Khó khăn trong phòng chống bệnh Dịch tả lợn châu Phi

Bùng phát từ đầu tháng 7/2025, đến nay, sau hơn 1 tháng, bệnh Dịch tả lợn châu Phi (DTLCP) đã lan nhanh và rộng ra hơn 100 xã, phường trên toàn tỉnh. Trên 3.400 hộ chăn nuôi lợn bị thiệt hại; tổng số lợn ốm, chết phải tiêu hủy đã lên đến trên 36.000 con; tổng trọng lượng bị tiêu hủy lên hơn 2.100 tấn, ảnh hưởng nặng nề đến ngành chăn nuôi của tỉnh.

Lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý gần 5 tấn thịt lợn chuẩn bị được chế biến thành thực phẩm tại hộ ông Hoàng Văn Kiểm ở xã Liên Châu

Trước khi bệnh DTLCP bùng phát, tổng đàn lợn của toàn tỉnh gần 1,86 triệu con, quy mô chăn nuôi lợn đứng thứ 2 toàn quốc (chỉ sau tỉnh Đồng Nai). Trên địa bàn tỉnh có hơn 2.000 cơ sở, trang trại chăn nuôi lợn tập trung quy mô từ vừa trở lên.

Những năm qua, công tác phòng, chống dịch bệnh luôn được ngành Nông nghiệp và Môi trường, cơ quan chăn nuôi, thú y và chính quyền các địa phương cùng với các cơ sở chăn nuôi chú trọng. Có thể nói, sau lần đầu tiên DTLCP bùng phát năm 2019 và 2020, chăn nuôi trên địa bàn tỉnh không gặp phải các ổ dịch bệnh lớn, gây thiệt hại nặng.

Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, đặc biệt là từ đầu tháng 7, DTLCP bùng phát và lây lan rất nhanh, rộng, rất khó khống chế. Theo đánh giá của Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản và Chi cục Thú y vùng I, nguyên nhân khiến bệnh bùng phát và lan rộng nhanh được xác định do vi rút DTLCP lần này là biến thể mới, có khả năng tồn tại trong không khí và các nguồn lây bệnh khác lâu hơn, mạnh hơn so với trước kia.

Vắc xin phòng DTLCP do nước ta sản xuất chỉ có tác dụng với loại vi rút cũ, loại vi rút mới đã sinh ra kháng thể nên vắc xin không có hiệu quả. Thêm một nguyên nhân nữa là thời gian vừa qua, thời tiết diễn biến phức tạp, nắng nóng cộng mưa lớn kéo dài là điều kiện thuận lợi cho vi rút DTLCP bùng phát.

Số hộ chăn nuôi nhỏ lẻ trên địa bàn tỉnh còn cao và số lợn mắc bệnh chủ yếu ở tại các hộ, cơ sở chăn nuôi nhỏ lẻ có quy mô từ 50 con trở xuống. Một số hộ chăn nuôi nhỏ lẻ khi phát hiện lợn ốm, chết không báo với chính quyền địa phương để tiêu hủy theo quy định mà vứt thẳng ra môi trường, ao hồ khiến cho vi rút thuận lợi lây lan rộng.

Tình trạng mua bán, vận chuyển “chui” đối với lợn bệnh, lợn chết diễn biến phức tạp. Nhiều hộ chưa nhận thức đầy đủ về mức độ nguy hiểm và thiệt hại do bệnh dịch gây ra, vẫn mua lợn chết về làm thức ăn cho cá...

Ông Phạm Đức Kiểm ở xã Bàn Nguyên, người từng mua hơn chục con lợn bị bệnh DTLCP về làm thức ăn cho cá cho biết: Gia đình tôi không nuôi lợn mà chỉ nuôi thủy sản nên tôi không nghĩ bệnh dịch lại có thể lây lan mạnh và thiệt hại đến thế. Thấy các hộ có lợn bị ốm, bán giá rẻ nên tôi chỉ nghĩ mua về làm thức ăn cho cá, tiết kiệm được một phần chi phí. Nay nhận thức được việc làm ấy là gây nguy hiểm cho các hộ chăn nuôi xung quanh, tôi sẽ không tái phạm, đồng thời tuyên truyền và vận động các hộ nuôi thủy sản như gia đình tôi không mua, vận chuyển lợn ốm, chết làm thức ăn cho cá.

