Thảo luận tại Tổ về các Dự án Luật

Chiều 11/11, các ĐBQH (Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ và Đắk Lắk) đã thảo luận tại Tổ về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo; dự án Luật Đầu tư (sửa đổi); dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi).

Góp ý vào dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), các đại biểu đều thống nhất với sự cần thiết phải sửa đổi luật này như tờ trình của Chính phủ nhằm thể chế hóa chủ chương, đường lối của đảng về đầu tư, phát triển kinh tế tư nhân, phù hợp với quản lý chính quyền địa phương hai cấp. Đồng thời, khắc phục những hạn chế nhằm khai thác hiệu quả nguồn lực xã hội, bảo đảm tính đồng bộ thống nhất với hệ thống pháp luật Việt Nam và pháp luật quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Về ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện (Điều 6), theo ĐBQH Trần Văn Tiến (Phú Thọ), tại điểm đ, khoản 6 quy định: Các yêu cầu khác mà cá nhân, tổ chức kinh tế phải đáp ứng để thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh mà không cần phải có xác nhận bằng văn bản của cơ quan có thể quyền. Để minh bạch về thủ tục hành chính, tránh gây phiền hà, sách nhiễu, đại biểu đề nghị cần quy định cụ các yêu cầu khác là những yêu cầu gì để thống nhất trong triển khai thực hiện.

Tại điểm a, khoản 2, điều 16 về ngành, nghề ưu đãi đầu tư và địa bàn ưu đãi đầu tư có quy định, địa bàn ưu đãi đầu tư gồm địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn. Theo đại biểu Trần Văn Tiến, quy định như vậy rất khó xác định, bởi hôm nay địa bàn thuộc đối tượng ưu đãi nhưng thời gian sau địa bàn đó có thể không thuộc địa bàn được ưu đãi hoặc phát sinh địa bàn mới. Do vậy, đề nghị bổ sung 1 khoản giao Chính phủ quy định để phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội theo từng giai đoạn.

Trong quá trình thực hiện dự án đầu tư, do tiến độ thực hiện dự án không bảo đảm theo quy định mà phải kéo dài do vướng mắc về công tác giải phóng mặt bằng, cũng như công tác chuẩn bị đầu tư, dẫn đến mất cơ hội để thực hiện các nội dung của mục tiêu. Đại biểu đặt câu hỏi, để dự án đầu tư kinh doanh hoạt động có hiệu quả thì nhà đầu tư (chủ đầu tư) có được chủ động điều chỉnh nội dung mục tiêu đầu tư cũng như nội dung mục tiêu kinh doanh không?. “Nếu được thì cần bổ sung chính sách này vào Điều 5 quy định chính sách về đầu tư kinh doanh” - đại biểu Trần Văn Tiến đề nghị.

Về thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư (Điều 25, Điều 26, Điều 27), dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo hướng: Thu hẹp và làm rõ phạm vi các dự án phải thực hiện chấp thuận chủ trương; quy định rõ ngoại lệ về việc không thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư; tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền chấp thuận chủ trương đầu tư; sửa đổi, bổ sung quy định về thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Chủ tịch UBND cấp tỉnh thay cho UBND cấp tỉnh (khoản 3 Điều 26); tiếp tục đơn giản hoá thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư.

ĐBQH Thái Quỳnh Mai Dung

ĐBQH Thái Quỳnh Mai Dung (Phú Thọ) cho rằng thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư là thủ tục cần thiết trong quản lý hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam, nhằm bảo đảm sự kiểm soát hợp lý giữa phát triển kinh tế và yêu cầu quản lý nhà nước, đồng thời nâng cao tính minh bạch, hiệu quả, phân cấp hợp lý và tránh rủi ro hệ thống. Việc sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện quy định này nhằm tháo gỡ các khó khăn vướng mắc và đẩy nhanh quá trình thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với quy định của pháp luật có liên quan.

Tuy nhiên, về quy định chuyển thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư từ UBND cấp tỉnh (có tính tập thể) cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh (là quyết định của cá nhân), mặc dù đây là một quy định phù hợp với chủ trương phân cấp, phân quyền, tăng tính chủ động, trách nhiệm của cá nhân, giúp rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, tăng tính linh hoạt..., nhưng đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung cho rằng, cần nghiên cứu có các cơ chế kiểm soát bảo đảm minh bạch, rõ ràng, tránh lạm quyền; đồng thời bảo đảm phù hợp với thẩm quyền phê duyệt quy hoạch trong dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) và dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn (đang dự kiến trình Quốc hội xem xét cho ý kiến thông qua tại Kỳ họp thứ Mười).

