“Điểm tựa” của những mảnh đời yếu thế

Trợ giúp pháp lý không chỉ là một dịch vụ công, mà còn là “điểm tựa” để người nghèo, người yếu thế vững tin bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Thời gian qua, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước số 3 (Trung tâm) đã và đang bền bỉ mang pháp luật đến gần hơn với người dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa.

Cán bộ Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước số 3 truyền thông trợ giúp pháp lý cho đồng bào dân tộc thiểu số xã Thung Nai.

Tại các xã miền núi, bà con quen với nương rẫy hơn là những điều khoản pháp luật. Khi xảy ra các vấn đề liên quan đến pháp luật, họ thực sự hoang mang lo sợ vì thiếu hiểu biết, thiếu điều kiện tiếp cận dịch vụ pháp lý. Chính trong những hoàn cảnh ấy, đội ngũ trợ giúp pháp lý của Trung tâm đã có mặt kịp thời, lắng nghe, tư vấn và đồng hành cùng người dân từ những bước đầu tiên.

Một trong những vụ việc điển hình được Trung tâm hỗ trợ gần đây là trường hợp của bị cáo Lò Văn Diễn, trú tại xóm Vanh, xã Bao La, thuộc diện hộ nghèo, bị Tòa án nhân dân tỉnh Hoà Bình (cũ) xét xử sơ thẩm và xử phạt tù chung thân về tội “Vận chuyển trái phép chất ma tuý”.

Ngay sau khi tiếp nhận vụ việc, Trung tâm đã cử trợ giúp viên pháp lý trực tiếp tham gia bào chữa cho bị cáo tại phiên tòa phúc thẩm. Trợ giúp viên pháp lý đã xuống địa phương xác minh, thu thập hồ sơ, bị cáo là người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng đặc biệt khó khăn, không biết chữ nên hiểu biết pháp luật còn hạn chế. Đây là lần đầu tiên vi phạm pháp luật cũng vì hoàn cảnh kinh tế quá khó khăn, bố mẹ tuổi cao sức yếu hay ốm đau bệnh tật. Trợ giúp viên đã tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị cáo Diễn theo điểm m, khoản 1, điều 51 Bộ luật hình sự “ Người phạm tội do lạc hậu”. Mặt khác, người phạm tội tích cực hợp tác với cơ quan chức năng cung cấp thông tin có giá trị phục vụ công tác điều tra, phát hiện thêm đồng phạm mới. Kết quả, Hội đồng xét xử phúc thẩm chấp nhận kháng cáo xin giảm nhẹ mức hình phạt của bị cáo Lò Văn Diễn với mức xử phạt 20 năm tù.

Với phương châm “lấy người dân làm trung tâm”, Trung tâm triển khai đa dạng hình thức hỗ trợ: tư vấn trực tiếp tại trụ sở, tổ chức các đợt trợ giúp lưu động, tham gia tố tụng để bào chữa, bảo vệ quyền lợi cho người được trợ giúp pháp lý. Mỗi vụ việc là một câu chuyện khác nhau, nhưng điểm chung là tinh thần trách nhiệm, tận tâm của đội ngũ trợ giúp viên và luật sư cộng tác.

Theo thống kê, năm 2025, Trung tâm đã tiếp nhận và giải quyết hơn 400 vụ việc trợ giúp pháp lý, trong đó có khoảng 70% vụ việc liên quan trực tiếp đến người nghèo và các đối tượng yếu thế. Riêng hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động, Trung tâm đã tổ chức thực hiện 90/90 điểm truyền thông, qua đó đã truyền thông về trợ giúp pháp lý và các lĩnh vực pháp luật khác tới hơn 3.000 lượt người, tư vấn ngoài trụ sở 450 việc đơn giản cho người dân tại các xã vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn trên địa bàn tỉnh tham gia tư vấn, giải đáp pháp luật.

Ông Bùi Văn Liển, Phó Chủ tịch UBND xã Mường Thàng cho biết: “Các buổi trợ giúp pháp lý lưu động đã giúp người dân trên địa bàn tiếp cận pháp luật một cách trực tiếp, dễ hiểu. Nhiều vụ việc phức tạp được tư vấn, giải quyết kịp thời ngay từ cơ sở, hạn chế đơn thư khiếu kiện kéo dài, góp phần giữ vững an ninh trật tự tại địa phương.”

Không chỉ dừng lại ở việc “giải quyết vụ việc”, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cũng được Trung tâm chú trọng. Những buổi truyền thông pháp luật tại thôn, bản, khu dân cư với cách diễn đạt dễ hiểu, gần gũi đã giúp người dân từng bước nâng cao nhận thức pháp lý, biết cách tự bảo vệ mình và phòng ngừa vi phạm. Pháp luật vì thế không còn là khái niệm khô cứng, xa vời.

Thực tiễn cho thấy, nhiều vụ việc sau khi được trợ giúp được giải quyết thấu tình đạt lý, hạn chế khiếu kiện kéo dài, giữ gìn đoàn kết trong cộng đồng. Đặc biệt, với các đối tượng yếu thế như người nghèo, người cao tuổi, người khuyết tật, phụ nữ và trẻ em, sự hỗ trợ kịp thời của Trung tâm đã góp phần bảo đảm công bằng xã hội, củng cố niềm tin của Nhân dân vào chính sách nhân văn của Nhà nước.

Ông Bùi Quang Ngọc, Phó Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước số 3 cho biết: "Công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo không chỉ là nhiệm vụ chuyên môn mà còn là trách nhiệm xã hội. Chúng tôi xác định mỗi vụ việc được trợ giúp thành công là thêm một người dân được bảo vệ quyền lợi, thêm một niềm tin vào pháp luật. Trong bối cảnh yêu cầu cải cách tư pháp và xây dựng Nhà nước pháp quyền ngày càng cao, công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo càng có ý nghĩa thiết thực. Thời gian tới, Trung tâm tiếp tục đổi mới phương thức hoạt động, tăng cường phối hợp với chính quyền cơ sở và các tổ chức liên quan, mở rộng mạng lưới cộng tác viên, nhằm đưa pháp luật đến đúng người, đúng lúc".

Hành trình đưa công lý đến với người nghèo vẫn còn nhiều gian nan, nhưng bằng tâm huyết và trách nhiệm, những người làm trợ giúp pháp lý đang từng ngày thắp lên niềm tin, để pháp luật thực sự trở thành chỗ dựa vững chắc cho mọi người dân.

Đinh Thắng