Phát huy giá trị di sản bằng công nghệ

Nằm ở dải đất miền trung khắc nghiệt, Quảng Trị không chỉ là địa danh gắn liền với những trang sử hào hùng của dân tộc mà còn là kho tàng văn hóa, di sản phong phú, đa dạng.

Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị.

Trên địa bàn tỉnh hiện có 562 di sản văn hóa vật thể và 342 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó có bốn cụm di tích quốc gia đặc biệt, 20 di tích cấp quốc gia và 10 bảo vật quốc gia. Quảng Trị đã tiên phong ứng dụng công nghệ số trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản, mở ra hướng đi mới cho du lịch thông minh và phát triển bền vững.

Một trong những bước tiến đáng ghi nhận là việc xây dựng Ngân hàng số di sản Quảng Trị. Đây là hệ thống dữ liệu số hóa toàn diện gồm hình ảnh, bản đồ, video 2D/3D, mô hình thực tế ảo VR-360 và thực tế ảo tăng cường AR về các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh lễ hội đặc sắc trên địa bàn tỉnh.

Ông Phan Tuấn Anh, Phó Trưởng Phòng Quản lý công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Sở Khoa học và Công nghệ, tác giả chủ trì đề tài “Giải pháp ngân hàng số di sản văn hóa Quảng Trị hỗ trợ du lịch thông minh” chia sẻ, việc số hóa được thực hiện một cách cẩn trọng, khoa học, thông qua các công nghệ hiện đại như GIS (Geography Information System - Hệ thống thông tin địa lý), UAV (Unmanned Aerial Vehicle - Thiết bị bay không người lái), quét laser 3D, thiết bị định vị GPS (Global Positioning System - Định vị toàn cầu), phần mềm xử lý ArcGIS xây dựng cơ sở dữ liệu nhằm bảo đảm độ chính xác, trực quan, sinh động.

Những dữ liệu này không chỉ hỗ trợ cho công tác bảo tồn, quy hoạch du lịch mà còn giúp khách tham quan tiếp cận với di sản một cách mới mẻ, hấp dẫn và thuận tiện hơn.

Từ cơ sở dữ liệu của Ngân hàng số di sản, nhóm tác giả đã xây dựng ứng dụng di động (App mobile) “Di sản văn hóa Quảng Trị”, sản phẩm đã được đưa lên Google Play với 4 menu chính: Bản đồ, các điểm di tích, tham quan, giới thiệu và các tính năng phụ trợ như hình ảnh, chỉ đường, video 3D, thực tế ảo... Qua đó, du khách có thể tham quan từ xa, chuẩn bị hành trình kỹ lưỡng hoặc trở thành “hướng dẫn viên tại gia” cho chính gia đình mình.

Anh Trần Minh Hưng, sinh sống tại tỉnh Thanh Hóa chia sẻ, trong chuyến tham quan các di tích lịch sử ở Quảng Trị dịp 30/4 vừa qua, anh đã quét mã QR để tải ứng dụng “Di sản văn hóa Quảng Trị” tại các điểm đến thăm như Thành cổ Quảng Trị, Địa đạo Vịnh Mốc,... tất cả thông tin hiển thị rõ ràng, sinh động, với sự hỗ trợ của hình ảnh 3D, video giúp trải nghiệm của các thành viên trong gia đình, đặc biệt là các con anh, thêm hấp dẫn, mới mẻ và dễ ghi nhớ hơn.

Ứng dụng “Di sản văn hóa Quảng Trị” đã góp phần khắc phục tình trạng manh mún, thiếu liên kết trong giới thiệu, quảng bá di sản. Thay vì trải nghiệm đơn lẻ khi đến tham quan các di tích như trước đây, du khách giờ có thể tìm hiểu một cách có hệ thống, liền mạch các di tích lịch sử trên địa bàn tỉnh chỉ bằng vài thao tác trên điện thoại thông minh.

