Thế hệ trẻ và khát vọng xây dựng môi trường học đường không khói thuốc

Với tinh thần sáng tạo và mong muốn mang lại môi trường học đường lành mạnh, nhóm học sinh Trường THCS Định Trung, phường Vĩnh Yên đã phát triển thành công dự án “AI - No Vape Life” – nền tảng giáo dục cộng đồng giúp ngăn ngừa thuốc lá điện tử và giành giải Nhất tại Cuộc thi Học sinh, sinh viên với ý tưởng khởi nghiệp lần thứ VII năm 2025. Dự án góp phần lan tỏa thông điệp: “Vì sức khỏe của chính mình và cộng đồng, hãy nói không với thuốc lá điện tử”.

Cô Đào Thị Hồng Cường, giáo viên Lịch sử, người trực tiếp hướng dẫn nhóm, cho biết năm học 2024 - 2025 cô đã hỗ trợ học sinh Trần Minh Nguyệt (lớp 8A6) thực hiện đề tài “Thiết kế một số công cụ hỗ trợ tuyên truyền và nâng cao nhận thức cho học sinh THCS về thuốc lá điện tử”. Dù đạt giải Nhì cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp thành phố, Minh Nguyệt vẫn băn khoăn làm sao để học sinh không chỉ “biết” tác hại thuốc lá điện tử mà thật sự thay đổi hành vi. Chính câu hỏi đó thúc đẩy em tìm cách kết hợp công nghệ với giáo dục sức khỏe để tạo tác động mạnh mẽ hơn.

Từ ý tưởng mới, Minh Nguyệt đã rủ thêm bốn bạn cùng trường gồm: Lê Tiến Duy (9A3), Nguyễn Phú Minh (8A5), Nguyễn Nhật Minh và Phùng Trọng Đức (7A1) cùng xây dựng dự án. Quá trình làm việc đòi hỏi cả nhóm phải cân đối thời gian học tập, nghiên cứu AI và công nghệ AR qua các khóa học trực tuyến, đồng thời thiết kế hoạt động khảo sát, trải nghiệm phù hợp với tâm lý học sinh. Nhờ sự hỗ trợ của Phòng GDĐT Vĩnh Yên và Sở GDĐT Vĩnh Phúc (cũ), nhóm được làm việc với chuyên gia công nghệ, bác sĩ Bệnh viện Lạc Việt - người tư vấn về tác hại của thuốc lá điện tử đối với cơ thể, và PGS.TS Nguyễn Thị Nhân Ái (ĐH Sư phạm Hà Nội 1) tư vấn về tâm lý tuổi teen. Từ đó, dự án từng bước hình thành nền tảng tích hợp AI và AR phục vụ giáo dục phòng chống thuốc lá điện tử.

Giáo viên và nhóm học sinh trường THCS Định Trung phát triển thành công dự án “AI - No Vape Life” – nền tảng giáo dục cộng đồng giúp ngăn ngừa thuốc lá điện tử

“AI - No Vape Life” được xây dựng như một hệ sinh thái học tập - tương tác - trải nghiệm, giúp học sinh hình dung tương lai của chính mình khi lựa chọn sử dụng hoặc từ bỏ thuốc lá điện tử. Ứng dụng có nhiều tính năng nổi bật, trong đó AR mô phỏng trực quan những tác hại của thuốc lá điện tử lên các cơ quan trong cơ thể; AI tùy chỉnh nội dung học theo độ tuổi và thói quen của người dùng; trò chơi tương tác và cơ chế thưởng tạo sự hứng thú; bác sĩ ảo đưa ra lời khuyên dựa trên thông tin cá nhân hóa. Tất cả nhằm tạo ra một người bạn đồng hành chứ không phải “người lớn khuyên răn”. Minh Nguyệt chia sẻ: “Chúng em muốn ứng dụng như một tấm gương tương lai để các bạn tự nhìn thấy điều tốt nhất cho sức khỏe của mình”.

Sau khi được đánh giá cao tại cấp tỉnh, “AI - No Vape Life” được Sở GDĐT Vĩnh Phúc (cũ) lựa chọn tham dự SV-STARTUP 2025 do Bộ GDĐT tổ chức. Vượt qua hơn 770 dự án toàn quốc, sản phẩm của nhóm học sinh Định Trung xuất sắc giành giải Nhất khối học sinh phổ thông, mang lại niềm tự hào cho nhà trường và ngành giáo dục Vĩnh Phúc.

Hiệu trưởng Trường THCS Định Trung, cô Nguyễn Cẩm Mỹ khẳng định thành công này đến từ sự nỗ lực bền bỉ của học sinh, sự tận tâm của giáo viên, sự đồng hành sát sao của các cấp quản lý giáo dục cùng sự ủng hộ của phụ huynh. Mỗi thành viên tham gia dự án đều làm việc nghiêm túc, trách nhiệm và đầy tâm huyết.

Ý nghĩa hơn, ứng dụng hiện được thử nghiệm tại một số trường trên địa bàn và nhận được phản hồi tích cực. Dự án được kỳ vọng sẽ sớm tích hợp vào chương trình giáo dục kỹ năng sống, góp phần xây dựng lối sống lành mạnh, ngăn ngừa tệ nạn trong học đường. Nhóm sáng lập còn đang mở rộng hợp tác với doanh nghiệp và tổ chức phi chính phủ để phát triển và phổ biến sản phẩm. Em Nguyễn Nhật Minh - phụ trách kết nối đối tác cho biết, hiện đã có 5 đơn vị đồng ý đồng hành; nhóm cũng đặt mục tiêu thành lập công ty trong tương lai để khai thác giá trị ứng dụng rộng rãi hơn. Đây là bước tiến thể hiện tư duy vượt tuổi của các em không chỉ về công nghệ mà cả về khởi nghiệp.

Có thể khẳng định, “AI - No Vape Life” không chỉ là kết quả của một nhóm học sinh THCS mà còn là minh chứng cho khả năng sáng tạo, tinh thần dấn thân và lòng nhân ái của thế hệ trẻ hôm nay. Mỗi bạn trẻ khi mạnh dạn nói “không” với những điều gây hại chính là đang chiến thắng bản thân và góp phần bảo vệ cộng đồng. Trong bối cảnh xã hội số hóa, những mô hình giáo dục sáng tạo như thế này góp phần định hình hệ giá trị tích cực cho thế hệ trẻ, nuôi dưỡng trách nhiệm và bản lĩnh công dân.

Lê Minh