Dự án xây dựng Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh

Kỳ 2: Vị trí hợp lý, cảnh quan hài hòa, lòng dân mong đợi

Ở kỳ trước, chúng ta đã phân tích ý nghĩa và sự hòa hợp thiêng liêng về chủ trương xây dựng Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Khu Di tích lịch sử Đền Hùng. Kỳ này, chúng ta bàn sâu hơn về vị trí đặt tượng. Đây là vấn đề nhận được nhiều ý kiến trao đổi từ các chuyên gia, cơ quan chức năng và Nhân dân, bởi nó liên quan trực tiếp đến luật pháp, quy hoạch, tín ngưỡng và cảnh quan.

Khoa học và tính pháp lý

Theo Quyết định số 552/QĐ-TTg, ngày 21/4/2017 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt “Quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị Khu Di tích lịch sử Đền Hùng đến năm 2025”, khu di tích có tổng diện tích 845ha, nằm trên địa phận các xã Hy Cương, Chu Hóa, Vân Phú (thành phố Việt Trì cũ) và Tiên Kiên, Phù Ninh (huyện Lâm Thao, huyện Phù Ninh cũ).

Đồng bào dân tộc thiểu số Yên Lập vui múa sạp tại Trại văn hóa khu vực đồi Phân Bùng, Khu di tích lịch sử Đền Hùng (tháng 4/2025).

Quy hoạch đã phân vùng rõ ràng: Vùng lõi (khu vực I) là nơi thờ chính, giữ nguyên trạng. Vùng đệm (khu vực II) phục vụ lễ hội, du lịch, cảnh quan và các hạng mục mới. Theo Quyết định số 2260/QĐ-TTg, ngày 31/12/2021 của Thủ tướng Chính phủ, phạm vi điều chỉnh cục bộ thuộc diện tích 812,8ha của khu vực bảo vệ II (vùng đệm) với mục tiêu phát triển các sản phẩm du lịch gắn với bảo tồn và phát huy giá trị di tích, đồng thời nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân địa phương.

Những văn bản pháp lý này nhấn mạnh: Mọi công trình xây dựng trong khuôn viên phải tuân thủ Luật Di sản Văn hóa, các nghị định về quản lý di tích, quy hoạch được phê duyệt, không xâm phạm không gian tín ngưỡng, đảm bảo tính nguyên gốc và nghi lễ truyền thống.

Do đó, vị trí dự kiến đặt Tượng đài Bác Hồ nằm tại vùng đệm hoặc cảnh quan phụ trợ, ngoài vùng lõi nghi lễ, hoàn toàn phù hợp pháp luật, đảm bảo tính an toàn về tín ngưỡng và cảnh quan tổng thể.

Một trong những tâm tư của cơ quan chức năng cũng như của một số nhà khoa học và người dân khi chuẩn bị triển khai dự án là liệu việc xây dựng tượng Bác trong khuôn viên Khu Di tích lịch sử Đền Hùng có làm ảnh hưởng tới Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương hay không?

Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Phú Thọ, việc xây dựng hạng mục mới phải bảo lưu giá trị nguyên gốc, bảo vệ nghi lễ, cảnh quan và môi trường thiên nhiên của di tích. Quyết định 2260/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ cũng nêu rõ: Một số khu vực trong vùng đệm được bổ sung chức năng kinh doanh dịch vụ văn hóa phục vụ du lịch, cải tạo hạ tầng kiến trúc cảnh quan tại các khu trung tâm lễ hội, đồng thời giữ lại các hộ dân hiện trạng, đảm bảo hài hòa giữa phát triển dịch vụ và bảo tồn di tích.

Trong khi đó, quy hoạch khu vực đã xác định rõ ranh giới: Khu vực I (vùng lõi) có diện tích 32,2ha, bao gồm các đền thờ chính, giữ nguyên trạng. Khu vực II (vùng đệm) có diện tích 812,8ha, là nơi tổ chức lễ hội, cảnh quan, dịch vụ du lịch và có thể bố trí các hạng mục mới mà không xâm phạm vùng lõi.

