Ngăn chặn bạo lực học đường từ sớm, từ xa

Kỳ 3: Phát hiện và kiểm soát kịp thời

Bạo lực học đường (BLHĐ) đã để lại những hậu quả xấu cho môi trường giáo dục, ảnh hưởng trực tiếp đến suy nghĩ, lối sống, nhân cách, đạo đức, sức khỏe của học sinh, gây mất ổn định về an ninh trật tự , tâm lý lo lắng cho phụ huynh . Trước thực trạng BLHĐ vẫn còn xảy ra ở một số cơ sở giáo dục, việc phát hiện và kiểm soát kịp thời đang trở thành yêu cầu cấp thiết.

Cán bộ Công an tỉnh tuyên truyền, giáo dục cho học sinh Trường Phổ thông Chất lượng cao Hùng Vương về phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, góp phần xây dựng môi trường học tập an toàn, lành mạnh cho học sinh.

Siết chặt kỷ cương

Trong thực tế, nhiều vụ việc bắt nguồn từ những xung đột nhỏ nhưng không được quan tâm, can thiệp sớm, dẫn đến hành vi bạo lực gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể chất và tinh thần học sinh. Do đó, các nhà trường cần tăng cường quan sát, nắm bắt diễn biến tâm lý học sinh thông qua hoạt động giảng dạy, sinh hoạt lớp và công tác tư vấn học đường; đồng thời thiết lập các kênh tiếp nhận thông tin để học sinh mạnh dạn phản ánh khi bị đe dọa, bắt nạt. Bên cạnh đó, sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và các tổ chức xã hội trong việc giáo dục kỹ năng ứng xử, giải quyết mâu thuẫn và sử dụng mạng xã hội an toàn sẽ góp phần kiểm soát hiệu quả BLHĐ, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh và nhân văn.

Cán bộ Viện Kiểm sát Nhân dân khu vực 1 tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho học sinh Trường THCS Văn Lang, phường Việt Trì nhằm trang bị cho các em kiến thức, kỹ năng phòng ngừa vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội và bạo lực học đường.

Giữa tháng 3/2024, sau khi trên mạng xã hội lan truyền hai đoạn video ghi lại cảnh một nữ sinh Trường THPT Mỹ Văn, xã Vạn Xuân bị bạn học hành hung ngay trong khuôn viên trường và tiếp tục bị đánh ngoài đường. Ngay sau khi nắm bắt thông tin, Ban Giám hiệu Trường THPT Mỹ Văn đã khẩn trương vào cuộc, lập biên bản, mời học sinh và phụ huynh liên quan làm việc, đồng thời phối hợp với Công an địa phương xác minh vụ việc, báo cáo Sở GD&ĐT xin ý kiến chỉ đạo xử lý theo đúng quy định. Quan điểm xuyên suốt được nhà trường xác định rõ: xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật nhưng không cực đoan, bảo đảm tính giáo dục, không làm tổn hại đến tương lai của học sinh.

Hình ảnh bạo lực xuất hiện trong môi trường học đường, nơi lẽ ra phải là không gian an toàn, nhân văn đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về những lỗ hổng trong công tác quản lý, giáo dục học sinh nếu thiếu sự theo dõi, can thiệp kịp thời. Từ vụ việc, không chỉ Trường THPT Mỹ Văn mà các nhà trường trên địa bàn tỉnh coi đây là bài học sâu sắc để rà soát toàn diện công tác quản lý, giáo dục học sinh. Hàng loạt giải pháp được triển khai đồng bộ nhằm chấn chỉnh nền nếp, siết chặt kỷ cương trường học. Công tác tuyên truyền, giáo dục đạo đức, lối sống, văn hóa ứng xử được tăng cường trong các buổi sinh hoạt tập thể. Song song với đó, các cơ sở giáo dục trong toàn tỉnh phối hợp với lực lượng Công an tổ chức các buổi tuyên truyền pháp luật, trang bị cho học sinh kỹ năng tự bảo vệ, kỹ năng giải quyết xung đột không dùng bạo lực. Đoàn trường duy trì hiệu quả các câu lạc bộ học thuật, văn nghệ, thể thao, tạo môi trường sinh hoạt tích cực, lành mạnh để học sinh được rèn luyện, phát triển toàn diện. Các trường hợp vi phạm nội quy đều được xử lý nghiêm nhưng mang tính giáo dục, giúp học sinh nhận thức rõ đúng, sai, từ đó điều chỉnh hành vi.

Chia sẻ lại sự việc, thầy giáo Tạ Minh Tân - Hiệu trưởng Trường THPT Mỹ Văn nhấn mạnh: “Chúng tôi coi vụ việc xảy ra là bài học sâu sắc để siết chặt kỷ cương, đồng thời đẩy mạnh giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Mục tiêu cuối cùng là giúp các em hình thành ý thức tự giác, ứng xử văn minh, tuân thủ nội quy và pháp luật, trở thành những công dân có ích cho xã hội”.

Phòng ngừa, giáo dục từ gốc

Học sinh TrườngTHPT Mỹ Văn, xã Vạn Xuân tham gia ngoại khóa phát triển kỹ năng tự bảo vệ bản thân trên không gian mạng trong kỷ nguyên số.

