Nhức nhối vấn nạn mua bán người trên các tuyến biên giới

Thời gian qua, các lực lượng chức năng đã triển khai đồng bộ, quyết liệt các biện pháp phòng, chống tội phạm mua bán người (MBN) và đạt được nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, thực trạng đáng lo ngại là tội phạm MBN vẫn diễn biến phức tạp, có sự cấu kết chặt chẽ, hình thành những đường dây tội phạm liên tỉnh và xuyên quốc gia, gây khó khăn cho công tác đấu tranh, triệt phá.

Trước tình hình đó, BĐBP đã chủ động nắm chắc tình hình địa bàn, triển khai linh hoạt các biện pháp nghiệp vụ, đồng thời tăng cường phối hợp với các lực lượng chức năng trong nước và hợp tác quốc tế để ngăn chặn, triệt phá các đường dây tội phạm MBN, quyết tâm bảo vệ hạnh phúc, bình yên cho nhân dân nơi biên giới.

Cán bộ Đồn Biên phòng Xín Cái, BĐBP Hà Giang lấy lời khai của đối tượng trong đường dây MBN. Ảnh: Tiến Thắng

Chiêu trò tinh vi, bẫy lừa nguy hiểm

Theo đánh giá của các lực lượng chức năng, tội phạm MBN tại khu vực biên giới đang có chiều hướng gia tăng với phương thức hoạt động ngày càng tinh vi, xảo quyệt. Theo thống kê, 94% vụ MBN đều có liên quan đến mạng xã hội, trong đó, các đối tượng sử dụng tài khoản ảo để tuyển mộ, lừa gạt nạn nhân. Với những chiêu trò như “việc nhẹ, lương cao”, “tìm dâu cho người Trung Quốc”..., nhiều người đã sập bẫy, bị lừa bán ra nước ngoài, rơi vào cảnh bị bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, ép kết hôn. Khi nạn nhân sập bẫy, chúng nhanh chóng thực hiện các giao dịch mua bán, đưa họ ra nước ngoài và ép buộc làm việc trong môi trường khắc nghiệt, thậm chí bạo hành để cưỡng bức sức lao động.

Đặc biệt, tội phạm MBN tổ chức lừa gạt người Việt Nam sang các nước trong khu vực như Campuchia, Lào, Myanmar để hoạt động lừa đảo đang có nhiều diễn biến phức tạp, hoạt động tinh vi hơn. Tại các khu vực này, nạn nhân thường bị ép hoạt động lừa đảo trực tuyến, thường lừa đảo chính người Việt Nam ở trong nước theo kịch bản đã được xây dựng bài bản, phù hợp với văn hóa và dân trí của người Việt Nam. Nếu nạn nhân không hợp tác hoặc hoạt động lừa đảo, nhưng không đủ “chỉ tiêu” sẽ bị các đối tượng nhốt, đánh đập, thậm chí là chích điện. Người lao động Việt Nam khi rơi vào tay các tổ chức này phải trả khoản tiền chuộc rất cao mới có thể trở về nước.

Không chỉ hoạt động ở biên giới đất liền, tội phạm MBN còn diễn biến phức tạp tại các vùng biển, đặc biệt ở các tỉnh phía Nam. Theo thống kê, cả nước có khoảng 90.000 tàu khai thác thủy sản, cần đến 1,53 triệu lao động, trong đó, ít nhất 700.000 người phải có tay nghề. Tuy nhiên, nghề biển vốn vất vả, nguy hiểm, khiến nhiều người e ngại, hiện tại, số lao động biển chỉ đáp ứng được 60-70%. Chính vì thế, các đường dây môi giới lao động biển hoạt động mạnh, trong đó, có những đường dây lừa đảo, ép buộc lao động trên các tàu cá, dẫn đến tình trạng cưỡng bức lao động trên biển gia tăng.

Nhiều khó khăn, thách thức

Việc triệt phá các đường dây MBN gặp nhiều thách thức, do chúng hoạt động liên kết giữa nhiều quốc gia. Các đối tượng cầm đầu thường không trực tiếp lộ diện mà điều hành từ xa qua điện thoại, mạng xã hội. Những đối tượng trực tiếp đưa nạn nhân qua biên giới thường là người bản địa, thông thạo địa hình, am hiểu quy luật hoạt động của lực lượng chức năng, dễ dàng lợi dụng các tuyến đường hiểm trở để trốn tránh sự kiểm soát. Ngoài ra, việc điều tra và giải cứu nạn nhân người Việt Nam tại nước ngoài còn bị cản trở bởi các quy định pháp luật của nước sở tại. Một số nạn nhân bị khai khống tuổi, làm giả hồ sơ, gây khó khăn trong việc xác minh danh tính.

