Một số lưu ý khi xây dựng bữa ăn học đường

Bữa ăn học đường đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sự phát triển toàn diện của học sinh. Trong quá trình triển khai tại các trường học, những khẩu phần ăn được xây dựng vẫn còn một số điểm cần cải thiện để bữa ăn trở nên cân đối và phù hợp hơn với nhu cầu dinh dưỡng của lứa tuổi học đường.

Những điểm hạn chế trong quá trình xây dựng bữa ăn học đường

Dinh dưỡng đầy đủ và cân đối không chỉ giúp trẻ phát triển thể chất mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ khả năng học tập, hành vi và sức khỏe tâm thần của học sinh. Theo các chuyên gia, não bộ con người tiếp tục hoàn thiện đến khoảng 25 tuổi, trong đó lứa tuổi học đường là giai đoạn rất quan trọng cho sự phát triển nhận thức, điều chỉnh cảm xúc và hình thành các kỹ năng xã hội.

Tuy nhiên, theo TS.BS Nguyễn Đỗ Vân Anh, Khoa Dinh dưỡng học đường và ngành nghề, Viện Dinh dưỡng hiện nay trong quá trình triển khai bữa ăn học đường tại các trường học, vẫn còn tồn tại một số hạn chế cần được quan tâm khắc phục. Một trong số đó là việc xây dựng thực đơn dựa vào kinh nghiệm hoặc thói quen nấu nướng sẵn có, thay vì dựa vào nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị theo lứa tuổi học sinh. Điều này dễ dẫn đến khẩu phần mất cân đối, thiếu hụt năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ.

Hay, việc lựa chọn thực phẩm trong thực đơn bữa ăn học đường hiện nay ở một số trường vẫn chưa đáp ứng các tiêu chí về dinh dưỡng lành mạnh. Nhiều thực đơn vẫn sử dụng các món chế biến sẵn, thực phẩm chứa nhiều đường, muối và chất béo bão hòa, trong khi lại thiếu rau xanh, trái cây tươi và các thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất. Điều này chưa phù hợp với các khuyến nghị hiện hành về giảm đường, muối, chất béo trong khẩu phần ăn – những tiêu chí đang được các tổ chức y tế trong nước và quốc tế nhấn mạnh nhằm phòng ngừa sớm các bệnh không lây nhiễm.

Bên cạnh yếu tố dinh dưỡng, sự thiếu linh hoạt trong thiết kế thực đơn cũng được xem là một hạn chế đáng lưu ý. Nếu thực đơn không được điều chỉnh phù hợp với khẩu vị vùng miền hoặc văn hóa ẩm thực địa phương, học sinh có thể chán ăn, ăn ít hoặc bỏ bữa, từ đó làm giảm hiệu quả của bữa ăn học đường.

Ngoài ra, cơ sở vật chất và nhân sự nhà bếp cũng ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng bữa ăn học đường. Nhiều trường hiện vẫn còn gặp khó khăn về không gian bếp, bếp ăn chưa đạt chuẩn, hoặc đội ngũ nhân viên nhà bếp chưa được đào tạo bài bản về vệ sinh an toàn thực phẩm và kiến thức dinh dưỡng cơ bản. Những yếu tố này nếu không được cải thiện sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dinh dưỡng của bữa ăn học đường.

Bí quyết xây dựng thực đơn bữa ăn học đường khoa học

Xây dựng thực đơn bữa ăn học đường khoa học.

Trong bối cảnh nhiều trường học còn gặp khó khăn về tài chính, việc xây dựng thực đơn học đường khoa học và hợp lý vẫn hoàn toàn khả thi nếu biết cách tận dụng nguồn lực sẵn có. Theo TS.BS Nguyễn Đỗ Vân Anh, các trường có thể linh hoạt áp dụng một số nguyên tắc sau để vừa đảm bảo chất lượng bữa ăn, vừa tiết kiệm chi phí.

Thứ nhất, ưu tiên sử dụng thực phẩm địa phương theo mùa như rau, củ, quả, cá nhỏ, đậu đỗ... Đây là nguồn nguyên liệu có giá thành hợp lý, dễ tìm và giàu giá trị dinh dưỡng. Việc dùng thực phẩm tươi tại chỗ không chỉ tiết kiệm chi phí vận chuyển mà còn đảm bảo độ tươi ngon cho món ăn.

Thứ hai, kết hợp linh hoạt giữa đạm thực vật và đạm động vật có giá thành thấp. Những thực phẩm như trứng, đậu phụ, cá nhỏ, tép hay lạc có thể giúp bổ sung protein đa dạng mà không tốn quá nhiều chi phí.

Thứ ba, tận dụng nguồn thực phẩm tự nhiên giàu vi chất như rau xanh đậm, củ quả màu vàng cam, cá nhỏ ăn cả xương hoặc cua đồng. Những thực phẩm này giúp bổ sung các khoáng chất thiết yếu như sắt, canxi, kẽm, vitamin A... Đây là những thực phẩm quen thuộc, dễ kiếm nhưng giàu khoáng chất và vitamin cần thiết cho sự phát triển của trẻ.

Thứ tư, thiết kế thực đơn có tính linh hoạt cao, với các món dễ chế biến theo số lượng lớn, phù hợp với điều kiện bếp ăn của nhà trường. Điều này giúp tiết kiệm thời gian, nhân lực mà vẫn đảm bảo chất lượng bữa ăn.

Thứ năm, hợp tác với phụ huynh và cộng đồng địa phương, vận động đóng góp thực phẩm sẵn có. Điều này vừa giúp tiết kiệm chi phí, vừa tăng cường sự gắn kết giữa nhà trường và gia đình.

Thứ sáu, chú trọng nâng cao năng lực cho người lập thực đơn và nhân viên bếp ăn thông qua các khóa tập huấn về dinh dưỡng và an toàn thực phẩm. Khi đội ngũ này được trang bị kiến thức cơ bản, họ sẽ biết cách lựa chọn thực phẩm và cách chế biến hiệu quả hơn trong điều kiện có hạn.

Cuối cùng, việc giám sát từ phụ huynh và chính học sinh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh khẩu vị, góp phần nâng cao chất lượng thực đơn. Song song đó, cần lồng ghép giáo dục dinh dưỡng vào các hoạt động học đường, giúp học sinh hiểu và trân trọng giá trị của bữa ăn, từ đó hình thành thói quen ăn uống lành mạnh và tiết kiệm.

TS (biên soạn) (Theo suckhoedoisong.vn)