Ngoại giao văn hóa - cầu nối Phú Thọ với thế giới

Trong dòng chảy hội nhập quốc tế sâu rộng, mạnh mẽ của đất nước, mỗi địa phương đều nỗ lực tìm kiếm hướng đi riêng, những thế mạnh đặc trưng để khẳng định vị thế, tạo dựng hình ảnh và thúc đẩy phát triển. Với Phú Thọ - vùng Đất Tổ cội nguồn của dân tộc Việt Nam, con đường đó không chỉ dựa vào tiềm năng kinh tế, vị trí địa lý, mà còn được bồi đắp vững chắc bởi một nền tảng vô giá: Văn hóa. Hơn bao giờ hết, ngoại giao văn hóa đã và đang là cầu nối giới thiệu, quảng bá hình ảnh Phú Thọ, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam với thế giới.

Các đại biểu cùng đông đảo lưu học sinh Lào và sinh viên Trường Đại học Hùng Vương dự nghi thức buộc chỉ cổ tay trong Chương trình chào mừng Tết cổ truyền Bunpimay Lào năm 2025.

Nền tảng vững chắc từ mạch nguồn di sản

Với vị thế là kinh đô đầu tiên của nhà nước Văn Lang, Phú Thọ được trao tặng một kho tàng di sản văn hóa đồ sộ - nguồn tài nguyên vô tận, “chất liệu vàng” cho công tác ngoại giao văn hóa.

Giỗ Tổ Hùng Vương, từ một lễ hội truyền thống, đã trở thành Quốc lễ - biểu tượng thiêng liêng của tinh thần đại đoàn kết dân tộc và đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”. Cứ đến tháng Ba âm lịch, triệu triệu con tim trong và ngoài nước thành kính hướng về Khu Di tích lịch sử Đền Hùng để tri ân công đức Tổ tiên. Đây không chỉ là dịp để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa độc đáo thời đại Hùng Vương, mà còn là cơ hội vàng để quảng bá hình ảnh một Phú Thọ giàu truyền thống đang vươn mình phát triển mạnh mẽ. Sức hút của lễ hội lan tỏa đến đông đảo du khách quốc tế, các đoàn ngoại giao, phóng viên báo chí nước ngoài đến tham dự, tìm hiểu và trải nghiệm; góp phần không nhỏ vào tăng trưởng kinh tế - xã hội, đồng thời nâng cao vị thế của Phú Thọ như một trung tâm văn hóa tâm linh đặc biệt của cả nước.

Nhắc đến di sản, phải nhắc đến “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” và “Hát Xoan Phú Thọ” - hai di sản được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại - niềm tự hào của cả dân tộc Việt Nam và đặc biệt là của người dân Phú Thọ. Việc được UNESCO vinh danh chính là “tờ giấy thông hành” đưa văn hóa Phú Thọ vượt ra khỏi biên giới quốc gia, giúp nâng cao đáng kể vị thế của tỉnh trên bản đồ văn hóa thế giới, thu hút sự quan tâm nghiên cứu, tìm hiểu và hợp tác từ các tổ chức, chuyên gia quốc tế.

Ngoài những di sản đã được quốc tế công nhận, Phú Thọ còn sở hữu hàng trăm di tích lịch sử - văn hóa được xếp hạng, hàng ngàn di sản văn hóa phi vật thể khác như: Lễ hội Trò Trám, Lễ hội đình Đào Xá, Tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ, Lễ hội đền Lăng Sương, các làng nghề thủ công truyền thống... Sự đa dạng, phong phú và đậm đà bản sắc văn hoá là lợi thế tuyệt đối, nền tảng vững chắc để Phú Thọ tự tin “kể câu chuyện của mình” với bạn bè quốc tế thông qua lăng kính ngoại giao văn hóa.

Không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn, phát huy những di sản sẵn có, Phú Thọ còn tạo ra những “đại sứ" không lời nhưng đầy sức mạnh, mang đậm bản sắc văn hóa vùng Đất Tổ.

