Bảo tồn Di sản Hát Xoan trong trường học

Trên mảnh đất cội nguồn văn hóa dân tộc - nơi Hát Xoan Phú Thọ được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, các câu lạc bộ (CLB) Hát Xoan và dân ca không ngừng nỗ lực gìn giữ, phát huy giá trị di sản quý báu này. Tại thành phố Việt Trì, các CLB Hát Xoan và dân ca trường học đang đóng vai trò quan trọng trong việc truyền dạy, lan tỏa tình yêu Xoan đến với cộng đồng.

Học sinh Trường Tiểu học Tân Dân tích cực tham gia biểu diễn hát Xoan.

Nằm cạnh ngôi đình cổ, cô và trò Trường Tiểu học Hùng Lô luôn tự nhắc nhủ rằng cần nâng cao ý thức, trách nhiệm trong việc gìn giữ và phát huy giá trị di sản Hát Xoan. Do đó, cùng với không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng dạy và học, nhà trường còn tích cực tổ chức các hoạt động gắn với Hát Xoan. Năm 2020, CLB Hát Xoan và dân ca được thành lập với hơn 200 thành viên là học sinh và giáo viên trong trường.

Em Nguyễn Tùng Dương, học sinh lớp 4D chia sẻ: “Ngay từ khi vào lớp 1, chúng em đã được các cô giáo trong trường dạy Hát Xoan, lúc đầu là những bài ngắn, dễ nhớ, sau là các bài dài hơn, khó hát hơn. Ngày đầu em chưa biết cầm dùi trống đánh theo nhịp bài hát, nay em đã có thể tự tin cùng các bạn trong CLB biểu diễn các làn điệu như: Mó cá, Đánh trống giáo pháo, Xin huê đố huê...”.

Đã thành thông lệ vào thứ 3 và thứ 5 hằng tuần, học sinh toàn trường được học Hát Xoan giữa giờ ra chơi. Cứ thế, Hát Xoan đã trở thành một phần không thể thiếu trong chương trình giáo dục về tình yêu di sản nơi đây.

Cô giáo Lê Thị Lan Anh - Hiệu trưởng nhà trường cho biết: “100% lớp học đều được tìm hiểu và học Hát Xoan, trong đó hầu hết các em học sinh từ lớp 2 trở lên đều thuộc 2-3 bài Xoan cổ. Việc lựa chọn bài hát đưa vào truyền dạy được nhà trường thảo luận phối hợp với CLB Hát Xoan và dân ca xã Hùng Lô để lựa chọn làn điệu gần gũi, quen thuộc, dễ học, dễ nhớ. CLB của trường còn thường xuyên tham gia biểu diễn phục vụ mỗi khi có đoàn khách đến thăm quan Đình Hùng Lô”.

CLB Hát Xoan và Dân ca Trường Tiểu học Hùng Lô tham gia biểu diễn hát Xoan tại chương trình giao lưu nghệ thuật phục vụ Giỗ Tổ Hùng Vương và Tuần văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm 2025 do TP.Việt Trì tổ chức.

Hát Xoan với những làn điệu mượt mà, uyển chuyển, không chỉ là nét đẹp văn hóa độc đáo của Phú Thọ mà còn là niềm tự hào của người dân Việt Nam. Với sự tâm huyết của các thầy cô giáo và sự say mê của các em học sinh, CLB Hát Xoan và dân ca Phú Thọ Phòng GD&ĐT thành phố Việt Trì đã trở thành một “sân chơi” bổ ích, nơi các em được tìm hiểu, học hỏi và thực hành những làn điệu Hát Xoan cổ. Những buổi sinh hoạt CLB không chỉ giúp các em rèn luyện kỹ năng ca hát, biểu diễn mà còn bồi đắp tình yêu quê hương, đất nước và ý thức trách nhiệm trong việc bảo tồn di sản văn hóa dân tộc.

CLB Hát Xoan và dân ca Phú Thọ Phòng GD&ĐT thành phố hiện có 95 CLB nhỏ ở 95 trường mầm non, tiểu học và trung học cơ sở thu hút 7.128 thành viên tham gia sinh hoạt. Ban chủ nhiệm CLB duy trì thường xuyên các hoạt động, sinh hoạt, luyện tập định kỳ 4 buổi/tháng.

Ngoài ra, mỗi dịp phục vụ các lễ hội truyền thống đình, đền tại địa phương và các sự kiện chính trị của thành phố, CLB tăng cường luyện tập nhằm nâng cao chất lượng các tiết mục biểu diễn. 5 năm qua, CLB đã tổ chức mở 5 lớp truyền dạy tại cơ sở với hơn 200 người tham gia. Cùng với đó, CLB còn giành nhiều giải khi tham gia hội thi, hội diễn, liên hoan các cấp.

Cô giáo Nguyễn Thị Minh Thịnh- Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tân Dân, Chủ nhiệm CLB Hát Xoan và dân ca Phú Thọ Phòng GD&ĐT thành phố Việt Trì chia sẻ: "Thời gian tới, CLB sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền dạy hát Xoan và dân ca trong các trường học, đồng thời mở rộng các hoạt động giao lưu, biểu diễn để lan tỏa giá trị di sản đến đông đảo công chúng. Chúng tôi cũng sẽ chú trọng việc đổi mới phương pháp giảng dạy, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, để Hát Xoan trở nên gần gũi, hấp dẫn hơn đối với thế hệ trẻ”.

Hát Xoan Phú Thọ là một di sản văn hóa quý giá, cần được bảo tồn và phát huy một cách bền vững. Để làm được điều đó, cần có sự chung tay của toàn xã hội, từ các cơ quan quản lý Nhà nước, các tổ chức văn hóa, đến các nghệ nhân, các CLB trong và ngoài nhà trường giúp di sản văn hóa này mãi trường tồn cùng thời gian, trở thành niềm tự hào của người dân Đất Tổ.

Hồng Nhung