“Bùa yêu” xứ Mường:

Bài 2 - Khi “lời thiêng” hóa án phạt

Với người Mường, bùa yêu là một phần của tín ngưỡng linh thiêng. Không dành cho sự tò mò hay mua bán. Bùa yêu xứ Mường, như lời thầy mo Bùi Văn Minh thì đó “là thứ chỉ người được chọn mới có thể chạm vào”. Mo Mường không học bằng sách, mà học bằng “mệnh”, bằng những đêm thức trắng bên bếp lửa, chờ được thần linh chứng giám. Chẳng vậy, trong số 50 thầy mo ở Mường Vang, chỉ khoảng 10 người có khả năng làm bùa yêu. Và họ, tuyệt nhiên khi làm bùa không ai lấy tiền.

Bi kịch của những kẻ mạo phạm “lời thiêng”

“Làm bùa yêu, chẳng cần cầu kỳ. Người ta chỉ mang gói bánh, mấy thứ quả hái trong vườn nhà đến nhờ thầy “đặt vía”. Không ai được phép đăng lên mạng khoe khoang. Lại càng không được biến điều linh thiêng thành thứ mua bán chợ búa”, giọng của thầy Minh dứt khoát. Ông ngồi bên gian thờ ám khói hương trong ngôi nhà sàn cổ, đôi mắt đỏ theo ánh lửa, giọng trầm xuống như hòa cùng tiếng chiêng vọng xa. Giữa cái âm điệu mơ hồ ấy, tôi chợt cảm nhận được thứ uy linh mà người Mường gọi là “mệnh trời giao”.

Trong văn hóa Mường, bùa yêu không chỉ là câu chuyện tâm linh mà nó còn ẩn chứa những giá trị nhân văn sâu sắc được người xưa truyền lại

Thế nhưng, khi MXH mở ra một thế giới ảo lẫn lộn thật - giả, không ít kẻ đã mạo danh thầy mo, đánh cắp hình ảnh, danh tiếng của những người làm nghề “nối duyên, gọi vía” như ông để trục lợi. Họ tự xưng có quyền phép, nhận làm bùa yêu, cắt duyên âm, nối tơ hồng... để thu tiền của người cả tin. Và cũng như lời nguyền bất thành văn của núi rừng: những kẻ mạo phạm đều phải trả giá bằng những hình phạt của “lời thiêng”.

Tuy nhiên, vẫn còn có những kẻ mạo phạm “lời thiêng”

Chuyện của Bùi Văn D ở xã Thượng Cốc là một ví dụ. D từng theo hầu việc cho một số thầy mo trong vùng. Cũng có những hiểu biết nhất định về “vía mo”. Nhưng D không phải là “người được chọn”. Tuy vậy, sau một thời gian theo “nghề”, D đã tách ra và tự nhận mình là thầy mo. Từng rêu rao khắp vùng rằng có thể làm bùa “nối duyên”. Hắn tự ý dùng những bài khấn của người Mường để dùng vào việc tư lợi. Điều đó, đã mạo phạm “lời thiêng”. Người dân kể rằng, chỉ một thời gian sau khi “nổi danh ảo”, gia cảnh hắn lụn bại, vợ con ly tán, bản thân thì liên tiếp gặp họa. Trong những lời đồn hoang hoải giữa xóm bản, người ta bảo hắn bị thần linh phạt, bởi đã “dám động vào lời thiêng”...

