Đào Nhà Nít thắm phiên chợ Tết

Các hộ dân trong Làng nghề hoa đào Nhà Nít mang hoa đào xuống chợ Xuân.

PTĐT - Tết Nguyên đán đang đến gần, không khí xuân tràn ngập nơi nơi trên từng tuyến phố cho đến khắp làng quê cùng các làng nghề trong tỉnh, Làng nghề hoa đào Nhà Nít (xã Thanh Đình, thành phố Việt Trì) cũng đang bừng lên sức xuân. Để hiểu rõ hơn về làng nghề dịp Tết đến xuân về, Phóng viên Báo Phú Thọ đã có cuộc trò chuyện với ông Phan Văn Kiêu - Trưởng làng nghề.

Nhắc đến hoa đào Nhà Nít, có lẽ nhiều người biết đó là tên của một làng nghề ở xã Thanh Đình, song không phải ai cũng biết lịch sử ra đời cũng như tên gọi của nó. Vậy, ông có thể cho biết thêm về “tích” làng nghề?

Nằm cách trung tâm thành phố Việt Trì không xa, xã Thanh Đình được biết đến là nơi có làng nghề hoa đào Nhà Nít. Nghề trồng đào của làng chúng tôi được hình thành từ rất lâu và trở thành nghề truyền thống từ những năm 1960. Đúng là điều ấn tượng với nhiều người khi đến đây và cũng là “tò mò” khám phá đó là tên gọi rất hay của làng nghề “Hoa đào Nhà Nít”. Sở dĩ có tên gọi đó là vì đây chính là tên gọi xưa kia của làng từ thời Hùng Vương gọi là xóm Nhà Nít. Nơi đây gắn với lễ hội Ông Khiu, Bà Khiu vào ngày mùng 3 tháng Giêng hàng năm thể hiện ước vọng sung túc, yên bình, no ấm. Trước kia, người dân trong làng trồng hoa đào như một thói quen, thú vui bởi nó tượng trưng cho mùa xuân. Dần dà, khi xã hội ngày càng phát triển, thú vui trồng hoa ngày Tết đó được trở thành những ý tưởng sản xuất hàng hóa để cung cấp cho thị trường. Với tiềm năng về điều kiện thổ nhưỡng đất đồi, khí hậu thuận lợi cho cây đào phát triển, nhiều hộ dân trong làng đã mạnh dạn phá bỏ vườn tạp, chuyển đất trồng sắn sang trồng hoa đào.

Kế thừa truyền thống đó, đến nay làng nghề đang phát triển ra sao?

Năm 2013, được UBND tỉnh công nhận là Làng nghề truyền thống, chúng tôi có 120 hộ trồng đào, đến nay tăng lên 125 hộ. Ngay sau khi được công nhận là làng nghề, chính quyền địa phương cũng đã tích cực tuyên truyền, khuyến khích các hộ trong làng tiếp tục chuyển đổi cơ cấu cây trồng, cải tạo diện tích vườn tạp, đất trồng sắn kém hiệu quả sang trồng đào, để duy trì và phát triển bền vững nghề trồng hoa đào bằng việc mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng sản phẩm. Cùng với hỗ trợ về kỹ thuật, cây giống, các hộ còn được hỗ trợ kinh phí thực hiện sản xuất. Đến nay, tổng diện tích trồng đào của làng đạt 47.000m2, với 35.000 gốc đào các loại, trong đó hộ trồng nhiều nhất là 700-800 gốc. Đa số các hộ trồng đào tại vườn nhà và sử dụng hết quỹ đất của gia đình. Tuy nhiên, do nhu cầu thị trường ngày càng cao, nhiều gia đình cũng đã thuê, mượn thêm đất để trồng đào. Hiệu quả kinh tế từ trồng đào mang lại rất đáng kể, năm 2018 tổng doanh thu của làng nghề chúng tôi đạt hơn 2,3 tỷ đồng. Nếu so với trồng sắn trước đây thì trồng đào lãi gấp 15-20 lần.

Để “bắt nhịp” với thị trường, theo ông yếu tố nào là quan trọng?

Hiểu về thị trường và thị hiếu người tiêu dùng là những yếu tố quan trọng trong việc phát triển hiệu quả và bền vững của làng nghề. Chính vì thế, không tự bằng lòng với kết quả đã đạt được, dù năm nay tôi đã 74 tuổi, nhưng với vai trò là trưởng làng nghề, tôi vẫn chủ động nắm bắt thông tin thị trường. Tôi cho rằng dù mình có mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao số lượng mà không nắm bắt được thị trường, thị hiếu chơi hoa đào của người tiêu dùng cũng như chất lượng sản phẩm thì cũng khó có thể có chỗ đứng. Muốn vậy, tôi và nhiều hộ trong làng nghề đã đi tham quan, học hỏi kinh nghiệm trồng và thị trường đầu ra cho sản phẩm đào của các tỉnh, thành trồng đào phát triển như: Hà Nội, Hải Dương, Bắc Ninh. Qua thăm quan cũng rút ra được nhiều kinh nghiệm trong việc chăm sóc đào cũng như việc xuất bán. Thực tế, để cạnh tranh được với thị trường của họ, cũng như thị hiếu người tiêu dùng những năm gần đây đặt ra yêu cầu đối với làng nghề của chúng cần thay đổi mẫu mã, đa dạng các sản phẩm.

