Từ những quyết sách “mở đường”: Biến lòng hồ Hòa Bình trở thành một “vùng kinh tế mới”

Nắng tràn loang mặt hồ, sáng lấp lánh trên những mái nhà nổi, trên những lồng bè neo mình vào sóng nước. Tiếng cá quẫy lao xao làm cả mặt hồ như một tấm gương khổng lồ vỡ vụn thành triệu mảnh lung linh. Khu vực lòng hồ thủy điện Hòa Bình thuộc xã Tiền Phong, không chỉ là không gian sông nước hữu tình, mà còn là nơi đang chứng kiến sự đổi thay mạnh mẽ...

Từ những quyết sách đúng hướng, đã mở ra một vùng kinh tế sôi động trên lòng hồ thủy điện Hòa Bình

Đổi thay từ nghề cá

Anh Quách Công Lượng, trưởng xóm Săng Bờ, cho biết: Xóm Săng Bờ được hình thành sau khi sáp nhập từ hai xóm cũ Săng Trệch và Săng Bờ với 162 hộ dân nay trở thành trung tâm cụm xã vùng lòng hồ. “Người dân trong xóm gắn bó với vùng lòng hồ nước từ khi Nhà máy thủy điện Hòa Bình được xây dựng, đắp đập ngăn sông. Trước đây chỉ trông vào nghề chài, lưới. Nay đã mạnh dạn chuyển hướng nuôi cá lồng để phát triển bền vững” anh Lượng chia sẻ. Ngồi trò chuyện với chúng tôi nhưng thỉnh thoảng ông Đoàn Viết Thành vẫn nhìn về phía đàn cá lăng, cá trắm đen to bằng bắp chuối trong lồng nuôi trước mặt đang tới kỳ xuất bán, không giấu được nụ cười mãn nguyện. Ông kể: Ngày xưa chỉ biết giăng câu, thả lưới. Ngày được thì có cơm, ngày lặng thì chỉ biết thở dài. Đời sống cứ bấp bênh như con sóng.

Lão ngư Đoàn Viết Thành nhớ về thời kỳ gian khó khi nghề nuôi cá lồng trên lòng hồ thủy điện Hòa Bình chưa phát triển

Nhưng rồi bước ngoặt đến khi ông tiếp cận được vốn vay, cộng thêm sự hỗ trợ giống cá và kinh nghiệm từ Nhà nước và anh em bạn bè. Gia đình ông quyết định “dựng” hẳn 4 lồng cá. Bằng cách gối giống, gối vụ, kết hợp nhiều loại cá như trắm đen, lăng đen, rô phi đơn tính... Đến giờ, mỗi vụ nhà ông thu về cả chục triệu đồng/lồng. “Nhờ đó, chúng tôi không còn phải lênh đênh mưu sinh trong bóng đêm nữa,” ông Thành chia sẻ thêm. Giống như gia đình ông Thành, các gia đình anh Đinh Công Quang, Đinh Công Thuyết, Đinh Công Thiện vốn là những hộ nghèo của xã Tiền Phong nay đã đổi thay cách nghĩ, cách làm. Từ chỗ chỉ dựa vào chài lưới, họ mạnh dạn vay vốn, đầu tư 5 - 6 lồng cá mỗi hộ. Sau vụ cá đầu tiên, cả 3 gia đình đã tự làm đơn xin thoát nghèo. Theo thống kê tại xóm, hiện có 100/162 hộ dân làm nghề đánh bắt và nuôi trồng thủy sản với khoảng 140 lồng cá, biến nghề nuôi cá lồng thành sinh kế chính của cộng đồng.

Theo thống kê, hiện nay khu vực lòng hồ thủy điện Hòa Bình có khoảng trên 5.000 lồng nuôi cá

Theo đồng chí Bàn Kim Quy - Chủ tịch UBND xã Tiền Phong: Là một địa bàn có lợi thế về vùng lòng hồ, có diện tích mặt nước khoảng 1.886ha nên thời gian qua cấp ủy, chính quyền địa phương đã tập trung đầu tư phát triển nghề nuôi cá lồng. Theo thống kê, hiện nay toàn xã có tổng cộng có 1.544 lồng cá. Trong đó hộ dân chiếm 1.301 lồng, doanh nghiệp 243 lồng. Từ việc đầu tư phát triển nghề nuôi cá lồng đã mang lại nhiều đổi thay cho cuộc sống người dân.

Những quyết sách “mở đường”

Bức tranh trên chỉ là một lát cắt của vùng lòng hồ Hòa Bình rộng lớn. Hồ có diện tích hơn 8.892ha mặt nước dành riêng cho nuôi trồng thủy sản. Toàn vùng lòng hồ hiện có trên 5.000 lồng nuôi, sản lượng trung bình hàng năm đạt khoảng 8.550 tấn cá. Các loại cá nuôi đa dạng, phổ biến là cá lăng đen, trắm đen, trắm cỏ, rô phi đơn tính là những loài có giá trị kinh tế cao, phù hợp với điều kiện môi trường vùng lòng hồ.

