cho người nuôi; diện tích nuôi tôm càng xanh đạt hơn 120 ha, sản lượng gần 100 tấn/năm, sản phẩm tôm càng xanh đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chứng nhận nhãn hiệu. Ngoài ra, còn nhiều mô hình nuôi các loài thủy sản bản địa có giá trị như ba ba, ếch, ốc nhồi, lươn không bùn... với sản lượng trên 400 tấn/năm.

Thời gian tới, tỉnh tiếp tục chỉ đạo các ngành, địa phương chú trọng ứng dụng KHCN vào NTTS, duy trì các nghề khai thác có tính chọn lọc, phù hợp với điều kiện tự nhiên và nguồn lợi thủy sản từng vùng; giám sát biến động nguồn lợi thủy sản và chất lượng môi trường sống của loài thủy sản nhằm bảo đảm sản lượng khai thác phù hợp với khả năng cho phép, gắn với công tác bảo vệ và tái tạo nguồn lợi trên các hệ thống sông, hồ, đầm tự nhiên; lưu giữ giống gốc, bảo tồn, khai thác các nguồn gen thủy sản quý, hiếm, đặc hữu của địa phương. Thành lập một số khu vực bảo vệ nguồn lợi thủy sản, đặc biệt đối với một số loài thủy sản có giá trị kinh tế cao. Nâng cao nhận thức của người dân trong việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản, quản lý các hoạt động, hình thức khai thác, nghiêm cấm và xử phạt những hình thức khai thác xâm hại đến nguồn lợi thủy sản...

Ngọc Lam