Kỳ nghỉ hè và “căn bệnh” nghiện internet

Thay vì vui chơi, vận động hay trải nghiệm thực tế trong kỳ nghỉ hè, nhiều trẻ em lại “giam mình” trong thế giới ảo, dành hàng giờ đồng hồ bên các thiết bị điện tử như: Điện thoại, laptop, máy tính bảng, tivi... Tình trạng nghiện internet không còn là chuyện hiếm gặp mà đã trở thành thực trạng đáng báo động ở nhiều gia đình, nhất là khi cha mẹ bận rộn, thiếu thời gian kiểm soát.

Gia đình chị Lê Thúy Huyền, huyện Lâm Thao trong kỳ nghỉ hè phải gửi hai con nhỏ cho ông bà nội trông nom vì cả hai vợ chồng đều đi làm từ sáng đến tối. Không thể chạy theo chăm sóc các cháu cả ngày, ông bà đành cho hai bé xem tivi và điện thoại để ngồi yên, không nghịch phá hay quấy khóc.

Ban đầu, cậu bé út mới 2 tuổi chỉ xem khoảng 15-20 phút mỗi lần nhưng dần dần trở nên phụ thuộc. “Cứ mở mắt ra là cháu đòi điện thoại, nếu không được thì khóc lóc, lăn ra sàn ăn vạ. Có lần đang chơi mà tôi lấy lại để sạc pin, cháu khóc không dỗ nổi” - bà Vân (bà nội 2 cháu) chia sẻ.

Tình trạng “nghiện internet” ở trẻ em gia tăng trong kỳ nghỉ hè.

Còn người anh lớn đang học tiểu học thì nghiện xem video trên YouTube và TikTok. Ban đầu chỉ xem hoạt hình, sau đó chuyển sang các video hài. “Cháu hay nói linh tinh, có khi nói những câu nói phản cảm, khó hiểu mà tôi chẳng biết học từ đâu. Đến khi hỏi thì mới biết toàn xem trên mạng mà không có ai kiểm soát”, bà Vân nói thêm.

Tương tự, chị Nguyễn Nga, TP Việt Trì bày tỏ sự lo lắng về hai con đang nghỉ hè tại nhà. Cậu con trai lớn sinh viên năm 3 gần như “lột xác” so với thời điểm còn đi học: Thức thâu đêm để chơi điện tử, ngủ đến tận 4-5 giờ chiều, tỉnh dậy thì ăn qua loa rồi lại tiếp tục dán mắt vào điện thoại, máy tính. Mọi lời mời ra ngoài đi bơi, gặp gỡ bạn bè hay vận động thể chất đều bị cậu thờ ơ từ chối. Nhiều ngày liền, em chỉ ở trong phòng, chơi game trực tuyến cùng bạn mà không bước chân ra ngoài.

Cô con gái út vừa trải qua kỳ thi vào lớp 10 cũng không khá hơn khi suốt ngày ôm điện thoại, lướt mạng xã hội hoặc xem video giải trí. “Tôi thực sự lo lắng khi cả hai con đều gần như sống tách biệt khỏi thế giới bên ngoài, chỉ quanh quẩn trong thế giới ảo” - chị Nga cho hay.

Phụ huynh nên cho con trẻ tham gia các hoạt động thể thao ngoài trời, các chuyến du lịch trải nghiệm trong hè để rời xa các thiết bị điện tử.

Thời gian trẻ em sử dụng thiết bị điện tử có xu hướng tăng cao trong kỳ nghỉ hè, đặc biệt ở nhóm trẻ từ 8-15 tuổi. Dưới vỏ bọc là những trò chơi điện tử, video giải trí hay mạng xã hội, một số trẻ có thể sử dụng internet tới 6-8 tiếng mỗi ngày. Có em thức đến khuya để chơi game, ngủ ngày, bỏ bữa, từ chối giao tiếp, thậm chí có biểu hiện cáu gắt khi bị nhắc nhở tắt thiết bị.