Một số ý kiến cho rằng, dự thảo Luật đã bỏ quy định của Luật Đầu tư năm 2020 về thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài, theo đó, bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài đối với dự án thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ; bỏ các điều từ Điều 58 đến Điều 62 của Luật Đầu tư năm 2020 quy định về hồ sơ, trình tự, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài.

Đồng thời, dự thảo Luật bổ sung Điều 45 quy định về cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài, theo đó thu hẹp diện dự án phải thực hiện thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài theo hướng áp dụng mức sàn vốn đầu tư từ 20 tỷ đồng trở lên hoặc với dự án đầu tư có lĩnh vực thuộc ngành, nghề đầu tư ra nước ngoài có điều kiện quy định tại khoản 1, Điều 43 Luật. Đối với các dự án có quy mô trần là 20 tỷ đồng thì chỉ cần thực hiện việc đăng ký giao dịch ngoại hối với Ngân hàng Nhà nước để chuyển tiền ra nước ngoài.

Đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung (Phú Thọ) đề nghị, cơ quan soạn thảo nên nghiên cứu theo hướng giữ những nội dung này theo quy định của Luật Đầu tư hiện hành, vì thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài và thủ tục cấp Giấy chứng nhận đầu tư ra nước ngoài (theo Luật Đầu tư năm 2020) là công cụ quản lý nhà nước hữu hiệu nhằm quản lý chặt chẽ hoạt động đầu tư ra nước ngoài của cá nhân, tổ chức Việt Nam, bảm bảo hoạt động đầu tư ra nước ngoài diễn ra đúng pháp luật, minh bạch, hiệu quả và vì lợi ích chung của nền kinh tế quốc dân, đặc biệt là với các dự án có ảnh hưởng an ninh, quốc phòng.

Theo ĐBQH Lê Đào An Xuân (Đắk Lắk), tại Điều 13 quy định bảo đảm đầu tư kinh doanh trong trường hợp thay đổi pháp luật có nêu: “4. Trường hợp nhà đầu tư không được tiếp tục áp dụng ưu đãi đầu tư theo quy định tại khoản 3 Điều này thì được xem xét, giải quyết bằng một hoặc một số biện pháp sau đây: a) Khấu trừ thiệt hại thực tế của nhà đầu tư vào thu nhập chịu thuế; b) Điều chỉnh mục tiêu hoạt động của dự án đầu tư; c) Hỗ trợ nhà đầu tư khắc phục thiệt hại.” Tuy nhiên việc quy định điểm c về hỗ trợ nhà đầu tư khắc phục thiệt hại còn chung chung, chưa có cơ sở, tiêu chí để các cơ quan có thẩm quyền có thể xác định được mức hỗ trợ thiệt hại của nhà đầu tư. Do đó cần làm rõ hơn nội dung này.

Về ngành, nghề ưu đãi đầu tư và địa bàn ưu đãi đầu tư (Điều 16), đại biểu đề nghị bổ sung thêm ngành vật liệu mới là một trong những ngành rất quan trọng, thể hiện sự bứt phá của nền kinh tế; và ngành công nghệ sinh học, đặc biệt với Việt Nam là quốc gia nông nghiệp nên ngành này càng phải quan tâm đúng mức.

Theo đại biểu, tại Điều 17 về quỹ hỗ trợ đầu tư trong dự thảo có nêu về việc thành lập Quỹ hỗ trợ đầu tư, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc, đánh giá lại sự hình thành cũng như dự kiến cơ chế hoạt động của các quỹ này trong thời gian tới như thế nào để tránh trùng lặp. Bên cạnh đó, quỹ này được thành lập để hỗ trợ cho các nhà đầu tư chiến lược, các tập đoàn đa quốc gia và các doanh nghiệp trong nước, tuy nhiên đối với các doanh nghiệp trong nước rất cần được ưu tiên hỗ trợ để hình thành các doanh nghiệp, tập đoàn “Made in Việt Nam”, dó đó, đại biểu đề nghị trong quy định cần bổ sung tỷ lệ hỗ trợ của quỹ dành cho các doanh nghiệp trong nước. Như vậy các hướng dẫn chi tiết của Chính phủ sau khi Luật được ban hành sẽ có định hướng rõ ràng và doanh nghiệp trong nước cũng nhận được sự cam kết của Chính phủ trong lĩnh vực đầu tư.

