Nỗ lực giữ nghề bó thuốc truyền thống của người Vân Kiều

Dân tộc Vân Kiều ở huyện miền núi Hướng Hóa (tỉnh Quảng Trị) có những bài thuốc gia truyền đặc biệt trong điều trị bệnh và chăm sóc sức khỏe. Hiện nay, nghệ nhân lớn tuổi dần không còn, việc truyền nghề rất hạn chế, đồng thời các vị thuốc có từ thiên nhiên ngày càng khan hiếm, khiến nghề truyền thống này bị mai một.

Anh Thuần thực hiện kỹ thuật bó thuốc truyền thống cho bệnh nhân.

Anh Hồ Văn Thuần ở thôn Xi Núc, xã Tân Long, huyện Hướng Hóa là một trong số ít người Vân Kiều đang nỗ lực bảo tồn nghề bó thuốc gia truyền, nhất là trong điều trị các bệnh về xương khớp.

Chị Hồ Thị Khống ở bản Làng Cát, huyện Đa Krông đau nhức tay, chân không đi lại được, bác sĩ kết luận chị bị viêm cơ.

Sau thời gian dài chữa trị, bệnh có thuyên giảm nhưng vẫn tái phát, ảnh hưởng đến khả năng lao động. Được người quen giới thiệu, chị Khống tìm đến bản Xi Núc để được anh Thuần chữa trị. Sau gần một tháng kiên trì theo bài thuốc gia truyền, chị đã có thể đi lại bình thường. Chị Khống cho biết: “Hai người trong gia đình tôi bị ốm nặng đều được anh Thuần chữa khỏi. Tôi bị viêm cơ còn em rể tôi bị bệnh gút rất nặng, phải nằm một chỗ, nhưng chúng tôi đều được anh Thuần chữa khỏi.

Hiện nay hai chị, em đã có thể đi rẫy lao động bình thường, chúng tôi rất mừng và biết ơn anh”. Trong nghề chữa bệnh bằng phương thuốc gia truyền của người Vân Kiều, anh Thuần thuộc nhóm trẻ tuổi: năm nay, anh 45 tuổi với hơn 10 năm làm nghề bó thuốc. Từ nhỏ, anh Thuần được cha chỉ dạy tỉ mỉ từ cách nhận biết, sơ chế, pha trộn các loại thuốc đến kỹ năng bó thuốc. Nghề thuốc không dễ truyền lại, nhất là với người còn trẻ tuổi, chưa có nhiều kinh nghiệm, song anh quyết tâm học hỏi với mong muốn không để nghề bó thuốc của gia đình bị thất truyền.

Để nâng cao trình độ chuyên môn, anh Thuần đã sang nước Lào tìm các bậc cao niên người Bru-Vân Kiều để học hỏi trong thời gian bốn năm. Sau khi vững về nghề anh mới tự tin tư vấn và chữa bệnh.

Thế mạnh của phương pháp bó thuốc của anh Thuần là chữa trị bệnh gút và các bệnh xương, như rạn xương, gãy xương và thoát vị đĩa đệm. Các vị thuốc lấy từ thiên nhiên, thu hái tận các khu rừng sâu, bao gồm hơn 100 loại lá, rễ, vỏ và thân cây. Các vị thuốc được rửa sạch, sơ chế kỹ càng, giã nát và pha trộn để phù hợp với từng loại bệnh, sau đó cất trữ cẩn thận. Bệnh nhân được chích lể, bấm huyệt, đắp thuốc theo liệu trình, và điều trị bằng các vị thuốc uống.

Trong khi điều trị, anh Thuần hướng dẫn bệnh nhân thăm khám chính xác bệnh tình và kiểm tra kết quả tại các cơ sở y tế sau điều trị. Ngoài bó thuốc anh còn chữa một số bệnh về gan, thận và đường ruột bằng thuốc uống từ thảo dược quý. Với kiến thức và kinh nghiệm chữa trị bằng bài thuốc truyền thống, hiệu quả đạt từ 70-80%, nhiều bệnh nhân có dấu hiệu thuyên giảm đến khỏi hẳn. Bình quân mỗi ngày, anh điều trị 15-20 bệnh nhân trong và ngoài tỉnh.

“Đối với nghề bó thuốc truyền thống của dân tộc Vân Kiều, mọi công đoạn đều khó, trong đó khó nhất là việc tìm kiếm đủ các vị thuốc. Với suy nghĩ không để nghề gia truyền của dân tộc mình bị mất, tôi quyết tâm theo đuổi, vừa làm vừa học thêm.

Tôi hy vọng phương thuốc truyền thống này sẽ giúp ích cho nhiều bệnh nhân hơn”, anh Thuần cho biết. Hiện các vị thuốc ngày càng khan hiếm, khiến nghề bó thuốc khó khăn hơn. Anh Thuần đã nghiên cứu đưa một số loại cây thuốc từ rừng sâu về trồng thí điểm tại vườn nhà, như cây chữa rắn độc cắn, cây chữa bệnh gan và thận.

Đồng thời, anh tích cực hướng dẫn và truyền nghề cho vợ và con trai để hỗ trợ trong công việc chữa bệnh. Anh Thuần chia sẻ: “Tôi mong muốn được truyền nghề cho người đam mê, để cho nghề cha ông không bị mất, nhưng đến nay vẫn chưa ai học được. Bởi vì theo được nghề cần phải có cái tâm, có tính kiên trì và quyết tâm cao.

Theo quan điểm của dân tộc Vân Kiều “Nếu tay không lành thì bài thuốc khó thành”. Thời gian tới, tôi sẽ tập trung nghiên cứu sâu hơn để có thể tìm được nhiều bài thuốc điều trị nhiều loại bệnh hơn”.

Theo Minh Long/nhandan.vn