Xã hội hóa nguồn lực phát triển thiết chế văn hóa ở cơ sở

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, văn hóa đã trở thành trụ cột quan trọng trong việc định hình tương lai của một quốc gia. Chính vì vậy, việc phát triển và hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao không chỉ đáp ứng nhu cầu cấp thiết của cộng đồng mà còn góp phần tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững. Để “mạch nguồn” văn hóa phát triển bền vững, cần làm tốt việc xã hội hóa nguồn lực, phát huy hiệu quả các thiết chế văn hóa ở cơ sở, nhất là xây dựng nhà văn hóa khu dân cư, góp phần xây dựng cộng đồng đoàn kết, giàu bản sắc.

Hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở được hoàn thiện góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho người dân, .

- Đội văn nghệ xã Yên Lập biểu diễn múa Trống đu.

Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh

Hiện nay, hệ thống các thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở trên địa bàn tỉnh được đầu tư hoàn thiện, thực hiện hiệu quả công tác tuyên truyền, phục vụ các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Cơ sở vật chất kỹ thuật được tăng cường, cơ bản đáp ứng nhu cầu luyện tập, biểu diễn và tổ chức các hoạt động, góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho Nhân dân, thúc đẩy vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.Theo Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở giai đoạn 2013 - 2020, định hướng đến năm 2030 tại Quyết định số 2164/QĐ-TTg ngày 11/11/2013 của Thủ tướng Chính phủ, đến nay trên địa bàn tỉnh có 20 thiết chế văn hóa - thể thao cấp tỉnh, với đầy đủ hệ thống: Bảo tàng; Thư viện; Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh; Nhà văn hóa Lao động tỉnh; Khu Liên hợp Thể dục thể thao tỉnh; Quảng trường; Công viên; Công trình Nhà Văn hóa - Nghệ thuật tỉnh; Rạp chiếu phim; đường đua xe đạp.... Đối với cấp xã, 99,3% khu dân cư có nhà văn hóa; 433 nhà văn hóa kiêm Trung tâm học tập cộng đồng; 28/28 khu thiết chế văn hóa - thể thao tại các Làng văn hóa kiểu mẫu. Ở khu dân cư, hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao được xây dựng đã đóng vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến từng người dân, đồng thời là nơi sinh hoạt cộng đồng, địa điểm tổ chức các hoạt động văn hóa, thông tin, thể thao, tạo điều kiện thuận lợi để mọi người dân được tham gia sáng tạo và phổ biến các sản phẩm văn hóa, góp phần xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh, tiến bộ, nâng cao chất lượng đời sống văn hóa cơ sở.

Đồng chí Nguyễn Thị Linh Ngọc - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch khẳng định: Các thiết chế văn hoá thể thao trên địa bàn tỉnh được đầu tư xây dựng và hoạt động có hiệu quả. Là nơi phổ biến các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; nơi hội họp của chi bộ đảng, các đoàn thể Nhân dân ở thôn, làng; phổ biến thời sự, khoa học kỹ thuật, hướng dẫn xóa đói giảm nghèo, tuyên truyền giáo dục về đạo đức lối sống, thực hiện việc cưới, việc tang và lễ hội theo nếp sống văn minh, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”.

Từ nguồn vốn Chương trình MTQG Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, người dân khu Bến Thân, xã Lai Đồng được thụ hưởng Nhà văn hóa kiên cố, khang trang.

Được thụ hưởng nhà văn hóa mới khang trang, rộng rãi với các công trình phụ trợ từ nguồn vốn Chương trình MTQG Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, cộng đồng người Dao khu Bến Thân, xã Lai Đồng rất phấn khởi. Ông Lý Văn Theng - Trưởng khu Bến Thân cho biết: Bến Thân là khu đặc biệt khó khăn, có hơn 90% đồng bào Dao sinh sống nên được thụ hưởng nhiều chương trình của Nhà nước. Trước đây, khu cũng được đầu tư xây dựng Nhà văn hóa, nhưng do không đủ diện tích nên mỗi khi họp khu hay tổ chức sự kiện văn hóa, văn nghệ, người dân phải ngồi ra cả sân. Từ ngày có nhà văn hóa mới được xây dựng theo kiểu nhà sàn, người dân trong khu phấn khởi, tích cực ra nhà văn hóa tham gia các hoạt động văn hóa, thể thao.