Góp ý về các dự án thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư (Điều 25), đại biểu Lê Đào An Xuân cho biết, tại khoản 11 quy định “dự án đầu tư xây dựng nhà ở (để bán, cho thuê, cho thuê mua), khu đô thị không phân biệt quy mô sử dụng đất hoặc quy mô dân số, trừ trường hợp dự án đầu tư thông qua đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.”

Đại biểu khẳng định, thời gian qua, lĩnh vực bất động sản được Quốc hội, Chính phủ đặc biệt quan tâm với mục tiêu tạo thêm nhiều chỗ ở cho người dân với giá phải chăng. Do đó, để tiết giảm thủ tục hành chính cho lĩnh vực này, đại biểu Lê Đào An Xuân đề nghị, đối với những dự án xây dựng nhà ở quy mô nhỏ không cần phải thực hiện thủ tục chấp thuận đầu tư mà chỉ những dự án lớn như xây dựng khu đô thị từ 5ha trở lên mới cần phải thực hiện thủ tục này. Qua đó sẽ thúc đầy được nhiều hơn nữa các dự án nhà ở thu nhập thấp dành cho người dân.

Về bảo đảm thực hiện dự án đầu tư (Điều 31), một trong những giải pháp để thực hiện đầu tư là đề nghị doanh nghiệp phải ký quỹ đầu tư. Tuy nhiên, đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo thì việc ký quỹ sẽ gây khó khăn cho doanh nghiệp. Bởi, khả năng tiếp cận nguồn tín dụng và khả năng chứng minh tính hiệu quả cho dự án của mình sẽ khó khăn. Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát thêm cơ chế đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ và các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo để có chính sách khởi nghiệp đầu tư ngoài hình thức ký quỹ để thúc đẩy các dự án này được phát triển.

ĐBQH Cầm Hà Chung phát biểu tại hội nghị

Về việc bổ sung ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh liên quan đến môi trường và bảo vệ trẻ em (Điều 6), ĐBQH Cầm Hà Chung (Phú Thọ) cho rằng, quy định như vậy là phù hợp với việc kế thừa danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh hiện hành, nhưng thực tế cho thấy còn một số lĩnh vực mới phát sinh chưa được quy định rõ. Đặc biệt là hoạt động nhập khẩu, xử lý chất thải điện tử không qua kiểm định, tái chế theo quy chuẩn môi trường, và sản xuất, kinh doanh đồ chơi, trò chơi có nội dung độc hại, bạo lực, phản văn hóa, ảnh hưởng xấu đến nhân cách trẻ em.

Cử tri nhiều địa phương kiến nghị bổ sung những lĩnh vực này vào danh mục cấm, nhằm bảo đảm phù hợp với cam kết quốc tế về phát triển bền vững, cũng như định hướng Nghị quyết số 50-NQ/TW của Bộ Chính trị. Do đó, đại biểu đề nghị, ban soạn thảo tiếp thu, bổ sung 2 nhóm ngành nghề nói trên vào Điều 6, để bảo đảm tính đầy đủ và bao quát trong quản lý đầu tư kinh doanh, đặc biệt trong lĩnh vực môi trường và bảo vệ quyền trẻ em.

Đối với việc mở rộng ngành, nghề và địa bàn ưu đãi đầu tư - tạo động lực cho phát triển địa phương (Điều 16), đại biểu Cầm Hà Chung cho rằng, hiện nay, cụm công nghiệp và cụm công nghiệp làng nghề đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn, tạo việc làm cho người dân, nhưng chưa được liệt kê trong danh mục địa bàn ưu đãi. Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung cụm công nghiệp và cụm công nghiệp làng nghề vào nhóm địa bàn ưu đãi đầu tư. Điều này không chỉ giúp phân bổ nguồn lực đồng đều hơn giữa các vùng mà còn khuyến khích doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ sản xuất chuyển đổi sang mô hình sản xuất chính quy, xanh và bền vững.

