Hiểm họa khôn lường từ những “bến xe” tự phát trên đường cao tốc

Đường cao tốc được xây dựng theo đúng nghĩa là đường tốc độ cao, vậy mà những “bến xe” tự phát đang mọc lên trái phép từ sự tùy tiện, thiếu hiểu biết và thói quen vi phạm luật của không ít người dân. Không chỉ gây mất trật tự an toàn giao thông, các hành vi này đã và đang tạo nên những hiểm họa khôn lường.

Đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai dài 265 km, nối liền các trung tâm kinh tế lớn của miền Bắc, chạy qua nhiều địa phương trong đó có tỉnh Phú Thọ. Tuyến đường này giữ vai trò huyết mạch giao thông của khu vực với vận tốc thiết kế cho xe chạy đạt từ 60 đến 100 km/h. Tuy nhiên, ít ai có thể tưởng tượng được rằng, giữa làn xe như tên bắn ấy vẫn có nhiều người dân thường xuyên tụ tập ven đường, liều lĩnh đi bộ ra gần giữa làn xe để vẫy xe khách.

Không phải là vài ba trường hợp cá biệt. Không phải là vi phạm trong lén lút. Hành vi này diễn ra một cách công khai. Tại Km16 và Km19 thuộc xã Bình Nguyên, người dân tụ tập thành nhóm chờ xe giữa ban ngày. Khi thấy xe khách từ xa tới, vài người đàn ông liều lĩnh lao ra sát làn đường, vẫy tay ra hiệu. Phía trong xe, tài xế thản nhiên bật xi-nhan, đánh lái tấp vào lề. Xe phanh gấp, hành khách lên, xuống vội vàng. Sau đó, chiếc xe rú ga vọt đi để lại làn khói bụi, mặc kệ nguy hiểm vừa tạo ra cho cả chục xe khác phía sau.

Người dân mang theo hàng hóa lỉnh kỉnh và trẻ nhỏ ngang nhiên bắt xe trên đường cao tốc bất chấp nguy hiểm rình rập.

Cách đó không xa, hình ảnh tương tự như vậy cũng dễ dàng bắt gặp tại Km8+800 và Km9+300 thuộc phường Phúc Yên hay Km15+800 xã Bình Nguyên. Ở đây, người ta không khỏi giật mình khi chứng kiến hình ảnh người dân xé rào, đắp bậc thang, rồng rắn xếp hàng leo lên cao tốc chỉ để bắt xe khách cho “tiện”. Không chỉ đi một mình, nhiều người còn mang theo hàng hóa cồng kềnh, trẻ nhỏ và cả sự chủ quan đến vô lối khi đối mặt với làn xe tốc độ cao. Chỉ trong nửa giờ, phóng viên ghi nhận hàng chục người cùng hàng hóa lỉnh kỉnh leo từ đồng trống lên đường xe chạy.

Không ai trong số họ thiếu nhận thức đến mức không biết sự nguy hiểm. Họ hiểu, họ sợ nhưng vẫn làm chỉ bởi một lý do đơn giản đó là “tiện”. Một phụ nữ trung niên, tay xách đủ thứ đồ lỉnh kỉnh trả lời phóng viên rằng: “Đi ra bến mất thêm gần tiếng đồng hồ, taxi thì đắt. Ở đây vẫy phát là có xe đi ngay. Tiện lắm”.

Và rồi, điều gì đến ắt sẽ đến, những vụ tai nạn thương tâm đã xảy ra. Tại Km40+800 đoạn qua xã Lập Thạch từng có một người phụ nữ đi bộ lên đường cao tốc để bắt xe đã bị ô tô không rõ biển kiểm soát lao vào, tử vong tại chỗ. Vụ việc xảy ra trong tích tắc nhưng nỗi đau để lại là mãi mãi. Đáng nói là, sau hàng loạt tai nạn tương tự đã từng xảy ra trước đó, tình trạng phá rào, leo cao tốc bắt xe vẫn tiếp diễn.

Từ năm 2015 đến nay, hàng chục vụ tai nạn nghiêm trọng trên tuyến đường này có nguyên nhân bắt nguồn từ việc dừng, đón, trả khách không đúng nơi quy định. Phương tiện phía trước dừng đột ngột, phương tiện phía sau không kịp xử lý, hậu quả là những cú đâm liên hoàn, xe móp méo, người thương vong.

Lực lượng chức năng thường xuyên phải hàn lại hàng rào do người dân phá dỡ làm lối đi lên đường cao tốc.

Có nhiều điểm hàn hôm nay, ngày mai lại bị cắt đứt

Đồng chí Hoàng Cao Khanh, Đội phó Đội Vận hành số 1 – Trung tâm điều hành đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai chia sẻ: “Chúng tôi có lực lượng tuần tra 24/24h, khi phát hiện hàng rào bị phá là lập tức hàn lại, đồng thời báo chính quyền địa phương để xử lý. Nhưng nhiều điểm, vừa hàn xong là hôm sau đã lại bị cắt. Có nơi rào bị phá liên tục, mỗi tháng phải sửa đến chục lần. Không chỉ là vi phạm an toàn giao thông, đây là hành vi phá hoại tài sản nhà nước.”

Thực tế, pháp luật không thiếu chế tài. Theo Nghị định số 123/2021 sửa đổi Nghị định số 100/2019 của Chính phủ, hành vi đón trả khách trên đường cao tốc bị phạt đến 12 triệu đồng, lái xe bị tước giấy phép từ 2 đến 4 tháng. Doanh nghiệp vận tải vi phạm còn bị tước phù hiệu đến 3 tháng. Tuy nhiên, mức xử phạt này rõ ràng vẫn chưa đủ sức răn đe nếu không đi kèm biện pháp giám sát mạnh tay, quyết liệt hơn.

Thời gian qua, Trung tâm điều hành đường cao tốc đã lắp đặt gần 100 mắt camera dọc tuyến, song hành vi vi phạm vẫn diễn ra lén lút, rình rập, mang tính đối phó. Khi có lực lượng tuần tra thì rút lui, vắng người là tái phạm. Những điểm nóng như xã Bình Nguyên, phường Phúc Yên... vẫn đều đặn bị phá rào bất chấp mọi nỗ lực xử lý.

Không thể vin vào lý do “thuận tiện” để biện minh cho sự liều lĩnh. Không thể đổ lỗi cho hoàn cảnh nếu cố tình vi phạm. Một hành vi vi phạm pháp luật trên đường cao tốc không chỉ đe dọa người thực hiện mà còn kéo theo hệ lụy cho hàng chục, thậm chí hàng trăm người khác.

Chính vì lẽ đó, giải pháp không thể chỉ dừng lại ở việc hàn rào, lập chốt tạm thời hay phát loa tuyên truyền. Cần có hệ thống cảnh báo tự động, phạt nguội qua camera, từ chối quyền tham gia giao thông trên cao tốc đối với những phương tiện vi phạm nhiều lần. Đồng thời, nên xem xét quy hoạch các điểm dừng hợp pháp gần nút giao lớn, có kiểm soát, có biển báo rõ ràng, nhằm đáp ứng nhu cầu đi lại chính đáng nhưng vẫn đảm bảo an toàn.

Không có tuyến đường cao tốc nào đủ rộng cho những hành vi thiếu ý thức. Không có pháp luật nào đủ sức răn đe nếu người dân cố tình vi phạm. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào sự thật: Mỗi “bến xe” trái phép là một mầm họa. Nếu không hành động quyết liệt, tai nạn không phải là điều bất ngờ mà là hệ quả tất yếu.

Lê Minh