Nỗi đau người “giữ vía” và bi kịch những kẻ coi bùa yêu là món hàng

Nhưng không phải mọi bi kịch đều mơ hồ. Thời gian qua, nhiều vụ việc được lực lượng Công an vào cuộc và làm rõ, phơi bày bản chất lừa đảo núp bóng tín ngưỡng. Điển hình là vụ Đinh Xuân Trường (SN 1988, Hà Nội), Trần Quốc Đông (SN 1996) Phạm Công Binh (SN 1997) cùng trú tại Bắc Ninh, Lê Tất Đạt (SN 1996, Phú Thọ). Nhóm này dựng lên vỏ bọc thầy mo Mường Vang, quảng cáo “bùa yêu linh nghiệm” để chiếm đoạt tổng cộng số tiền 2,7 tỷ đồng của hàng trăm nạn nhân. Mới đây nhất, ngày 20/9/2025, tại Cơ sở 3, TAND tỉnh mở phiên tòa xét xử 5 bị cáo trong đường dây lừa bán bùa yêu trên MXH. Qua tìm hiểu, thấy nhiều người hỏi và tin Nguyễn Đức Thắng (SN 2004) ở xã Na Hang, Tuyên Quang đã lập trang fanpage “Thầy Minh làm bùa yêu miễn phí” trên facebook nhằm trục lợi. Sau khi lập trang fanpage, Thắng và đồng bọn chạy quảng cáo, nhận làm các gói “cắt duyên âm”, “làm bùa yêu”, “nối duyên kiếp trước”... Giá cả dao động theo “mức độ linh ứng”, tất cả đều yêu cầu chuyển tiền trước. Khi khách hàng sập bẫy, các đối tượng chia nhau tư vấn, nhận tiền và dựng chuyện. Theo kết quả điều tra, từ tháng 10/2024 đến 19/2/2025, nhóm của Thắng đã chiếm đoạt số tiền trên 137 triệu đồng của 13 bị hại. Phiên tòa kết thúc với bản án thích đáng cho những kẻ có lòng tham và sự dối trá.

Với vai trò là kẻ cầm đầu thực hiện hành vi lừa bán “bùa yêu” chiếm đoạt tài sản trên MXH, ngày 20/9/2025 Nguyễn Đức Thắng đã bị TAND tỉnh Phú Thọ tuyên phạt 4 năm tù

“Những vụ việc như thế này khiến chúng tôi đau lắm”, thầy Mo Bùi Văn Minh thở dài. Ông bảo: một đời làm mo là một đời giữ lấy cái nếp đạo đức của người Mường, không được bán vía, không được biến tín ngưỡng thành cái cớ để lừa người. Người làm mo có bổn phận chăm lo đời sống tinh thần là cái phần hồn của cộng đồng Mường. Làm mo là làm phúc chứ không làm giàu. Vì thế, chúng tôi không quảng cáo, càng không sử dụng MXH để “tìm khách”. Ai có duyên thì tự tìm đến. Những thông tin như “thầy Mo nhận làm lễ online”, “nhận giao bùa toàn quốc”... đều trái hoàn toàn với truyền thống. Chỉ nhìn cách người ta rao bán bùa trên mạng là đủ biết họ không phải là thầy mo thật.

Thầy mo Bùi Văn Minh bất bình với nhiều kẻ lợi dụng hình ảnh của mình để lừa bán bùa yêu trên MXH

Còn theo Luật sư Vũ Duy Tôn, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư tỉnh Phú Thọ thì cho rằng: Việc mạo danh thầy mo để thu tiền là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng. Tùy mức độ vi phạm, người thực hiện hành vi có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo Điều 174 Bộ luật Hình sự. Hành vi này cần xử lý nghiêm để bảo vệ uy tín của người dân lẫn giá trị văn hóa truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc.

Suốt bao đời qua, với cộng đồng người Mường thì bùa yêu vẫn tồn tại như một thứ linh thiêng, bí ẩn chưa ai có thể giải đáp được

Giữa những câu chuyện huyền bí của bùa yêu xứ Mường, người ta tin rằng điều linh thiêng chỉ dành cho người tôn trọng nó. Khi có kẻ biến niềm tin thành món hàng mua bán, biến thần linh thành công cụ kiếm tiền... dù pháp luật chưa chạm tới thì núi rừng cũng sẽ tự có cách đòi lại sự công bằng. Nhẹ thì gia đạo bất hòa, nhiều điều xui rủi liên tiếp ập đến; nặng thì sa vào tù tội. Có lẽ, cái “đắng chát” của những kẻ mạo phạm “thần linh” không chỉ nằm ở những điều xui rủi mà họ gặp phải mà còn ở chỗ họ đã tự đánh mất cơ hội giữ mình trong sạch trước trời đất và cộng đồng. Còn với cộng đồng người Mường, suốt bao đời bùa yêu vẫn là thứ linh thiêng. Chỉ đến khi thật sự cần, thật sự khẩn cầu họ mới dám tìm đến nó như một “điểm tựa” về tâm linh để giữ vững niềm tin hàn gắn những rạn nứt trong cuộc sống lứa đôi.

Mạnh Hùng