Cảnh báo rủi ro khi người lao động cư trú và làm việc bất hợp pháp ở nước ngoài

Người lao động đi làm việc ở nước ngoài chỉ có bốn hình thức hợp pháp. Việc công dân Việt Nam ra nước ngoài theo các kênh không chính thống sau đó ở lại cư trú và làm việc bất hợp pháp tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ rủi ro. Những công dân này rất dễ trở thành nạn nhân của nạn buôn bán người, bị cưỡng bức lao động nhưng lại không được luật pháp nước sở tại thừa nhận và bảo vệ.

Sinh viên Trường Cao đẳng Cơ điện Phú Thọ tìm hiểu cơ hội làm việc ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Úc tại Sàn giao dịch việc làm.

Ở Việt Nam việc di cư ra nước ngoài có nhiều hình thức khác nhau như: Ra nước ngoài để làm việc (di cư lao động), ra nước ngoài để du học (di cư học tập), đi du lịch, đi thăm thân. Căn cứ vào mục đích mà mỗi hình thức ra nước ngoài đều có những yêu cầu, điều kiện hoàn toàn khác nhau. Theo Luật về người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, đi làm việc ở nước ngoài có bốn hình thức hợp pháp: Thông qua doanh nghiệp hoạt động dịch vụ hoặc tổ chức sự nghiệp được phép đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài; thông qua doanh nghiệp trúng thầu, nhận thầu hoặc tổ chức, cá nhân đầu tư ra nước ngoài; thông qua doanh nghiệp đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hình thức thực tập nâng cao tay nghề và người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hình thức hợp đồng cá nhân.

Hiện, hình thức đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài thông qua doanh nghiệp dịch vụ là hình thức phổ biến nhất. Tuy nhiên, với loại hình này chỉ có các doanh nghiệp đã được Bộ LĐ-TB&XH cấp giấy phép hoạt động dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài mới được phép tuyển chọn, đào tạo, thu tiền và đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài. Tiếp đến là hình thức di cư ra nước ngoài làm việc theo hình thức hợp đồng cá nhân. Theo quy định tại Luật Về người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng cá nhân phải đăng ký hợp đồng cá nhân tại Sở LĐ-TB&XH nơi người lao động thường trú và phải đăng ký công dân tại cơ quan đại diện ngoại giao, lãnh sự Việt Nam tại nước mà người lao động đến làm việc. Có như vậy người lao động mới được Cơ quan đại diện ngoại giao, lãnh sự Việt Nam ở nước ngoài bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp phù hợp với pháp luật Việt Nam, pháp luật của nước mà người lao động đến làm việc, pháp luật và thông lệ quốc tế trong thời gian làm việc nước ngoài; được tư vấn, hỗ trợ để thực hiện các quyền và hưởng các lợi ích quy định trong Hợp đồng cá nhân.

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Hiển Ngọc- Trưởng phòng Việc làm- An toàn lao động, Sở LĐ-TB&XH cho biết: “Công dân Việt Nam ra nước ngoài lao động từ các kênh không chính thống hoặc ở lại cư trú và làm việc bất hợp pháp tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ, rủi ro: Không tìm được việc làm, trở thành người cư trú bất hợp pháp, bị bắt giam, phạt tiền và bị trục xuất nếu bị phát hiện. Bên cạnh đó, người lao động bất hợp pháp đối mặt với việc làm và thu nhập không đảm bảo, chế độ bảo hiểm mất đi và không được pháp luật nước sở tại bảo hộ. Công dân tự do đi làm việc ở nước ngoài không đăng ký với các cơ quan chức năng của Việt Nam, nước sở tại. Khi gặp khó khăn, có phát sinh các vụ việc, các cơ quan chức năng của Việt Nam sẽ rất khó trong việc tiếp cận, nắm bắt tình hình, tư vấn hỗ trợ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp theo quy định của pháp luật Việt Nam, pháp luật nước sở tại và thông lệ quốc tế”.

Ông Lê Đình Khánh- Giám đốc Công ty CP May và XKLĐ cho biết: “Tính đến thời điểm này, Công ty đã tổ chức cho 100 lao động đi xuất khẩu tại thị trường Nhật Bản. Ngay từ bước tuyển dụng đến khi học tiếng, Công ty đã xây dựng giáo trình những kiến thức cần biết tại các nước sở tại, những quy định hiện hành về việc đi xuất khẩu lao động. Người lao động phải ký cam kết thực hiện các điều khoản theo quy định. Tại các nước có người lao động đi xuất khẩu Công ty có Văn phòng đại diện để quản lý, xử lý kịp thời các vấn đề xảy ra. Công ty cũng thường xuyên thông tin cũng như khuyến cáo về tình hình người lao động đi làm việc ở nước ngoài bất hợp pháp và cảnh báo cho công dân các rủi ro của việc ra nước ngoài bằng visa du lịch rồi ở lại làm việc trái phép”.

Thu Hà