Vậy, Tết năm nay đào Nhà Nít sẽ “tung” ra thị trường những sản phẩm, hình dáng, chủng loại ra sao?

Để phục vụ nhu cầu của mọi tầng lớp nhân dân, không chỉ năm nay mà nhiều năm gần đây làng nghề chúng tôi có phương châm phát triển song song những mẫu cây đào truyền thống cùng với phát triển các loại đào thế; đào ghép 2 hoặc 3 màu: Đào phai, đào bích, đào trắng. Ngoài ra, còn tăng cường trồng thêm mai trắng nhằm đa dạng sản phẩm. Với những người chơi đào sành thì các loại đào thế mang ý nghĩa riêng thường thu hút sự quan tâm của họ. Chẳng hạn như với nhiều người cao tuổi, một cây đào đẹp phải đủ 4 thế hệ mang tính chất kế thừa đó là: Nụ, hoa, quả, lộc. Với nhiều người sành chơi khác, họ cũng rất quan tâm đến các dáng, thế như: Huynh đệ; mẫu tử; phụ tử; tam đa; ngũ phúc; thế huyền; bạt phong;... Tuy nhiên, hiện nay làng nghề mới chỉ tập trung nhiều các loại đào truyền thống và một số loại đào thế có giá thành ở mức phù hợp với “túi tiền” của nhiều người và thị trường tiêu thụ dễ dàng hơn. Ngoài ra, một số hộ trong làng cũng làm dịch vụ trồng thuê đào thế có giá trị và cho thuê đào chơi trong những ngày Tết.

Cùng với quan tâm đến mẫu mã sản phẩm, yếu tố thời tiết được coi là quan trọng quyết định năng suất, chất lượng sản phẩm. Vậy ông có thể đánh giá năm nay thời tiết có ủng hộ người trồng đào không?

Theo kinh nghiệm trồng đào, thời tiết năm nay tương đối khắc nghiệt, nắng hạn nhiều. Tuy nhiên, với kinh nghiệm trồng đào, tôi thường xuyên thăm nắm diễn biến thời tiết và tình hình trồng đào của các hộ để có những biện pháp điều chỉnh kịp thời về kỹ thuật chăm sóc cây sao cho phù hợp. Như mọi năm, nếu thời tiết thuận lợi thì vào đầu tháng 10 âm lịch tiến hành vặt lá, nhưng năm nay thời tiết nắng khô nên hướng dẫn bà con vặt lá muộn hơn mọi năm từ 5-10 ngày để đảm bảo hoa ra đúng thời vụ. Đến thời điểm này, có thể khẳng định đào phát triển tốt, tán cành to khỏe, ra nhiều hoa cánh dày đượm màu, nụ, lộc đều các cành và cũng có lác đác vài quả non, đảm bảo chất lượng, hình thức đẹp, đáp ứng yêu cầu và kịp xuất bán đúng trong dịp Tết.

Không khí “đón xuân” đã tràn ngập khắp nơi, đào Nhà Nít đã có mặt ở thị trường cùng với nhiều loài hoa cây cảnh khác. Dự kiến năm nay sản phẩm của làng nghề vẫn duy trì thu nhập ổn định cho người dân làng nghề chưa?

Sau một năm đầu tư, chăm bẵm, “ăn ngủ” cùng đào, đến nay thành quả thu lại quả là không phụ lòng người. Năm nào cũng vậy, cứ ngoài rằm tháng Chạp đến Tết, làng hoa đào Nhà Nít đông đúc nhộn nhịp. Nhà neo người thì thuê nhân công đánh đào, bó bầu cho thương lái đến lấy buôn. Nhà đông người thì tự đánh đào mang đi bán. Cứ như vậy, người người, nhà nhà đều đông vui, nhộn nhịp. Xe lớn, xe bé ra vào tấp nập trên khắp các ngõ, xóm. Giá bán đào năm nay dự tính cũng tương đương năm ngoái. Giá cành đào loại trung bình 100-150 nghìn/cành; cây từ 400-500/cây; loại đẹp thì từ 2-3 triệu đồng/cây; cành từ 300-500 nghìn/cành. Sản phẩm của Làng nghề hoa đào Nhà Nít được mang đi tiêu thụ tại thị trường trong thành phố Việt Trì và các vùng lân cận. Đến thời điểm này, đào Nhà Nít đã bắt đầu thắm hồng các chợ Tết, mang lại thu nhập khá, giúp nhiều gia đình cải thiện cuộc sống, đón Tết vui vẻ, đầm ấm.

Trân trọng cảm ơn ông đã chia sẻ chuyện làng nghề với bạn đọc Báo Phú Thọ.

Huyền Nga (Thực hiện)