Nhân dân đồng lòng, công trình khang trang

Mặc dù tỉnh đã đầu tư các thiết chế văn hóa nhưng theo thời gian, một số thiết chế văn hóa, cụ thể là nhà văn hóa khu dân cư đã không còn đáp ứng các tiêu chí của khu dân cư nông thôn mới. Trước thực trạng đó, nhiều địa phương đã thực hiện chủ trương Nhà nước và Nhân dân cùng làm, nhiều khu dân cư đã tự vận động Nhân dân, các tổ chức xã hội, cá nhân ủng hộ để xây dựng nhà văn hóa mà không chờ sự đầu tư của Nhà nước. Ông Nguyễn Tuấn Long - Trưởng khu Phú Gia cho biết: Nhà văn hóa khu Phú Gia cũ xây dựng đã lâu không đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt cộng đồng khi khu dân cư thực hiện chủ trương sắp xếp sáp nhập. Được huyện Thanh Sơn cũ quy hoạch quỹ đất, chúng tôi đã vận động Nhân dân đóng góp, xin tài trợ từ các tổ chức, cá nhân, con em xa quê được hơn 1 tỷ đồng xây dựng nhà văn hóa và các công trình phụ trợ. Hiện nhà văn hóa khu có đầy đủ các thiết chế văn hóa, người dân rất phấn khởi, buổi sáng người cao tuổi tập dưỡng sinh, buổi chiều tập bóng chuyền hơi, cầu lông, buổi tối các câu lạc bộ (CLB) tập văn nghệ. Từ khi nhà văn hóa mới đi vào hoạt động, phong trào văn hóa, văn nghệ của khu sôi nổi, các cháu học sinh cũng tích cực ra nhà văn hóa đọc sách, chơi thể thao, cờ Vua...

Nhà văn hóa khu Đỗ Sơn 3, xã Liên Minh và các công trình phụ trợ được hoàn thiện từ nguồn xã hội hóa.

Cũng giống như khu Phú Gia, Nhân dân khu Đỗ Sơn 3, xã Liên Minh đã đóng góp, huy động các nguồn lực được hơn 1 tỷ đồng xây dựng nhà văn hóa, làm mái vòm sân cầu lông và các công trình phụ trợ khác. Sau khi hoàn thiện, nhà văn hóa khu Đỗ Sơn 3 thật sự trở thành điểm sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Bà Lê Thị Hà ở gần nhà văn hóa khu cho biết: “Từ ngày khu xây nhà văn hóa mới, người dân mượn sân nhà văn hóa phơi lúa nên vào ngày mùa không còn cảnh phơi lúa ra đường làm ảnh hưởng giao thông. Còn hàng ngày, vào buổi sáng các cụ đến tập dưỡng sinh, buổi chiều các ông, bà đến chơi thể thao, buổi tối các bà, các chị trong CLB văn nghệ đến tập hát, tập nhảy rất vui”.

Với phương châm Nhà nước và Nhân dân cùng làm, những năm qua, nhiều địa phương đã phát huy tinh thần “dân biết, dân bàn, dân làm, dân hưởng thụ”, huy động hiệu quả sức dân trong xây dựng thiết chế văn hóa. Người dân không chỉ đóng góp kinh phí, ngày công, vật liệu mà còn trực tiếp tham gia giám sát, quản lý, duy trì hoạt động tại các nhà văn hóa, trung tâm thể thao. Ở nhiều xã miền núi như Yên Lập, Thanh Sơn, Đà Bắc, người dân cũng tích cực góp sức tu sửa nhà văn hóa, làm sân bóng chuyền, cầu lông. Tại xã Vĩnh Tường, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” đã giúp hơn 95% thôn, tổ dân phố có nhà văn hóa đạt chuẩn.

Toàn tỉnh có nhiều nhà văn hóa khu dân cư được xây dựng bằng 70 - 80% vốn xã hội hóa. Việc này cho thấy, khi mọi chủ trương, kế hoạch đều được bàn bạc công khai, minh bạch, Nhân dân thấy rõ quyền lợi và trách nhiệm, họ sẵn sàng chung tay đóng góp.

Theo đồng chí Nguyễn Thị Linh Ngọc - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch: Thực hiện chính quyền địa phương hai cấp mở ra không gian mới nhưng cũng gặp không ít khó khăn trong đầu tư thiết chế văn hóa cơ sở, nhất là nhà văn hóa khu dân cư. Việc các khu dân cư huy động sức dân là giải pháp quan trọng trong hoàn thiện thiết chế văn hóa cơ sở. Khi Nhân dân thực sự là chủ thể, mọi công trình văn hóa không chỉ “đẹp về hình thức” mà còn “giàu về nội dung”, trở thành điểm tựa tinh thần vững chắc cho cộng đồng.

Lê Thương