Việc đặt tượng trong vùng đệm giúp Nhân dân dễ chiêm bái, du khách dễ tham quan, đồng thời không làm gián đoạn nghi lễ truyền thống, đáp ứng mục tiêu phát triển du lịch văn hóa – tâm linh – lịch sử mà quy hoạch đề ra.

Cảnh quan hài hòa – điểm nhấn kiến trúc và giá trị giáo dục

Vị trí tượng khi được triển khai sẽ tạo thêm điểm nhấn kiến trúc, giúp khách hành hương và du khách tiếp cận dễ dàng, chiêm bái và hiểu rõ hơn về hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh – Người đã 9 lần về thăm Đất Tổ và tâm tình với Nhân dân.

Công trình còn được đặt trong bối cảnh phù hợp với điều chỉnh cục bộ của Quyết định 2260/QĐ-TTg, vừa bảo tồn cảnh quan, vừa phục vụ du lịch và giáo dục văn hóa.

Công trình mang giá trị giáo dục sâu sắc, là mạch nguồn nối tiếp quá khứ và hiện tại, từ Vua Hùng đến Hồ Chí Minh, truyền tải thông điệp giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc Việt Nam. Đồng thời, việc bố trí hợp lý giúp phát triển du lịch, dịch vụ, tăng nguồn lực bảo tồn di tích, nâng cao trải nghiệm văn hóa – lịch sử cho Nhân dân và du khách.

Không gian đặt tượng được bố trí không hề che khuất đền thờ Vua Hùng, không phá vỡ tầm nhìn linh thiêng, ngược lại còn tạo nên một bước chuyển nhẹ nhàng giữa không gian cổ truyền và hiện đại nhưng vẫn thấm đẫm sự tôn kính và tôn vinh nguồn cội. Người dân và khách tham quan sẽ cảm nhận rõ nét được sự tiếp nối liền mạch giữa nguồn cội và khát vọng thời đại Hồ Chí Minh, một bề dày trầm tích với vô vàn dấu ấn lịch sử mà thật gần gũi, dễ chiêm nghiệm.

Chủ trương xây dựng Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Khu Di tích lịch sử Đền Hùng không chỉ là một công trình mới. Đây là sự kết nối biểu tượng giữa cội nguồn dựng nước và khát vọng giữ nước mạnh mẽ thời đại Hồ Chí Minh. Khi bước vào khuôn viên Khu Di tích lịch sử Đền Hùng, nhìn lên tượng Bác, hướng về các đền thờ Vua Hùng, Nhân dân sẽ thấy một dòng chảy lịch sử liên tục, nơi truyền thống và hiện đại hòa hợp, niềm tin và khát vọng dân tộc hội tụ.

Vị trí đặt tượng hợp lý như vậy sẽ giúp Nhân dân dễ chiêm bái, du khách dễ đến tham quan, đồng thời tạo thêm giá trị cảnh quan, giáo dục và du lịch. Khi được triển khai đúng quy hoạch, dự án xây dựng Tượng đài Bác Hồ sẽ trở thành một dấu mốc văn hóa, lịch sử và tinh thần của Phú Thọ, góp phần lan tỏa giá trị cội nguồn, lòng kính trọng và tinh thần dân tộc tới thế hệ tương lai.

Như vậy, việc xây dựng Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Khu Di tích lịch sử Đền Hùng là một quyết định hợp lý, khoa học và được Nhân dân mong đợi. Tính trên cả 3 yếu tố: Pháp lý, quy hoạch và tín ngưỡng văn hóa, dự án không vi phạm Luật Di sản văn hóa; ngược lại, các điều chỉnh cục bộ theo Quyết định 2260/QĐ-TTg còn bảo vệ, tôn vinh không gian tín ngưỡng, phù hợp cảnh quan và nâng tầm trải nghiệm cho Nhân dân và du khách.

Chủ trương này là một biểu tượng kết nối quá khứ với hiện tại, qua đó góp phần giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa, lịch sử, đồng thời mở ra cơ hội phát triển du lịch – giáo dục – tâm linh cho Đất Tổ Phú Thọ.

Long Dương