Vận chuyển lợn chết do bệnh DTLCP đi tiêu hủy.

Một nguyên nhân quan trọng trong việc bệnh dịch lây lan rộng và nhanh như hiện nay là do việc vận chuyển, buôn bán lợn bệnh, lợn chết. Từ đầu tháng đến nay, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý gần 10 vụ vận chuyển lợn ốm, bệnh; vứt xác lợn chết ra môi trường, ao hồ; sử dụng thịt lợn chết chế biến thực phẩm...

Hiện nay, các địa phương đang “căng mình” để chống DTLCP, UBND tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo phòng, chống bệnh DTLCP; ban hành nhiều văn bản, yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trưởng; Công an tỉnh phối hợp chặt chẽ với các địa phương để tăng cường công tác phòng chống dịch, nhằm khống chế dịch và xử lý nghiêm khắc các đối tượng vi phạm về quy định phòng chống dịch. Sở Nông nghiệp và Môi trường đã thành lập các đoàn công tác bám nắm địa phương nhằm hỗ trợ các địa phương chống dịch, rà soát thiệt hại theo đúng quy định.

Công tác phòng chống DTLCP hiện nay gặp rất nhiều khó khăn, nhất là về nhân lực, đặc biệt là cán bộ Thú y có trình độ chuyên môn. Nếu như đợt dịch 2019, 2020, tại các huyện vẫn còn các Trạm Chăn nuôi và Thú y, có cán bộ phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương để thực hiện công tác chống dịch, tiêu hủy thì hiện nay các Trạm Chăn nuôi và Thú y đã bị giải thể, thành lập Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp. Tuy nhiên, hiện nay các trung tâm cũng đã bị giải thể, chưa có quyết định thành lập mới. Đội ngũ thú y viên cơ sở tại các xã trước kia sau khi sáp nhập cũng chưa có quyết định thành lập mới, đồng thời số lượng còn thiếu nên khó hỗ trợ chính quyền địa phương trong việc phòng chống dịch.

Ông Hoàng Mạnh Thông, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản nhận định: Hiện nay, DTLCP đang ở giai đoạn rất căng thẳng nhưng chưa lên đến đỉnh dịch. Dự kiến dịch sẽ lên đến đỉnh vào khoảng cuối tháng 8 và trong tháng 9. Thời tiết hiện nay hết sức thuận lợi cho dịch bệnh phát triển.

Ngay từ khi dịch bệnh bùng phát, chi cục tham mưu với lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường thành lập 8 tổ chuyên môn, điều các cán bộ có chuyên môn xuống cơ sở trực tiếp hỗ trợ chính quyền và người dân chống dịch. Bên cạnh đó, chi cục đề xuất với Sở Nông nghiệp và Môi trường tham mưu cho UBND tỉnh cấp phát gần 20.000 lít hóa chất khử trùng tiêu độc để phục vụ công tác chống dịch.

Cũng theo ông Thông, để công tác chống dịch đạt hiệu quả tốt, các địa phương cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động các hộ chăn nuôi thực hiện chặt chẽ 5 không: “Không giấu dịch - Không mua bán, vận chuyển lợn bệnh, lợn chết - Không giết mổ, tiêu thụ thịt lợn bệnh, lợn chết - Không vứt xác lợn chết ra môi trường - Không sử dụng thức ăn thừa chưa qua xử lý nhiệt để chăn nuôi lợn”. Đồng thời xiết chặt công tác quản lý đối với hoạt động giết mổ, kinh doanh lợn và các sản phẩm từ lợn; xử lý nghiêm đối với các hành vi mua bán, vận chuyển lợn ốm, chết, bệnh; vứt xác lợn chết ra môi trường...

Quân Lâm