Cảnh giác “ma trận” lừa đảo của tội phạm công nghệ cao

Thời gian vừa qua, những vụ việc mất tiền vì bị lừa đảo công nghệ cao trên địa bàn tỉnh không phải chuyện hiếm. Điều đáng lo là thủ đoạn của loại tội phạm này không ngừng biến hóa, dựa vào công nghệ, tâm lý đám đông và lỗ hổng nhận thức để giăng một “ma trận” khiến không ít người dân “sập bẫy”. Muốn thoát khỏi ma trận ấy, trước hết phải nhìn thẳng vào cấu trúc, cách vận hành và những chiêu trò tinh vi mà các đường dây đang sử dụng để nâng cao tinh thần cảnh giác.

Những thủ đoạn lừa đảo phổ biến nhất thời gian qua là mạo danh cơ quan công quyền: tự xưng công an, viện kiểm sát, tòa án, thuế, hải quan... Chúng sử dụng công nghệ giả số (spoofing) để hiển thị tên tổng đài “có vẻ chính thống”, thậm chí ghép logo và ảnh nền cơ quan trên ứng dụng gọi video. Ở một diễn biến khác, chiêu trò lừa đảo được biến tướng tinh vi hơn, đó là các mối “đầu tư siêu lợi nhuận”. Chúng dựng “sàn” giả mạo mua bán cổ phiếu, ngoại hối, tiền ảo; thuê người đóng vai “chuyên gia” livestream, khoe bảng lợi nhuận, mời vào nhóm “tín hiệu VIP”. Ban đầu cho nạn nhân rút lãi nhỏ để tạo lòng tin, sau đó kích nạp vốn lớn, rồi khóa cổng rút với lý do “thiếu thuế 10%”, “phải nạp thêm để mở khóa”, đến khi tiền người dân nạp vào đủ lớn, chúng sẽ đánh sập hệ thống và biến mất không còn dấu vết.

Thực tế, trên địa bàn tỉnh không ít chủ hộ kinh doanh nhỏ, nông dân có vốn nhàn rỗi từng rơi vào bẫy này vì tâm lý “chỉ cần làm theo, mỗi ngày lãi 3 - 5%”. Bản chất của chiêu trò là kim tự tháp tài chính: Dùng tiền người sau trả cho người trước, đến lúc “cá lớn mắc câu” thì tắt đèn, đóng sàn, xóa dấu vết trên máy chủ đặt ở nước ngoài.

Lực lượng công an tích cực gặp gỡ, tuyên truyền đến người dân phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm công nghệ cao.

Bên cạnh đó, loại tội phạm này còn có hàng chục chiêu thức lừa đảo bằng “việc nhẹ lương cao”, “nhiệm vụ online”. Người bị nhử vào làm “tăng tương tác”, “đánh giá đơn hàng” trên sàn thương mại điện tử giả, hoàn thành vài nhiệm vụ đầu được hoàn tiền và thưởng nhỏ rồi bị yêu cầu “gom nhiệm vụ”, “nâng cấp gói” bằng nạp thêm vốn. Đến bài toán cuối, hệ thống báo lỗi, yêu cầu nạp thêm để “gỡ lỗi”, và chuỗi tiền vốn – tiền thưởng – tiền phạt chập chờn khiến nạn nhân bước vào vòng xoáy không lối ra.

Chỉ tính trong 6 tháng đầu năm 2025, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an tỉnh đã phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ khởi tố 17 vụ/27 bị can phạm tội sử dụng công nghệ cao. Nổi bật, mới đây Công an tỉnh triệt phá thành công một đường dây tội phạm xuyên quốc gia, chuyên lừa đảo chiếm đoạt tài sản và kinh doanh đa cấp trái phép. Bằng nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi, từ năm 2021 đến nay, nhóm đối tượng đã dụ dỗ, lôi kéo và huy động hàng tỷ USD từ hàng nghìn người trong và ngoài nước. Trước đó, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao cũng kịp thời ngăn chặn vụ lừa đảo 450 triệu đồng qua không gian mạng.

Theo cơ quan công an, tội phạm công nghệ cao không hoạt động đơn lẻ. Đằng sau chúng là một chuỗi cung ứng gồm có người viết kịch bản, kẻ cung cấp SIM rác, người cho thuê - bán tài khoản ngân hàng, kỹ thuật viên vận hành trung tâm gọi lừa; “máy chủ” ẩn danh thuê ở nước ngoài có dịch vụ che giấu IP, công cụ tạo website giả. Điều này lý giải vì sao dù cơ quan công an triệt phá nhiều ổ nhóm, tình trạng vẫn còn diễn biến phức tạp, cắt nhánh này, nhánh khác lại mọc lên với thủ đoạn tinh vi, khó lường hơn.

Lực lượng công an tích cực hướng dẫn người dân chủ động phòng ngừa tội phạm công nghệ cao khi tham gia mạng xã hội.

Trước thực trạng ấy, Công an tỉnh Phú Thọ đã và đang triển khai nhiều biện pháp tăng cường trinh sát không gian mạng; phối hợp ngân hàng, viễn thông để phong tỏa nhanh dòng tiền bất thường; tổ chức các chuyên đề tuyên truyền sâu tới tổ dân phố, trường học, doanh nghiệp; hướng dẫn người dân quy trình tố giác và bảo toàn chứng cứ số; xử lý nghiêm hành vi cho thuê - bán tài khoản, mua bán SIM rác. Ở cấp cơ sở, công an xã, phường đẩy mạnh cảnh báo qua loa truyền thanh, nhóm Zalo khu dân cư; khi xuất hiện thủ đoạn mới, thông tin được chuyển tải ngay để “đi trước một bước”, nâng cao cảnh giác cho người dân.

Tuy nhiên, cuộc chiến này không chỉ đòi hỏi “rắn” trong trấn áp, “thấm” trong phòng ngừa mà gốc rễ còn nằm ở nhận thức của cộng đồng. Mỗi người dân cần khắc ghi nguyên tắc cứng: Không chuyển tiền theo bất kỳ “lệnh” nào qua điện thoại, mạng xã hội; không đọc mã OTP, không cài ứng dụng lạ vì yêu cầu “xác minh”; không bấm đường link nhận quà, hỗ trợ; không cho mượn, cho thuê tài khoản ngân hàng, ví điện tử... Khi nhận cuộc gọi xưng danh cơ quan nhà nước, hãy chủ động gác máy, gọi lại số đường dây nóng chính thức công khai trên website cơ quan để kiểm chứng; khi nghe “đầu tư lợi nhuận cao, rủi ro bằng 0” hãy coi đó là “dấu hiệu đỏ” của hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Từ đó, chủ động phòng ngừa, tỉnh táo trên mọi phương diện, không bị “sập bẫy” bởi những chiêu trò, thủ đoạn của tội phạm công nghệ cao.

Lê Minh