Điển hình, dự án “Ứng dụng công nghệ thông tin tuyên truyền, quảng bá di sản văn hoá và danh thắng nhằm thúc đẩy phát triển du lịch tỉnh Phú Thọ với các quốc gia trên thế giới” bằng 6 thứ tiếng được ứng dụng vào thực tiễn tuyên truyền, mang lại những lợi ích thiết thực góp phần quảng bá hình ảnh Phú Thọ, tạo những điểm nhấn nhằm thu hút thêm nhiều du khách quốc tế và người Việt Nam ở nước ngoài.

Dự án phim song ngữ 3D “Đền Hùng - Linh thiêng nguồn cội” được phát sóng trên các kênh truyền hình quốc gia như VTV, VTC... Hay trong một số sự kiện ngoại giao tại trụ sở Đại sứ quán Việt Nam tại Campuchia, Lào, Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp... bộ phim đã được in thành đĩa DVD, làm quà tặng đối ngoại của tỉnh trong các sự kiện ngoại giao lớn.

Hay những món quà lưu niệm tuy nhỏ bé nhưng lại chứa đựng cả một câu chuyện văn hóa, lịch sử. Khi được trao tặng cho các đoàn khách quốc tế, các đối tác nước ngoài, những món quà trở thành vật kỷ niệm, gợi nhớ về một vùng đất giàu truyền thống, thân thiện và mến khách. Chiếc bình trà Ngọc Đất Tổ tinh xảo, gói chè búp tím Thanh Ba thơm nồng, bức tranh khắc gỗ về Đền Hùng, mô hình trống đồng Đông Sơn thu nhỏ hay trái bưởi Đoan Hùng ngọt lành... không chỉ là sản vật địa phương mà còn là những “đại sứ thầm lặng”, mang những thông điệp ý nghĩa, thể hiện sự trân trọng, thiện chí, góp phần xây dựng, củng cố mối quan hệ hữu nghị, hợp tác bền chặt giữa Phú Thọ với các địa phương, bạn bè quốc tế.

Một góc trong không gian trưng bày Quà tặng đối ngoại thuộc Trung tâm Thông tin, Tư vấn và Dịch vụ đối ngoại (Sở Ngoại vụ) - nơi những sản phẩm được tỉnh lựa chọn như một món quà lưu niệm gửi các đối tác trong và ngoài nước.

“Sức mạnh mềm” lan tỏa giá trị, nâng cao vị thế

Thuật ngữ “sức mạnh mềm” và các nội hàm về sức mạnh mềm văn hóa lần đầu tiên được xuất hiện chính thức trong phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị ngoại giao lần thứ 29 (ngày 22/8/2016) một lần nữa đã nhấn mạnh vai trò văn hóa là yếu tố then chốt của sức mạnh quốc gia.

Thực tiễn cho thấy, giao lưu văn hóa đã trở thành nhịp cầu nối liền giữa các quốc gia, có vai trò to lớn trong việc thúc đẩy các nước tăng cường tình đoàn kết, hữu nghị, hiểu biết lẫn nhau, cùng hợp tác và phát triển. Nhận thức sâu sắc điều đó, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã xác định ngoại giao văn hóa là một trụ cột quan trọng trong chiến lược đối ngoại toàn diện, bên cạnh ngoại giao chính trị và ngoại giao kinh tế thông qua việc ban hành, triển khai Kế hoạch thực hiện Chiến lược Ngoại giao văn hóa của Việt Nam đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh (Kế hoạch 1006/KH-UBND năm 2022).

Không chỉ dừng lại ở nhận thức, Phú Thọ đã hành động một cách chủ động, sáng tạo và linh hoạt thông qua các hoạt động ngoại giao văn hóa được triển khai đa dạng trên nhiều kênh, hướng đến nhiều đối tượng.

Bên cạnh Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng, sự kiện văn hóa mang tầm quốc gia và quốc tế, Phú Thọ đã không ngừng nâng cấp cơ sở hạ tầng để đáp ứng yêu cầu tổ chức các sự kiện quốc tế lớn như: SEA Games 31, vòng loại các giải bóng đá mang cấp khu vực và châu lục, địa điểm miền di sản khám phá trong Vòng chung kết Hoa hậu Du lịch thế giới 2022... Các sự kiện không chỉ thu hút sự quan tâm của đông đảo bạn bè quốc tế mà còn tạo cơ hội để Phú Thọ giới thiệu những nét văn hóa đặc trưng của mình.