ĐBQH Nguyễn Văn Mạnh phát biểu tại hội nghị

Đối với dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi), theo ĐBQH Nguyễn Văn Mạnh (Phú Thọ), hiện nay dự thảo đang quy định 2 hình thức cai nghiện tự nguyện, trong đó có cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng sau khi cai nghiện tại cơ sở ma túy tư nhân. Tuy nhiên còn đối tượng cai nghiện sau khi cai nghiện tại các trung tâm cai nghiện bắt buộc thì có tổ chức cai nghiện tại gia đình và cộng đồng không cũng cần phải quan tâm. Ngoài ra, đại biểu cũng cho rằng, cần nghiên cứu về cơ chế, khuyến khích các tổ chức, cá nhân để cung cấp dịch vụ cai nghiện và quản lý người cai nghiện, xã hội hóa công tác cai nghiện tại cộng đồng để phục vụ cho việc cai nghiện.

Liên quan đến Điều 35 về cai nghiện ma túy bắt buộc cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi, trong dự thảo đã quy định tại điểm b, Điều 27 về cơ sở cai nghiện ma túy “b) Trường giáo dưỡng, thực hiện cai nghiện ma túy tự nguyện, bắt buộc cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi;”. Tuy nhiên, hiện ở các tỉnh không phải nơi nào cũng có trường giáo dưỡng.

Do đó, đại biểu Nguyễn Văn mạnh đề nghị, cần có quy định mở, đó là nơi nào có trường giáo dưỡng, có khoảng cách gần sẽ tập trung có phương án cơ bản cai nghiện trong trường giáo dưỡng, còn lại nơi khó khăn, phức tạp thì phân loại đưa vào các trung tâm cai nghiện bắt buộc. Mặt khác, cần nghiên cứu quy định linh động, phù hợp với thực tiễn việc thi hành quyết định đưa người nghiện ma túy đến cai nghiện tại cơ sở cai nghiện ma túy công lập trong thời hạn 24 giờ kể từ khi nhận được quyết định của Tòa án về việc áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Ở góc độ khác, ĐBQH Lê Tất Hiếu (Phú Thọ) phản ánh, trên thực tế để đánh giá căn cơ các đối tượng đã đi cai nghiện mà khỏi nghiện hoàn toàn tỷ lệ không cao. Do vậy cần quản chặt đầu vào các đối tượng nghiện. Theo thống kê, nhóm đối tượng này thường tập trung vào đối tượng vị thành niên. Do đó, trong điều 6, 7, 8 đã quy định rất rõ trách nhiệm phòng, chống ma túy của cá nhân, gia đình, cơ quan nhà nước, cơ sở giáo dục, song, đại biểu đề nghị nên quy định giao cho Chính phủ quy định cụ thể, chi tiết việc vai trò quản lý của gia đình trong quản lý, ngăn chặn như thế nào.

Từ đó xây dựng nên cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và ngành chức năng để quản lý chặt các đối tượng này. Ngoài ra, cần phải phổ cập THPT để vừa nâng cao trình độ, vừa tăng cường thời gian cho các cháu học sinh ngồi trên ghế nhà trường để bảo đảm quá trình hình thành nhân cách được đầy đủ, chặt chẽ hơn.

Đồng quan điểm, ĐBQH Nguyễn Văn Mạnh cho rằng, trong khoản 2, Điều 8 quy định trách nhiệm của nhà trường trong việc phối hợp với các cơ quan, tổ chức và chính quyền địa phương để quản lý, giáo dục học sinh, sinh viên, học viên về phòng, chống ma túy, cần bổ sung thêm phải phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng có thẩm quyền, trong đó lực lượng công an là nòng cốt để kiểm tra, kiểm soát những sản phẩm chất kích thích, gây nghiện xung quanh trường học, ngăn chặn các đối tượng có thể dụ dỗ các em học sinh.