Ngoài các hộ gia đình làm nghề nuôi cá lồng thì hiện nay trên vùng lòng hồ Hòa Bình có khoảng 20 doanh nghiệp, HTX tham gia nuôi cá lồng

Đồng chí Nguyễn Huy Nhuận - Giám đốc Sở NN&MT tỉnh khẳng định: Nghề nuôi cá lồng không chỉ giúp người dân thoát nghèo mà còn tạo ra những hộ thu nhập hàng tỷ đồng mỗi năm. Hiện nay ngoài hàng nghìn hộ dân tham gia nuôi cá lồng còn có khoảng 20 doanh nghiệp, HTX tham gia nuôi cá lồng trên vùng lòng hồ Hòa Bình. Trong đó, có 18 cơ sở đã được chứng nhận VietGAP, đảm bảo an toàn thực phẩm. Qua đó, đã góp phần vào việc nâng tầm thương hiệu “cá sông Đà”. Cùng với đó, trước khi sáp nhập tỉnh, từ năm 2017 tỉnh Hòa Bình triển khai nhãn hiệu chứng nhận “Cá sông Đà - Hòa Bình” và “Tôm sông Đà - Hòa Bình”, cấp quyền sử dụng cho hàng chục hộ, HTX, doanh nghiệp.

Quá trình chăn nuôi, các cán bộ cơ quan chức năng của tỉnh thường xuyên kiểm tra chất lượng, nhờ đó sản phẩm “cá sông Đà” đã luôn khẳng định được giá trị trên thị trường

Không chỉ dừng lại ở sản xuất, nuôi trồng thủy sản, thời gian qua cấp ủy, chính quyền địa phương đã tập trung nghiên cứu, ban bành các quyết sách liên kết giữa thủy sản và du lịch. Hồ Hòa Bình vốn được mệnh danh là “Vịnh Hạ Long trên cạn”, với 47 đảo lớn nhỏ, những thắng cảnh như Thác Bờ, hang Rết, động Hoa Tiên... cùng văn hóa đa dạng của đồng bào Mường, Thái, Dao. Các tour du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, thể thao dưới nước ngày càng hấp dẫn du khách và cá sông Đà trở thành sản phẩm đặc trưng được giới thiệu, quảng bá. Đồng chí Bàn Kim Quy - Chủ tịch UBND xã Tiền Phong, nhấn mạnh: Chúng tôi vừa khuyến khích hộ dân đầu tư lồng nuôi hiện đại, vừa tổ chức sự kiện văn hóa, giới thiệu sản phẩm OCOP, bơi thuyền kayak, du lịch ven hồ để thu hút du khách. Cá sông Đà giờ không chỉ là nguồn thực phẩm sạch, mà còn là sản phẩm du lịch có giá trị.

Nghề nuôi cá lồng đã giúp nhiều hộ gia đình ở các xã ven vùng lòng hồ thủy điện Hòa Bình có sinh kế, thoát nghèo bền vững

Bên cạnh đó, các chính sách hỗ trợ của Nhà nước từ trước như Quyết định số 10/2015/UBND của UBND tỉnh Hòa Bình cũ, hỗ trợ tới 25 triệu đồng/lồng nuôi cá đã tạo cú hích quan trọng để người dân mạnh dạn đầu tư. Nhờ vậy, đến nay sản lượng nuôi trồng đạt khoảng 8.550 tấn/năm, góp phần nâng tổng sản lượng đánh bắt, nuôi trồng thủy sản trên vùng lòng hồ lên khoảng 10.800 tấn/năm.

Ngồi trên chiếc thuyền nhỏ, giữa mênh mang sóng nước, những người dân như anh Quách Công Lượng, ông Đoàn Viết Thành trầm ngâm: Ngày trước, người dân chỉ biết đi câu, nay đã làm chủ lồng bè, biết tính toán, nuôi loài gì, bán lúc nào. Nghề này không chỉ nuôi sống gia đình, mà còn mở ra cơ hội làm giàu, phát triển du lịch cho cả vùng. Quả thật, với nguồn nước trong lành, thời gian nuôi dài, thức ăn tự nhiên dồi dào, cá sông Đà có chất lượng vượt trội, ngày càng khẳng định thương hiệu của mình.

Cũng từ nghề nuôi cá lồng, có nhiều hộ gia đình ở các địa bàn khó khăn vươn lên làm giàu

Từ một vùng hồ từng chỉ vang tiếng mái chèo khua trong sương sớm, nay vùng lòng hồ Hòa Bình đã trở thành một “vùng kinh tế” sôi động. Sóng nước lòng hồ không chỉ nuôi cá, mà còn nuôi cả ước mơ về một cuộc sống ấm no bằng sinh kế bền vững, gắn liền với du lịch sinh thái và bản sắc văn hóa dân tộc...

Mạnh Hùng