Không chỉ riêng Trường THPT Mỹ Văn, nhiều cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh đã và đang triển khai các mô hình phòng ngừa BLHĐ một cách bài bản, chủ động, lấy giáo dục từ gốc làm trọng tâm.

Xuất phát từ đặc thù học sinh đến từ nhiều địa bàn khác nhau, Trường Phổ thông Chất lượng cao Hùng Vương, phường Nông Trang đã tổ chức đưa đón học sinh hằng ngày từ nhà đến trường, qua đó hạn chế nguy cơ các em bị lôi kéo vào những hành vi tiêu cực bên ngoài cổng trường. Cùng với đó, nhà trường tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương và phụ huynh trong quản lý học sinh, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, thân thiện, nói không với BLHĐ. Thầy giáo Bùi Gia Nội - Hiệu trưởng nhà trường trao đổi: “Công tác giáo dục được triển khai bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng, từ dạy học trên lớp đến các hoạt động ngoại khóa, hội thi, hội diễn, tiểu phẩm, văn nghệ... Qua đó giúp học sinh hình thành kỹ năng sống, kỹ năng ứng xử và tinh thần trách nhiệm với bản thân và cộng đồng”.

Ngay từ đầu mỗi năm học, Trường THCS Lê Quý Đôn, xã Thanh Sơn đã xây dựng kế hoạch phòng, chống BLHĐ với các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể; lồng ghép giáo dục đạo đức, lối sống trong chương trình các môn học; tăng cường tư vấn tâm lý, giáo dục kỹ năng giải quyết mâu thuẫn và ứng xử trên không gian mạng cho học sinh.

Với chức năng cơ quan chủ quản, ngành Giáo dục tỉnh đang từng bước chuyển từ xử lý bị động sang chủ động phòng ngừa, coi giáo dục đạo đức, kỹ năng sống và sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình - nhà trường - xã hội là giải pháp căn cơ, bền vững. Sở GD&ĐT đã xây dựng quy trình xử lý rõ ràng, bảo đảm nghiêm minh nhưng mang tính nhân văn. Khi xảy ra vụ việc, Sở kịp thời nắm bắt thông tin, chỉ đạo các nhà trường can thiệp, phối hợp với phụ huynh tổ chức hòa giải, thành lập hội đồng kỷ luật theo đúng quy định; những vụ việc phức tạp được phối hợp xác minh với lực lượng công an. Đặc biệt, các nhà trường chủ động phối hợp gỡ bỏ hình ảnh, video bạo lực lan truyền trên mạng xã hội, hạn chế tác động tiêu cực đến tâm lý học sinh và môi trường giáo dục. Song song với xử lý, công tác phòng ngừa được xác định là giải pháp căn cơ, lâu dài. Nhiều mô hình được triển khai hiệu quả như “Trường học an toàn - thân thiện - bình đẳng”, tư vấn tâm lý học đường, giáo dục kỹ năng giải quyết mâu thuẫn không dùng bạo lực, thiết lập đường dây nóng, hộp thư góp ý, các nhóm liên lạc trường - lớp để kịp thời phát hiện, cảnh báo nguy cơ từ sớm, từ xa.

Tiến sĩ Lê Thị Xuân Thu - Trưởng khoa Chính trị và Tâm lý giáo dục, Trường Đại học Hùng Vương nhận định: “Gia đình giữ vai trò then chốt trong việc hình thành nhân cách trẻ. Phụ huynh cần thực sự quan tâm, đồng hành cùng con; nhà trường phải coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống; xã hội cần tạo nhiều sân chơi lành mạnh và tăng cường quản lý các nội dung độc hại, bạo lực trên không gian mạng”.

Để phòng, chống hiệu quả BLHĐ, Thượng tá Đỗ Văn Quang – Trưởng Công an xã Lâm Thao nhấn mạnh cần phối hợp chặt chẽ, thường xuyên giữa Công an xã, nhà trường, phụ huynh và các đoàn thể. Công an xã phối hợp tuyên truyền, phổ biến pháp luật, giáo dục kỹ năng phòng, chống BLHĐ, an toàn trên không gian mạng cho học sinh; đồng thời bám sát địa bàn, nắm tình hình trước và sau giờ học, phối hợp quản lý, can thiệp sớm các mâu thuẫn, không để phát sinh vi phạm”.

Như vậy, ngăn chặn BLHĐ từ sớm đòi hỏi sự phối hợp toàn diện giữa gia đình, nhà trường và xã hội với những nhiệm vụ trọng tâm là: Tập trung giáo dục kỹ năng sống, quản lý cảm xúc; xây dựng môi trường trường học an toàn, nhân văn, có hệ thống tư vấn tâm lý hiệu quả; phát hiện sớm dấu hiệu, can thiệp kịp thời; xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm; đồng thời tăng cường vai trò của công nghệ trong cảnh báo và quản lý và đặc biệt là tạo cơ chế pháp lý rõ ràng để mọi chủ thể có trách nhiệm, biến trường học thành nơi yêu thương, tôn trọng.

Khi giáo dục đạo đức, lối sống và kỹ năng sống được quan tâm đúng mức, triển khai từ gốc, trường học mới thực sự trở thành môi trường an toàn, nhân văn, góp phần bảo vệ tương lai của mỗi học sinh và sự phát triển bền vững của xã hội.

Anh Thơ - Hạnh Thúy