Các giải pháp quản lý thị trường vàng

Những ngày qua giá vàng trong nước, nhất là vàng miếng SJC biến động thất thường, chênh lệch giá trong nước cao hơn rất nhiều so với giá thế giới, tạo sự bất thường trên thị trường vàng. Nguyên nhân chính là do nhu cầu mua vàng tăng cao trong dịp cuối năm, đặc biệt là để phục vụ các sự kiện như cưới hỏi, lễ hội và làm quà tặng.

Bên cạnh đó giá vàng trong nước cũng chịu ảnh hưởng từ tình trạng khan hiếm nguồn cung vàng SJC, do từ khi Nghị định 24/2012/NĐ-CP ngày 03 tháng 4 năm 2012 có hiệu lực đến nay, Ngân hàng Nhà nước không nhập thêm vàng SJC và Công ty Vàng bạc Đá quý Sài Gòn - SJC cũng không được dập thêm vàng mới.

Những ngày cuối năm 2023, giá vàng trong nước liên tục lập kỷ lục mới, xong lại đổi chiều tụt dốc nhanh chóng. Đỉnh điểm nhất là vàng miếng SJC khi lập kỷ lục 80,3 triệu đồng/lượng vào ngày 26/12/2023. Nếu so với đầu năm 2023, giá vàng miếng SJC đã tăng khoảng 12,6 triệu đồng/lượng. Điểm lưu ý là trong khi kinh tế chậm tăng trưởng, thì giá vàng trong nước ở một số thời điểm lại cao hơn thế giới khoảng 18 triệu đồng/lượng. Hơn nữa, mặc dù đều là vàng 9999, giá vàng SJC lại cao hơn các thương hiệu khác khoảng 12 triệu đồng/lượng. Chênh lệch giữa giá mua vào và giá bán ra cũng lên tới 5 triệu đồng/lượng. Rõ ràng đây là những bất thường mà cơ quan quản lý cần phải có chính sách điều chỉnh để ổn định thị trường vàng trong nước.

Trước những diễn biến bất thường của thị trường vàng, Thủ tướng Chính phủ đã có Công điện 1426/CĐ-TTg ngày 27/12/2023 về các giải pháp quản lý thị trường vàng. Trong công điện, Thủ tướng yêu cầu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) theo dõi sát diễn biến giá vàng thế giới và trong nước để khẩn trương thực hiện ngay các giải pháp theo quy định để bình ổn thị trường vàng; chủ động xây dựng các kịch bản, phương án ứng phó với biến động của giá vàng thế giới và trong nước để sẵn sàng các biện pháp xử lý, sử dụng các công cụ theo thẩm quyền phù hợp, hiệu quả, kịp thời, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội, ổn định kinh tế vĩ mô, dứt khoát không để tình trạng “vàng hóa” nền kinh tế, không để tác động tiêu cực đến tỷ giá, lãi suất, thị trường tiền tệ, ngoại hối và an toàn, an ninh tài chính, tiền tệ quốc gia. Đồng thời khẩn trương có giải pháp hiệu quả để quản lý, điều hành giá vàng miếng trong nước theo nguyên tắc thị trường, không để tình trạng chênh lệch giữa giá vàng miếng trong nước và vàng quốc tế ở mức cao như thời gian qua ảnh hưởng tiêu cực đến điều hành kinh tế vĩ mô.

Cùng với đó NHNN cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát, giám sát chặt chẽ, toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm đối với thị trường vàng, hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh vàng, các cửa hàng, đại lý phân phối và mua bán vàng miếng và các chủ thể khác tham gia thị trường; kịp thời phát hiện những sơ hở, bất cập để xử lý chủ động, tích cực, hiệu quả theo thẩm quyền và báo cáo những vấn đề vượt thẩm quyền, đề xuất cấp thẩm quyền biện pháp xử lý phù hợp, đúng quy định; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định pháp luật, nhất là các hành vi buôn lậu, trục lợi, đầu cơ, thao túng, lợi dụng chính sách đẩy giá của các tổ chức, cá nhân... gây mất ổn định, an toàn thị trường vàng; trường hợp phát hiện hoạt động kinh doanh vàng có dấu hiệu vi phạm pháp luật, kịp thời chuyển tài liệu, hồ sơ cho cơ quan chức năng để xử lý nghiêm, công khai, minh bạch theo quy định pháp luật.

NHNN phải đánh giá tổng thể, toàn diện về tình hình thị trường vàng trong nước và công tác quản lý nhà nước về thị trường vàng, bao gồm cả các nội dung về sản xuất, kinh doanh vàng miếng, vàng thương hiệu SJC, vàng trang sức... và xác định cụ thể những kết quả đạt được, hạn chế, bất cập, tồn tại và nguyên nhân, bài học kinh nghiệm để có cơ sở đề xuất các giải pháp quản lý trong thời gian tới, bảo đảm chặt chẽ, khả thi, hiệu quả, đúng quy định, đúng thẩm quyền, ổn định thị trường vàng, ngoại hối, tiền tệ, góp phần hạn chế tình trạng “vàng hóa” nền kinh tế, bảo đảm an ninh tài chính, tiền tệ quốc gia. Rà soát khung khổ pháp lý, cơ chế, chính sách liên quan đến quản lý thị trường vàng và hoạt động kinh doanh vàng miếng, vàng trang sức..., đồng thời tổng kết thực hiện Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ngày 03 tháng 4 năm 2012 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng để kịp thời đề xuất cấp thẩm quyền xem xét sửa đổi, bổ sung các quy định, bảo đảm nâng cao hiệu lực, hiệu quả công cụ quản lý nhà nước đối với thị trường vàng, phát triển thị trường minh bạch, lành mạnh, hiệu quả và bền vững.

Trong Công điện Thủ tướng cũng yêu cầu các cơ quan chức năng, thanh tra, kiểm tra, bảo vệ pháp luật phối hợp với NHNN Việt Nam khẩn trương thực hiện ngay các biện pháp công tác để kịp thời xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến thị trường vàng và hoạt động kinh doanh vàng, nhất là các hành vi buôn lậu, thao túng, đầu cơ trục lợi..., bảo đảm thị trường vàng hoạt động ổn định, minh bạch, an toàn, lành mạnh, hiệu quả. Các bộ: Công an, Công thương, Tài chính, Tư pháp, Thông tin và Truyền thông, các cơ quan liên quan và các địa phương có biện pháp bình ổn giá vàng, quản lý điều hành giá vàng miếng theo nguyên tắc thị trường, không để tình trạng chênh lệch giữa vàng miếng trong nước và thế giới ở mức cao như thời gian qua.

NHNN ngay sau đó cho biết sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Công an và các ban, ngành kiểm tra hoạt động kinh doanh vàng, sẵn sàng tăng cung vàng miếng SJC, đánh giá việc triển khai Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng và đề xuất giải pháp quản lý phù hợp; đồng thời ban hành văn bản số 10064/NHNN-TTGSNH về việc tuân thủ pháp luật về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố. Trong văn bản này, NHNN yêu cầu các ngân hàng, đơn vị kinh doanh vàng bạc, đá quý và công ty trung gian thanh toán tăng cường nhận biết khách hàng theo quy định về phòng chống rửa tiền. Các đơn vị này phải báo cáo tới Cục Phòng, chống rửa tiền của NHNN về các giao dịch giá trị lớn cũng như các khoản chuyển tiền điện tử giá trị lớn (từ 400 triệu đồng).

Phạm Kim