Thay vì tham gia các hoạt động vận động hay giao tiếp ngoài trời, phần lớn học sinh hiện nay chọn cách gắn bó gần như cả ngày với máy tính, điện thoại, máy tính bảng... Không ít em có biểu hiện phụ thuộc rõ rệt: Dễ cáu kỉnh khi bị gián đoạn kết nối mạng, khó tập trung vào việc khác và có xu hướng xa lánh những sinh hoạt chung của gia đình để chìm đắm trong không gian ảo.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã chính thức công nhận nghiện internet là một dạng rối loạn sức khỏe tâm thần. Trẻ nghiện internet dễ rơi vào trạng thái cô lập, giảm khả năng giao tiếp xã hội, thiếu kiên nhẫn, khó tập trung, thậm chí trầm cảm hoặc có hành vi lệch chuẩn. Không dừng lại ở đó, việc ngồi lâu, ít vận động khiến trẻ gặp các vấn đề về thị lực, cột sống, tăng cân mất kiểm soát... Ngoài ra, môi trường internet cũng tiềm ẩn nhiều nội dung không lành mạnh nếu không được kiểm soát: Bạo lực, ngôn ngữ lệch chuẩn, thông tin sai lệch, thậm chí là nguy cơ bị lạm dụng.

Trước thực trạng báo động này, Tiến sĩ Lê Thị Xuân Thu - Trưởng Khoa Khoa Chính trị và Tâm lý Giáo dục, Trường Đại học Hùng Vương cho rằng, trong thời đại 4.0 hiện nay, việc cấm hoàn toàn trẻ em sử dụng các thiết bị thông minh là điều không khả thi. Mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến mang lại nhiều tiện ích và cơ hội học tập nếu được sử dụng đúng cách. Vì vậy, thay vì cấm đoán, cha mẹ nên chủ động giám sát, định hướng con em mình về cách sử dụng internet sao cho phù hợp, ví dụ như quy định rõ thời gian sử dụng, nội dung được phép truy cập, và thời điểm nào nên dùng thiết bị điện tử.

Tiến sĩ Lê Thị Xuân Thu - Trưởng Khoa Khoa Chính trị và Tâm lý Giáo dục, Trường Đại học Hùng Vương.

“Ở góc độ gia đình, phụ huynh cần xây dựng thói quen sử dụng thiết bị hợp lý cho trẻ, tận dụng các công cụ kiểm soát của cha mẹ, đặt thiết bị ở không gian sinh hoạt chung và thường xuyên trò chuyện với con về những nội dung tiếp cận trên mạng. Đặc biệt, nên tổ chức các hoạt động gia đình thú vị để thu hút trẻ tham gia, giúp các em rời xa thế giới ảo.

Với nhà trường, cần tích hợp giáo dục an toàn internet vào chương trình học chính khóa, tổ chức các hoạt động ngoại khóa hấp dẫn và phối hợp chặt chẽ với phụ huynh để kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường ở học sinh.

Về phía xã hội, cần đẩy mạnh tuyên truyền về an toàn thông tin, phát triển các không gian vui chơi lành mạnh và xây dựng các kênh hỗ trợ như đường dây nóng để kịp thời can thiệp khi trẻ gặp rủi ro trên mạng. Những giải pháp này cần được triển khai đồng bộ để giúp trẻ sử dụng internet an toàn, hiệu quả”.

Mỗi kỳ nghỉ hè là khoảng thời gian quý giá để trẻ được nghỉ ngơi, khám phá và phát triển bản thân theo cách riêng. Thế nhưng, khi không có định hướng phù hợp, những thiết bị vốn chỉ là công cụ lại dễ dàng trở thành trung tâm trong thế giới của trẻ. Giữa nhịp sống hiện đại, việc tìm được sự cân bằng giữa công nghệ và đời sống thực không phải là điều dễ dàng nhưng là bài toán “khó” mà mỗi gia đình cần tự tìm lời giải, dựa trên chính hoàn cảnh và mối quan hệ riêng của mình.

Bảo Thoa