Lặng thầm những nỗ lực thay đổi bản Mông:

Bài 1: Mang cuộc sống mới về bản

Nhắc đến Pà Cò, người ta vẫn nhớ về đó là một vùng đất bị bủa vây bởi đói nghèo, những hủ tục lạc hậu và ma túy. Đây là khu vực có đông đồng bào dân tộc Mông sinh sống nhất tỉnh. Bà con dân tộc Mông chiếm 65% dân số toàn xã. Cùng với sự quan tâm đầu tư của Đảng, Nhà nước, những người con của bản Mông Pà Cò hôm nay đã nỗ lực học hỏi tri thức để hiện thực hóa khát vọng đẩy lùi đói nghèo, lạc hậu và ma túy. Pà Cò hôm nay là những homestay bốn mùa hoa khoe sắc, là những bé gái được đến trường học chữ, là thôn xóm bình yên khi tệ nạn ma túy bị đẩy lùi, là tiếng nói của bà con đồng bào dân tộc Mông đã được lắng nghe, ghi nhận...

Bản Mông đang từng bước “thay da, đổi thịt”. Ở nơi đó, thế hệ trẻ - những người đã và đang nỗ lực viết lên câu chuyện về bản Mông hôm nay.

Chàng trai người Mông Giàng A La chia sẻ, hướng dẫn người dân cách trồng, chăm sóc và phát triển các mô hình sản xuất nông nghiệp

Mở hướng thoát nghèo cho bản Mông

May mắn hơn so với các bạn đồng trang lứa, chàng trai người Mông Giàng A La ở xóm Pà Khôm là một trong số ít thanh niên được xuống núi học lấy cái chữ. Sau khi tốt nghiệp Trường Cao đẳng Nghệ thuật Tây Bắc, Giàng A La rời phố thị để trở về quê với ước mơ, hoài bão làm giàu trên chính mảnh đất quê hương. Khác với những thanh niên trong bản, A La khởi nghiệp với mô hình kinh doanh dịch vụ du lịch gắn với phát triển nông nghiệp xanh. Đổi mới tư duy, cách làm, A La cũng tích cực tham gia các chương trình, cuộc thi do các sở, ban, ngành tổ chức nhằm trang bị thêm các kỹ năng, kiến thức, đồng thời là cơ hội để quảng bá, giới thiệu về vùng đất quê hương mình.

Bản Mông có nhiều lợi thế về cảnh quan thiên nhiên hùng vỹ, khí hậu tự nhiên mát mẻ để phát triển du lịch nghỉ dưỡng

Tuy nhiên, sau một thời gian hoạt động, hợp tác xã (HTX) gặp nhiều khó khăn, vướng mắc về các quy định pháp luật dẫn tới việc HTX buộc phải ngưng hoạt động. Chia sẻ về quãng thời gian khó khăn này, A La trăn trở: “Giải thể HTX đồng nghĩa với việc các mặt hàng nông sản của bà con sẽ gặp khó khăn tiếp cận với thị trường tiêu thụ. Chính vì vậy, cá nhân tôi dự định sẽ thành lập tổ, nhóm để tiếp tục liên kết với các đầu mối, thị trường để tiêu thụ nông sản cho bà con Nhân dân với giá thành ổn định”.

Với tâm thế “Cánh cửa này khép lại thì sẽ có cánh cửa khác mở ra”, chàng thanh niên người Mông tiếp tục trên hành trình làm du lịch cộng đồng với A La Homestay. Hiện, A La đang tập trung phối hợp với các công ty lữ hành xây dựng các tour du lịch trọn gói. Du khách khi tới homestay sẽ được trải nghiệm bản sắc văn hóa dân tộc, khám phá thiên nhiên và thưởng thức ẩm thực... tại các địa điểm ở Hang Kia - Pà Cò, Mộc Châu, Vân Hồ (Sơn La).

Bên cạnh đó, khách du lịch khi đến với bản Mông Pà Cò sẽ được tự tay làm những sản phẩm thổ cẩm thủ công, vẽ sáp ong... Các tour trải nghiệm được thiết kế từ 2-3 ngày bao gồm dịch vụ vận chuyển, lưu trú, ăn uống, trải nghiệm văn hóa bản địa, săn mây, leo núi, cắm trại. Chi phí của mỗi du khách dao động từ 1-2 triệu đồng/tour.

Homestay A La - điểm đến ưa thích của du khách thích khám phá, trải nghiệm

“Phát triển du lịch vừa có thể giúp bà con có thêm thu nhập, đồng thời gìn giữ và bảo tồn được những nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Tuy nhiên để du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn đòi hỏi cần sự chung tay của cộng đồng xã hội. Mình là những người trẻ tiên phong làm du lịch sẽ hỗ trợ, đào tạo thêm về kỹ năng làm du lịch cho bà con. Đoàn kết là yếu tố của thành công, nếu bà con trong bản có làm được như vậy thì thu nhập sẽ ổn định hơn. Qua đó mới níu giữ được người ở lại bản để cống hiến xây dựng quê hương, A La chia sẻ thêm.