Thời gian qua, Sở Khoa học và Công nghệ đã phối hợp Trung tâm Bảo tồn di tích, Bảo tàng Quảng Trị và một số đơn vị chức năng thực hiện nhiều nghiên cứu như: “Ứng dụng công nghệ GIS xây dựng hệ thống thông tin di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh tỉnh Quảng Trị”; “Xây dựng hệ thống di tích Thành cổ Quảng Trị và những địa điểm lưu niệm sự kiện 81 ngày đêm năm 1972 bằng công nghệ GIS, 3D”; “Nghiên cứu xây dựng cơ sở dữ liệu số về di tích lịch sử cấp quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị và những địa điểm lưu niệm sự kiện 81 ngày đêm 1972, góp phần hỗ trợ phát triển du lịch Quảng Trị”; “Nghiên cứu ứng dụng công nghệ quét laser 3D và công nghệ GIS trong thu thập, xây dựng cơ sở dữ liệu địa đạo Vịnh Mốc và hệ thống làng hầm Vĩnh Linh tại Quảng Trị”,... từ đó xây dựng, bổ sung vào ngân hàng số các di tích lịch sử, văn hóa và danh lam thắng cảnh của tỉnh.

Ông Hồ Văn Hoan, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị nhấn mạnh, số hóa di sản là bước đột phá trong bảo tồn bởi tính trực quan, chi phí thấp, dễ bảo quản và truyền tải nhanh chóng. Quan trọng hơn, từ dữ liệu 3D, họ có thể phục dựng những phần di tích bị hư hại chính xác, phục vụ cả công tác tu bổ.

Hệ thống bản đồ số hiện tại không chỉ giúp tra cứu thông tin địa lý, mà còn hỗ trợ quy hoạch phát triển du lịch, xây dựng các tuyến tham quan sinh thái, văn hóa, tâm linh và giáo dục, gắn với biển Mỹ Thủy, Cửa Việt, Cửa Tùng... Đây là nền tảng cho việc xây dựng mô hình du lịch kết nối thông minh, từ đó gia tăng trải nghiệm cho du khách và hiệu quả quản lý cho cơ quan chức năng.

Quyền Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị Hoàng Nam cho biết, thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực du lịch, phát triển các sản phẩm ứng dụng công nghệ theo hướng tiếp cận cách mạng công nghiệp 4.0 phục vụ nhu cầu của người dân và khách du lịch; tăng cường thông tin tuyên truyền, quảng bá và giới thiệu những điểm đến đặc trưng của du lịch Quảng Trị, các sản phẩm du lịch Quảng Trị đến với du khách bằng nhiều hình thức thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, các trang fanpage và mạng xã hội, các hội chợ, hội thảo...

Mặc dù đạt được một số những kết quả ban đầu, hành trình số hóa và tăng cường ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa tại Quảng Trị còn nhiều khó khăn, thách thức. Công nghệ số càng phát triển càng đòi hỏi đầu tư lớn về kinh phí, nguồn nhân lực xây dựng và vận hành.

Cùng với đó, việc sử dụng và ứng dụng các sản phẩm công nghệ cũng yêu cầu người làm công tác chuyên môn trong ngành di sản văn hóa cần được đào tạo, cập nhật kiến thức, kỹ năng chuyển đổi số.

Ứng dụng “Di sản văn hóa Quảng Trị” đã được đưa lên Google Play và nhận được phản hồi tích cực từ người dùng trong nước, tuy nhiên, hệ thống vẫn chưa có phiên bản tiếng Anh, cũng như chưa có mặt trên hệ điều hành iOS - vốn là nền tảng được sử dụng rộng rãi trong cộng đồng du khách quốc tế và giới trẻ. Điều này phần nào giới hạn khả năng tiếp cận, quảng bá và lan tỏa giá trị di sản ra ngoài biên giới quốc gia.

Cùng với đó, để hoàn thiện bộ cơ sở dữ liệu di sản văn hóa Quảng Trị cần tiếp tục lựa chọn, bổ sung thêm thông tin về các di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu như các lễ hội truyền thống, lễ hội cách mạng, lễ hội tôn giáo; 10 bảo vật quốc gia của Quảng Trị... nhằm thống nhất các cơ sở dữ liệu số từ các đơn vị quản lý Nhà nước để làm cơ sở xây dựng hoàn thiện ngân hàng số di sản văn hóa Quảng Trị.

Theo nhandan.vn