Cán bộ BĐBP Điện Biên tuyên truyền, nâng cao nhận thức về các thủ đoạn của tội phạm MBN cho đồng bào dân tộc thiểu số. Ảnh: Anh Dũng

Qua điều tra, xác minh, nhiều vụ việc chỉ được phát hiện khi nạn nhân trốn thoát và trình báo, khiến công tác điều tra, thu thập chứng cứ gặp trở ngại. Trong các vụ án MBN ra nước ngoài, nạn nhân thường bị phát hiện sau nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, làm cho tài liệu, chứng cứ và nhân chứng khó xác định. Một số trường hợp, dù có đủ căn cứ chứng minh hành vi phạm tội, nhưng do chưa giải cứu được nạn nhân hoặc nạn nhân chưa tố giác, các cơ quan tố tụng không thể khởi tố, khiến nhiều vụ án bị kéo dài hoặc đình chỉ. Cùng với đó, sự phát triển của mạng xã hội cũng tạo điều kiện cho tội phạm MBN hoạt động tinh vi hơn. Các đối tượng chủ yếu lợi dụng các nền tảng như Zalo, Facebook ảo để tiếp cận, lừa gạt nạn nhân. Trong khi đó, các biện pháp kỹ thuật số để truy xuất thông tin, điều tra dấu vết tội phạm vẫn còn gặp nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn.

Với vai trò là Cơ quan Thường trực của Bộ Quốc phòng về công tác phòng, chống MBN giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn đến năm 2030, thời gian qua, Bộ Tư lệnh BĐBP đã tham mưu Bộ Quốc phòng triển khai thực hiện 2 mục tiêu chung, 6 mục tiêu cụ thể và 8 nhóm giải pháp trên 5 lĩnh vực quan trọng. Các lĩnh vực này bao gồm tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho cán bộ, chiến sĩ và người dân khu vực biên giới; đấu tranh, trấn áp tội phạm MBN; tiếp nhận, xác minh, giải cứu và bảo vệ nạn nhân; tăng cường phối hợp với lực lượng chức năng trong nước và quốc tế; nâng cao năng lực pháp luật, nghiệp vụ cho các lực lượng thực thi nhiệm vụ.

Cùng với đó, công tác tuyên truyền cũng được các đơn vị BĐBP triển khai mạnh mẽ, góp phần nâng cao nhận thức của người dân về tội phạm MBN. Theo đó, chỉ trong năm 2024, các đơn vị BĐBP đã tổ chức hơn 41.700 buổi tuyên truyền trực tiếp với hơn 1,2 triệu lượt người tham gia, phát hơn 47.000 tờ rơi và phát sóng hơn 24.000 giờ tuyên truyền qua hệ thống truyền thanh địa phương. Đồng thời, nhiều chương trình truyền thông phối hợp với bộ, ban, ngành cùng các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương đã được thực hiện, tạo sự chuyển biến tích cực trong cộng đồng.

Đồng thời, để nâng cao hiệu quả phòng, chống tội phạm MBN, Bộ Tư lệnh BĐBP đã yêu cầu các đơn vị triển khai nhiều biện pháp nghiệp vụ, trong đó, đặc biệt chú trọng nắm chắc tình hình địa bàn, quản lý chặt chẽ xuất, nhập cảnh và phối hợp đồng bộ giữa các lực lượng trong và ngoài nước. Trong đó, tập trung vào các khu vực trọng điểm; phối hợp triển khai truyền thông tại các địa bàn trọng điểm, tập trung nhóm có nguy cơ cao bị mua bán nhằm phòng ngừa tội phạm MBN và tạo sức lan tỏa trong toàn xã hội; phối hợp xác minh, giải cứu, trao trả, tiếp nhận nạn nhân có hiệu quả, đảm bảo đúng nguyên tắc và thủ tục đối ngoại.

Ngọc Lâm (Báo Biên phòng)