Cây mắc ca bám rễ trên đất lúa

Mạnh dạn tiên phong chuyển đổi từ cây trồng truyền thống sang cây mắc ca lấy hạt giúp gia đình ông Lê Xuân Cương ở khu 3, xã Bản Nguyên vươn lên làm giàu. Được ví như “nữ hoàng quả khô”, hạt mắc ca sấy khô có hương vị thơm ngon, giá trị dinh dưỡng cao, được người tiêu dùng ưa chuộng, từ đó khẳng định hướng đi đúng đắn của lão nông quanh năm bám đất, bám đồng.

Hạt mắc ca được phơi trong bóng râm, tránh ánh nắng trực tiếp nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm.

Bản Nguyên là xã mới được sáp nhập từ 3 xã: Cao Xá, Vĩnh Lại, Bản Nguyên vốn là vùng đất màu mỡ, trù phú, vựa lúa chủ lực của tỉnh Phú Thọ (cũ). Mặc dù đã bao năm gắn bó với cây lúa, rau màu với lối canh tác truyền thống, tuy nhiên, khi nhận thấy hiệu quả kinh tế từ trồng lúa ngày càng thấp, năm 2011, ông Cương quyết định chuyển đổi vườn, đất lúa sang trồng cây mắc ca. Đây là loại cây trồng lấy hạt còn khá mới mẻ trên địa bàn tỉnh thời điểm đó. Bằng niềm say mê, ông Cương tự tìm tòi, học hỏi kỹ thuật trồng giống cây “lạ” này. Gần 200 cây giống mắc ca được ông mang từ Trung tâm Nghiên cứu giống cây lâm nghiệp ở Ba Vì về trồng trên diện tích 6.000 m2 tại khu vực đồng Đường, xã Vĩnh Lại (cũ).

Quyết định này của ông lúc đầu khiến nhiều người trong làng không khỏi nghi ngại. “Trồng lúa tuy vất vả, thu nhập không cao nhưng quen thuộc, còn mắc ca thì chưa ai ở đây dám trồng vì sợ không hợp thổ nhưỡng và điều kiện khí hậu”, ông Cương kể lại. Tuy nhiên, với sự kiên trì và niềm tin vào tiềm năng kinh tế của cây mắc ca, ông đã vượt qua những khó khăn ban đầu. Sau 3 năm chăm sóc, vườn cây bắt đầu cho quả bói. Đến năm thứ 5, cây đạt năng suất ổn định, mang lại vụ mùa đầu tiên đầy triển vọng. Mỗi cây cho thu hoạch khoảng 10 kg hạt khô, với giá bán trung bình 250.000 đồng/kg. Như vậy, trên diện tích 6.000m² ban đầu, ông thu về hàng trăm triệu đồng mỗi năm, gấp nhiều lần so với trồng lúa.

Ông Lê Xuân Cương đầu tư máy sấy hạt mắc ca khô, góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm.

Nhận thấy tiềm năng cây mắc ca mang lại, ông Cương tiếp tục mở rộng diện tích trồng lên 1,5 ha với hơn 300 cây, trong đó khoảng 200 cây đã cho thu hoạch ổn định. Trung bình mỗi hecta mang lại lợi nhuận khoảng 250 triệu đồng sau khi trừ chi phí. Không dừng lại ở việc trồng trọt, ông còn đầu tư máy móc hiện đại như: Máy tách vỏ, phân loại hạt và máy sấy để nâng cao chất lượng sản phẩm. Cây mắc ca yêu cầu kỹ thuật chăm sóc không quá phức tạp nhưng cần chú ý đến việc thụ phấn chéo để tăng tỷ lệ đậu quả. Hạt sau khi thu hoạch được phơi khô rải đều trên nền nhà hoặc nơi có mái che, tránh ánh nắng trực tiếp để bảo đảm chất lượng. Hạt khô có thể bảo quản lâu mà không lo hư hỏng, là lợi thế lớn khi đưa ra thị trường.

Tuy nhiên, việc trồng mắc ca cũng đối mặt với nhiều thách thức. Đất lúa thường giữ nước, dễ ngập úng, trong khi mắc ca yêu cầu đất thoát nước tốt. Ông Cương đã khắc phục bằng cách cải tạo đất, đào rãnh thoát nước và bón phân hữu cơ trước khi trồng. Mùa đông lạnh ở miền Bắc, với nhiệt độ đôi khi dưới 12°C, có thể ảnh hưởng đến giai đoạn ra hoa (tháng 2-3). Để giảm thiểu rủi ro, ông áp dụng biện pháp tưới nước định kỳ và bón phân cân đối. Ngoài ra, cây mắc ca dễ bị đổ trong mùa mưa bão do rễ cọc kém phát triển, đòi hỏi nông dân phải trồng xen hoặc làm vành đai chắn gió.

Mô hình trồng mắc ca của ông Lê Xuân Cương không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn góp phần cải tạo đất lúa kém hiệu quả, giảm tình trạng ngập úng và thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững. Cuối năm 2024, sản phẩm hạt mắc ca khô của gia đình ông Cương sản xuất đã được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, hứa hẹn trở thành thương hiệu nổi bật, mở ra cơ hội nhân rộng mô hình chuyển đổi giống cây trồng cho người nông dân trong xã vươn lên làm giàu bền vững.

Hồng Nhung