Góp ý về quy định xét nghiệm chất ma túy trong cơ thể (Điều 22), ĐBQH Cầm Hà Chung đề nghị, cần làm rõ hơn về thẩm quyền và quy trình xét nghiệm để tránh lạm quyền hoặc chồng chéo. Cụ thể, nên quy định UBND cấp xã hoặc cơ quan được Chính phủ giao có quyền yêu cầu xét nghiệm hành chính đối với người có dấu hiệu sử dụng trái phép chất ma túy; cơ quan điều tra thực hiện xét nghiệm trong trường hợp có căn cứ xác định hành vi phạm tội hình sự; nhà nước bảo đảm kinh phí xét nghiệm lần đầu, đồng thời cho phép người bị xét nghiệm được quyền yêu cầu xét nghiệm lại khi nghi ngờ kết quả sai. Quy định này giúp bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong hoạt động quản lý hành chính, đồng thời tăng tính minh bạch, công bằng và chính xác trong xác định tình trạng sử dụng ma túy.

Hiện nay, giữa dự thảo Luật Phòng, chống ma túy (Điều 34) và Điều 256a Bộ luật Hình sự có sự chưa thống nhất trong quy định về hành vi “sử dụng ma túy khi đang trong thời gian cai nghiện”. Cụ thể, Luật hiện hành xử lý hành chính; Bộ luật Hình sự quy định là tội phạm. Đại biểu Cầm Hà Chung đề nghị, cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra thống nhất quan điểm, bảo đảm “một hành vi - một chế tài”, tránh tình trạng chồng chéo pháp luật, gây khó khăn cho cơ quan thực thi và ảnh hưởng quyền công dân.

Cho ý kiến vào dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo, ĐBQH Nguyễn Văn Mạnh (Phú Thọ) cho rằng việc bổ sung hình thức tiếp công dân trực tuyến tại khoản 1, Điều 1 là phù hợp với điều kiện hiện nay trên môi trường số hóa và tình hình thực tế của mỗi địa phương sau sáp nhập, qua đó tạo thuận lợi cho người dân không phải đi lại nhiều lần. Tuy nhiên cần bổ sung thêm hình thức kết hợp giữa trực tiếp và trực tuyến.

Trong điểm c, khoản 7, Điều 1 có quy định yêu cầu mới là Chủ tịch UBND cấp xã sẽ tiếp công dân ít nhất 2 ngày/tháng, song, đại biểu Nguyễn Văn Mạnh cho rằng, cần nghiên cứu thêm vấn đề này vì hiện tại Bí thư xã vẫn đang tiếp công dân 2 ngày/tháng. Ngoài ra, đối với quy định tiếp công dân trực tuyến cần quy định Trung ương hoặc cấp tỉnh tiếp công dân trực tuyến thì liên quan đến công dân xã nào thì mới kết nối trực tiếp tới xã đó để báo cáo, giải trình những kiến nghị mà công dân nêu ra.

Đồng tình với việc dự thảo bổ sung hình thức tiếp công dân trực tuyến (Điều 3a), ĐBQH Cầm Hà Chung (Phú Thọ) khẳng định, đây là bước tiến phù hợp với xu thế chuyển đổi số và chủ trương “chính quyền phục vụ”. Việc cho phép người dân gửi phản ánh, kiến nghị, khiếu nại qua cổng dịch vụ công trực tuyến giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và mở rộng khả năng tiếp cận của người dân vùng sâu, vùng xa.

Tuy nhiên, để quy định này thực sự đi vào cuộc sống, cần bổ sung khoản quy định rõ “tiếp công dân trực tuyến có giá trị pháp lý tương đương với tiếp công dân trực tiếp, hồ sơ điện tử được xác thực, ký số và lưu trữ theo quy định của pháp luật”. Đồng thời, giao Chính phủ quy định chi tiết về quy trình kỹ thuật, bảo mật, xác thực người gửi và lưu trữ dữ liệu.

Theo đại biểu Nguyễn Văn Mạnh, trong Luật Tố cáo có quy định bảo vệ danh tính của người tố cáo, tuy nhiên, trong trường hợp tố cáo sai thì có được bảo vệ hay không? Do vậy cần cơ chế rõ ràng nếu không sẽ có nhiều trường hợp vin vào quy định này để tố cáo không đúng vì lợi ích cá nhân. Trong đó phải có cơ chế xử lý nghiêm những trường hợp tố cáo sai, lợi dụng dân chủ để trục lợi. Ngoài ra, phải quy định chặt chẽ, rõ ràng đối với hình thức tố cáo qua mạng, nếu không các đối tượng xấu sẽ lợi dụng không gian mạng để tố cáo sai sự thật, ảnh hưởng đến các tổ chức, cá nhân.

Bùi Hiển