Khách mời tham quan sản phẩm Ngọc Đất Tổ tại sự kiện Tiệc trà di sản - Hương vị Đất Tổ nằm trong khuôn khổ Chương trình hội nghị Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế khu vực Châu Á - Thái Bình Dương lần thứ 11 (AP-11) diễn ra tại Hà Nội.

Vai trò của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài cũng được Phú Thọ khai thác hiệu quả trong công tác ngoại giao văn hóa. Tỉnh đã tổ chức thành công Cuộc thi trực tuyến “Người Việt Nam ở nước ngoài với hai Di sản Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương và Hát Xoan Phú Thọ”, thu hút gần 100 kiều bào đang sinh sống và làm việc tại 9 quốc gia trên thế giới dự thi; tiếp đón đoàn kiều bào đến từ 20 quốc gia trên thế giới về dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng nhân dịp Giỗ Tổ Hùng Vương hằng năm. Đây là những “sứ giả văn hóa”, là cầu nối quan trọng giúp lan tỏa các giá trị văn hóa của Phú Thọ đến cộng đồng quốc tế.

Phú Thọ còn chủ động, tích cực tham gia các hoạt động giao lưu văn hóa quốc tế như: Hội chợ du lịch, liên hoan ẩm thực, ngày văn hóa Việt Nam ở nước ngoài, ngày thiết lập quan hệ ngoại giao, ngày Quốc khánh, sự kiện quan trọng của các nước, địa phương kết nghĩa như: Luông Nậm Thà, Luông Pha Băng (Lào), Nara (Nhật Bản), Sơn Tây (Trung Quốc), thành phố Hwaseong (Hàn Quốc). Đồng thời tổ chức chương trình giới thiệu về văn hóa, nghệ thuật ẩm thực, trang phục truyền thống của các dân tộc tỉnh Phú Thọ. Nhiều lễ hội, sự kiện văn hóa định kỳ và thường niên của tỉnh có sức hút đối với ngoại giao đoàn, bạn bè, khách quốc tế đã đưa nét đẹp tự nhiên, hình ảnh con người Đất Tổ thân thiện, gần gũi, hiếu khách đến với bạn bè thế giới, góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, xúc tiến đầu tư.

Phú Thọ cũng chú trọng vào chiến lược ngoại giao văn hóa toàn diện và linh hoạt bằng việc quảng bá văn hóa, du lịch qua các phương tiện truyền thông, nền tảng trực tuyến, số hóa các di sản văn hóa; đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá trên các phương tiện truyền thông về tiềm năng thế mạnh đầu tư cũng như tôn vinh các giá trị văn hoá - di sản văn hoá phi vật thể của tỉnh như: Báo Phú Thọ phiên bản Tiếng Anh, Bản tin song ngữ Anh - Việt, Chuyên san song ngữ Việt - Nhật, Việt - Hàn, chuyên san Đối ngoại Phú Thọ bằng 3 thứ tiếng của Sở Ngoại vụ...

Những kết quả đạt được đã cho thấy hướng đi đúng đắn, tầm nhìn chiến lược của tỉnh trong việc đưa văn hóa trở thành nguồn lực nội sinh quan trọng, là “sức mạnh mềm” góp phần nâng cao vị thế, hình ảnh của Phú Thọ trên trường quốc tế. Tuy nhiên, tiềm năng văn hóa Đất Tổ vẫn còn rất lớn và dư địa cho ngoại giao văn hóa phát triển còn rộng mở. Với nền tảng văn hóa độc đáo, bề dày lịch sử hào hùng và sự năng động, sáng tạo trong triển khai, ngoại giao văn hóa chắc chắn sẽ tiếp tục là cầu nối vững chắc, hiệu quả, đưa Phú Thọ đến gần hơn với thế giới, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững, xứng đáng với vị thế là vùng Đất Tổ cội nguồn của dân tộc Việt Nam.

Phương Thúy