Ở một nơi mà trước đây, không ít thanh niên rời quê đi làm thuê khắp nơi, sự hiện diện của A La và những tour du lịch đầy cảm hứng đang góp phần thay đổi suy nghĩ của bà con. Từ một người trẻ trở về quê với hai bàn tay trắng, Giàng A La có một khát vọng lớn rằng sẽ biến thung lũng mây Pà Cò trở thành điểm đến hấp dẫn trong lòng du khách ưa mạo hiểm và thích trải nghiệm, khám phá.

Để bản Mông không còn tiếng ru buồn

Sinh ra và lớn lên tại bản Mông, từ nhỏ, chị Sùng Y Múa luôn mong muốn sau khi trưởng thành được đóng góp công sức để làm thay đổi diện mạo của vùng đất khó. Sau khi tốt nghiệp Trường Trung cấp Y vào năm 2005, chị trở về bản làng và công tác tại Trạm y tế xã Hang Kia (nay là xã Pà Cò).

Chị Sùng Y Múa, cán bộ Trạm Y tế xã Pà Cò - người có kinh nghiệm hơn 20 năm gắn bó với nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe Nhân dân trên địa bàn

Người Mông sinh sống chủ yếu tại địa bàn 2 xã Hang Kia, Pà Cò (cũ). Nơi đây, những hủ tục lạc hậu vẫn đeo bám cuộc sống bà con bao năm qua. Cao điểm vào khoảng những năm 2010, tỷ lệ tảo hôn và hôn nhân cận huyết trên địa bàn tăng cao do hủ tục lạc hậu và nhận thức của người dân còn hạn chế. Hình ảnh những cô bé người Mông từ 13-17 tuổi đã làm vợ, làm mẹ ở bản làng vùng cao này diễn ra khá phổ biến và để lại nhiều hệ lụy cho gia đình, xã hội. Nhiều trẻ em ở đây vì hoàn cảnh khó khăn nên đã phải bỏ học giữa chừng. Đó cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho đời sống của người dân quanh quẩn trong nghèo khó.

Công tác chăm sóc sức khỏe vị thành niên là nhiệm vụ quan trọng nhằm ngăn ngừa giảm thiểu tình trạng tảo hôn tại bản Mông

Y Múa trăn trở: “Về với Thung Mặn - điểm nóng của tình trạng tảo hôn trước kia, chúng tôi không khỏi xót xa khi chứng kiến sự ngây ngô của những đứa trẻ làm chồng, làm vợ ở tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới”. Đến tận bây giờ, hình ảnh bé gái sinh non phải giành giật sự sống với tử thần vẫn luôn ám ảnh trong tâm trí tôi. Điều đó đã thôi thúc tôi phải cố gắng, nỗ lực nhiều hơn để cùng chính quyền địa phương ngăn chặn vấn nạn tảo hôn”.

Gần 20 năm làm nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe Nhân dân, Y Múa đã làm tốt nhiệm vụ thực hiện tuyên truyền, vận động Nhân dân trên địa bàn quan tâm đến việc chăm sóc sức khỏe. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, ngăn chặn hôn nhân cận huyết, tảo hôn xảy ra trong độ tuổi trẻ vị thành niên. Trong đó tập trung làm tốt công tác phối hợp giữa Trạm Y tế xã, nhà trường và gia đình. Nhờ đó, tỷ lệ hôn nhân cận huyết, tảo hôn trên địa bàn ngày càng giảm, chất lượng sức khỏe và đời Nhân dân ngày càng được nâng lên. Đồng thời, chị Múa cùng các cơ quan, đoàn thể, những người có uy tín trên địa bàn thành lập các nhóm tuyên truyền đi từng gia đình, gặp từng người dân trong thôn, bản để phổ biến, tuyên truyền về tác động của tảo hôn đối với đời sống xã hội. Đồng thời tổ chức ký cam kết, kiên quyết xử lý các hộ gia đình nếu vi phạm Luật Hôn nhân gia đình”

Không những hết lòng với người bệnh, Sùng Y Múa còn được Nhân dân trong vùng biết đến với tấm lòng nhân ái, thương yêu đùm bọc trẻ em có hoàn cảnh khó khăn trong bản. Với các hoạt động hỗ trợ nhu yếu phẩm thiết yếu, sách vở để giúp trẻ em đến trường. Cùng với đó, Y Múa đã thành lập đội văn nghệ với gần 20 bé gái tham gia biểu diễn cho hoạt động du lịch cộng đồng tại địa phương.

Đây là hoạt động bổ ích nhằm giáo dục truyền thống, gìn giữ những lời ca, tiếng hát mang đậm bản sắc văn hóa người Mông. Đồng thời cũng là dịp để Y Múa gần gũi với các em trong việc tuyên truyền, có những định hướng và lời khuyên để giúp cuộc sống của các em ngày một tốt hơn.

(Còn nữa)

Đức Anh