Phát triển bền vững sản phẩm OCOP

Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) đã trở thành đòn bẩy thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp - nông thôn tại tỉnh Phú Thọ. Việc sáp nhập địa giới hành chính đã mở ra nhiều cơ hội, hướng đi mới cho các hợp tác xã (HTX) trong sản xuất và phát triển bền vững sản phẩm OCOP.

Sản phẩm HTX Tương làng Bợ, xã Đào Xá tham gia Hội chợ Thương mại và Sản phẩm OCOP Phú Thọ năm 2025.

Được triển khai từ năm 2018, chương trình OCOP thu hút nhiều HTX tham gia lựa chọn, xây dựng các sản phẩm chủ lực, đặc trưng, sản xuất theo hướng hàng hóa tập trung, quy mô lớn, hình thành chuỗi giá trị có thị trường ổn định. Để phát triển, nhân rộng chương trình OCOP, Phú Thọ triển khai nhiều giải pháp: Phát triển sản phẩm đặc trưng vùng miền; thúc đẩy liên kết giữa các HTX trong và ngoài tỉnh; xây dựng vùng sản xuất OCOP gắn với du lịch nông thôn, văn hóa và sinh thái; đẩy mạnh hỗ trợ các HTX ứng dụng công nghệ cao, kỹ thuật chế biến sâu, tiêu chuẩn hóa quy trình sản xuất và nhãn hiệu sản phẩm; tăng cường chuyển đổi số, đưa sản phẩm OCOP lên sàn thương mại điện tử và các nền tảng số... Về phía HTX, các chủ thể đã thay đổi căn bản tư duy trong sản xuất nông nghiệp. Thay vì sản xuất nông nghiệp theo lối mòn, người dân chủ động tìm hiểu các phương thức sản xuất phù hợp với xu thế và nhu cầu của thị trường.

Là một trong những chủ thể tham gia chương trình OCOP từ những năm đầu tiên, ông Cao Đăng Duy, Giám đốc HTX Mì gạo Hùng Lô, phường Vân Phú cho biết: “Đến nay, HTX có gần 10 loại sản phẩm như: Mỳ gạo, mì phở; mì rau củ quả; miến rong... Trong đó, 2 sản phẩm: Mì gạo Hùng Lô loại đặc biệt; mì phở Hùng Lô loại đặc biệt được đánh giá là sản phẩm OCOP 4 sao và sản phẩm “Mì gạo sạch sinh ra từ làng Hùng Lô” được đánh giá là sản phẩm OCOP 5 sao. Kể từ khi được chứng nhận sao OCOP, giá trị các sản phẩm của HTX đều gia tăng từ 1,5 đến 2 lần so với trước đây. Chương trình OCOP đã tạo ra hướng đi mới, hiệu quả hơn trong quy trình sản xuất, kinh doanh của HTX, giúp sản phẩm đủ điều kiện để tham gia vào hệ thống các siêu thị và cơ hội để vươn ra thị trường xuất khẩu... HTX còn liên kết, hỗ trợ kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm cho nhiều hộ dân sản xuất mì trong khu vực.

HTX Mì gạo Hùng Lô, phường Vân Phú đẩy mạnh công tác quảng bá, giới thiệu sản phẩm tại Siêu thị Co.op mart Việt Trì.

Theo thống kê, toàn tỉnh có trên 1.100 HTX nông nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực: Chăn nuôi, trồng trọt, chế biến thức ăn, sơ chế nông sản; trong đó có trên 120 chủ thể HTX có sản phẩm đạt chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên. Các HTX chú trọng đầu tư chiều sâu, chuẩn hóa quy trình sản xuất để gia tăng giá trị, tập trung vào các nhóm sản phẩm đặc thù, thế mạnh của tỉnh, như: Bưởi đỏ Giang Lộc, mỳ gạo Hùng Lô, thịt chua Thanh Sơn, chè xanh Đá Hen, chè Long Cốc, thanh long ruột đỏ Lập Thạch, nấm sò Tam Đảo, gạo ngon Phú Xuân. Bên cạnh các sản phẩm quen thuộc, thị trường đón nhận thêm các sản phẩm có chất lượng: Thịt, rau, quả, mật ong, trà thảo dược, tương nếp... Thông qua chương trình OCOP, các sản phẩm được nâng tầm giá trị đủ điều kiện vào các siêu thị, hệ thống phân phối hiện đại; giá trị hàng hóa từ các sản phẩm OCOP tăng từ 15 - 20%. Việc phát triển các sản phẩm gắn với du lịch cộng đồng, làng nghề, di tích lịch sử... đã và đang gia tăng giá trị văn hóa cho sản phẩm OCOP và tạo trải nghiệm du lịch độc đáo cho du khách, mở ra triển vọng phát triển bền vững cho HTX và kinh tế địa phương nông thôn và miền núi.

Với sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền các cấp, sự chủ động, sáng tạo của các HTX, doanh nghiệp, toàn tỉnh hiện có 593 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP từ 3 sao trở lên, tăng 481 sản phẩm so với năm 2020, trong đó có 5 sản phẩm đạt OCOP 5 sao. Sau sáp nhập, tỉnh Phú Thọ sở hữu nhiều vùng nguyên liệu quý, giàu tiềm năng để phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc sản, gắn với bản sắc văn hóa từng vùng miền. Việc mở rộng không gian phát triển đã tạo điều kiện để các HTX mở rộng vùng nguyên liệu, quy hoạch sản xuất theo hướng tập trung, quy mô lớn hơn và có điều kiện hình thành các chuỗi giá trị liên vùng bền vững.

Tuy nhiên, hiện nay, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế đã, đang tạo áp lực nhất định hoạt động sản xuất, kinh doanh của các HTX trên địa bàn tỉnh. Do vậy, để các sản phẩm OCOP HTX đứng vững trên thị trường cần đáp ứng đồng thời các tiêu chí: Chất lượng, truy xuất nguồn gốc, thân thiện với môi trường và phù hợp với xu hướng tiêu dùng xanh, sạch, bền vững. Việc duy trì và nâng hạng sao cho sản phẩm không chỉ là yêu cầu về chất lượng mà còn là cam kết lâu dài về trách nhiệm xã hội và phát triển bền vững của mỗi HTX. Các tiêu chuẩn về sở hữu trí tuệ, vệ sinh an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường đang trở thành những điều kiện bắt buộc khi các sản phẩm OCOP muốn vươn ra thị trường quốc tế.

Thanh Nga